9:46:00 π.μ.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΣΑΛΑΜΑΝΗΣ
Ο Ιάκωβος Σιανούδης αποκωδικοποιεί την αρχαία σχέση ανθρώπου και ζώου.
— Είναι αλήθεια ότι από μικρά παιδιά έχουμε οι άνθρωποι μια έμφυτη ροπή προς τα ζώα; Πώς μας επηρεάζει η διάδραση με αυτά;
Είναι αλήθεια. Εκείνοι που έχουν τη δυνατότητα να αποκτήσουν κάποιο ζώο ως κατοικίδιο φαίνεται να επηρεάζονται με μοναδικό τρόπο στη ζωή τους, καθώς αναπτύσσουν και το κοινωνικό συναίσθημα πέρα από το ατομικό. Μπορεί να πει κανείς ότι, ερχόμενος κάποιος σε διάδραση με ένα ζώο, εκπαιδεύει ταυτόχρονα και τον εαυτό του, ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που η εκπαίδευση αυτή αναθέτει στα κατοικίδια ανθρώπινες ιδιότητες. Συγκεκριμένα, τα ζώα μπορούν να γίνουν αποδέκτες συμπεριφορών και συναισθημάτων που, αρχικά, προορίζονταν για άλλο αντικείμενο, στην πορεία, όμως, προβλήθηκαν σε εκείνα με μια μη-συνειδητή εκουσιότητα.
— Πότε ξεκινά η διαδικασία αυτή και πού βασίζεται;
Η διαδικασία έχει τις ρίζες της στην παιδική ηλικία. Ο άνθρωπος φαίνεται να έχει έναν εκπληκτικό μηχανισμό διάσπασης, ο οποίος τον βοηθά να αντιπαρέλθει τις δυσκολίες. Μπορεί να διαιρέσει τον εαυτό του στο ισχυρό και στο ανίσχυρο μέρος και να αποβάλει όποιο κομμάτι χρειάζεται, προβάλλοντάς το σε κάποιον άλλο. Φανταστείτε το σαν μία απόχρωση η οποία διαιρείται στα βασικά χρώματα που τη συνέστησαν. Το πράσινο χρώμα, για παράδειγμα, μπορεί να προκύπτει από την πρόσμειξη του έντονου κίτρινου και του μειλίχιου μπλε, όμως υπάρχουν περιπτώσεις που ο μειλίχιος χαρακτήρας του μπλε δεν γίνεται αποδεκτός, και το πράσινο φοβάται ότι δεν θα καταφέρει να ζωγραφίσει επιτυχώς τον κοινωνικό καμβά...
— Πώς σχετίζεται η διαδικασία αυτή με τα ζώα;
Τα ζώα είναι το μεταβατικό μέσο που το πετυχαίνει. Βλέπετε, ο άνθρωπος πολλές φορές ιαίνει το όλον του εαυτού του, σωματοποιώντας τον προαναφερθέντα μηχανισμό σε αυτά. Ο τρόπος που συμβαίνει είναι μέσω ενός συναισθηματικού δανεισμού ο οποίος παραπέμπει στην ίδια την κύηση. Η διαδικασία χωρίζεται σε δύο μέρη, τα οποία είναι ίσης σημασίας αλλά και ίσης πολυπλοκότητας... Το πρώτο μέρος έχει να κάνει με την αποβολή της περισσότερο αδύναμης και εύθραυστης πτυχής του μέσω της προβολής της σε αυτά. Αυτό είναι το σημείο στο οποίο κάποιος βλέπει το ζώο ως κάτι τρομερά αξιολάτρευτο το οποίο έχει ανάγκη από αμέριστη προσοχή, προστασία και ανιδιοτελή αγάπη. Φανταστείτε το σαν να τοποθετεί τον αδύναμο εαυτό του μέσα στο ζώο ούτως ώστε να κυοφορηθεί και να αναπτυχθεί, θρεφόμενος από την αγάπη που του δίνει. Πόσες φορές, για του λόγου το αληθές, δεν αναφέρεται κάποιος στο κατοικίδιό του με μια πατρική χροιά, χρησιμοποιώντας τον όρο «παιδί μου»; Η αλήθεια είναι, όμως, ότι εκείνο το «παιδί μου» απευθύνεται στον ίδιο, αφού ο ίδιος είναι το παιδί το οποίο λαχταρά τον χαρακτηρισμό...
— Το δεύτερο μέρος της διαδικασίας τι αφορά;
Το δεύτερο μέρος έχει να κάνει με το ότι στο ζώο ανατίθεται και μια δεύτερη ιδιότητα... Βλέπετε, το ζώο είναι ταυτόχρονα και ο ιδεατός γονιός. Ο γονιός που συγχωρεί, αφού σχεδόν οποιαδήποτε συμπεριφορά είναι συγχωρητέα από αυτά.
— Αλλά πώς γίνεται το ζώο να είναι συγχρόνως και ο γονιός και το παιδί;
Η απάντηση έγκειται στην ανάγκη του ανθρώπου να αναβιώσει την εμπειρία του με τη μητέρα από μια ασφαλή σκοπιά, εκ της οποίας είναι τόσο ο αποδέκτης όσο και ο ρυθμιστής της αγάπης που λαμβάνει. To ζώο, λοιπόν, είναι το αμάλγαμα της αδύναμης πλευράς του παιδικού εαυτού και της ιδανικής μητέρας ώστε κάποιος να καταφέρει να εσωτερικεύσει της ποιότητες αυτής μητέρας και να μπορεί να ανατρέχει σε εκείνες όποτε το χρειάζεται.
— Ποιο είναι το όφελος από κάτι τέτοιο;
Το όφελος είναι πολλαπλό, αφού δεν περιορίζεται μόνο στη συναισθηματική προσφορά αλλά εκτείνεται και στη διεύρυνση του συναισθηματικού μας ορίου. Με λίγα λόγια, ένα ζώο μπορεί να αλλάξει και το ελάχιστο ίχνος αγάπης που δεχόμαστε ως επιστροφή. Σκεφτείτε το σαν να μεγαλώνει την πόρτα από την οποία περνάει το συναίσθημα μέσα μας, κάνοντάς μας να μπορούμε τόσο να ζητήσουμε περισσότερο όσο και να το διαχειριστούμε και καλύτερα. Κατά έναν τρόπο, λοιπόν, επανεκπαιδεύει τους συναισθηματικούς μας κάλυκες, ώστε να διεκδικούν μια καλύτερη μορφή αγάπης, με αποτέλεσμα να χαλκεύει την αυτο-εκτίμησή μας...
— Τι συμβολίζουν, λοιπόν, τα ζώα πραγματικά για εμάς;
Στην πραγματικότητα τα ζώα αποτελούν μια παλινορθωτική εμπειρία στην επανασύσταση του εαυτού, κατά την οποία λειτουργούν ως θεραπευτικοί κηδεμόνες μιας ψυχής σε ανάρρωση που λαχταρά να αλλάξει τους ποιοτικούς παράγοντες της αγάπης που έχει μάθει να ανταλλάσσει με τους ανθρώπους.
— Ποιο είναι το σημαντικότερο που μπορεί να μας διδάξει η εμπειρία με ένα ζώο;
Πέραν όλων των άλλων, τα ζώα μάς διδάσκουν κάτι εξαιρετικά σημαντικό. Η αγάπη που δίνουμε είναι αυτή που λαχταρούμε να πάρουμε, όμως η αγάπη που δεχόμαστε να λάβουμε είναι η αγάπη που θεωρούμε ότι αξίζουμε.
— Υπάρχει κάποια διαφορά στα άτομα που επιλέγουν σκύλο και σε αυτά που επιλέγουν γάτα; Τί μπορεί να συμβολίζει μια τέτοια επιλογή;
Η αλήθεια είναι ότι υπάρχει συμβολισμός, αλλά, όπως με όλα τα σύμβολα, κανείς δεν μπορεί να τα εξηγήσει εντελώς. Μπορεί μόνο να τα βιώσει και να βρει εξήγηση στο γιατί τα επέλεξε. Ο σκύλος –καθαρά συμβολικά και όχι αρχετυπικά– δείχνει την έλλειψη αμφιθυμίας. Ο άνθρωπος ταλανίζεται από αμφιθυμικές τάσεις, αφού τείνει να προβάλει την έννοια της προσδοκίας σε καθετί που τον ευχαριστεί. Όταν, λοιπόν, αυτό δεν καταφέρει να τον ευχαριστήσει, η προσδοκία αυξάνει το βάρος της αποτυχίας και του δημιουργεί ανάμεικτα συναισθήματα. Εν ολίγοις, τον κάνει να αποζητά αυτό που του δίνει χαρά και να το απωθεί ταυτόχρονα. Ο σκύλος είναι ελεύθερος από αυτή την καταστροφική πολυπλοκότητα κι έτσι αποτελεί μια υπενθύμιση για την απλότητα των πραγμάτων για τον ιδιοκτήτη του. Επίσης, είναι δυνατό να αποτελεί μια ασυνείδητη προσπάθεια να αρθούν οι όποιες ενοχές μπορεί να έχει ο ιδιοκτήτης του σχετικά με τις φυσικές του ορμές, αφού ο σκύλος προβάλλει τη σεξουαλικότητά του και τις λοιπές βιολογικές του λειτουργίες ως κάτι απόλυτα φυσιολογικό και όχι ως κάτι που θα έπρεπε να ντρέπεται γι' αυτό. Η γάτα ίσως έχει μια πολυπλοκότητα παραπάνω, αφού έχει αρκετούς συμβολισμούς. Αρχικά, συμβολίζει το θηλυκό κομμάτι της αντρικής ψυχής αλλά και πόσο καλά σχετίζεται κάποιος με τα έμφυτα ένστικτά του. Δηλαδή, η κοινωνική φύση συχνά έρχεται σε σύγκρουση με τη βιολογική φύση στον άνθρωπο και οι επιταγές της μίας προκαλούν σύγχυση όταν έρχονται σε αντιδιαστολή με τις επιταγές της άλλης. Ο άνθρωπος έχει ανάγκη από σαφή όρια ακόμα και όταν τα περνάει, καθώς η ανάγκη του για συνέπεια τον κάνει να θέλει να γνωρίζει τον απόηχο των πράξεών του. Η ισορροπία της γάτας ανάμεσα στο κοινωνικό αίσθημα του «ανήκειν στους άλλους» και στο ατομικό αίσθημα του «ανήκειν στον εαυτό» αποτελεί ανακουφιστικό παράγοντα στο άγχος της επιλογής σχετικά με το πού πρέπει να αφιερωθεί κάποιος, αποτελώντας μεταβιβαστική βαλβίδα εκτόνωσης του αισθήματος της ελευθερίας στην ερωτική δέσμευση.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΥΡΙΑΖΗΣ
Πηγή: www.lifo.gr
