Η τούρκικη ταινία «Μούχλα» του Αλί Αϊντίν και δυο ελληνικές ταινίες, η «Χαρά» του Ηλία Γιαννακάκη και «Το παιδί που τρώει το φαγητό του πουλιού», του Έκτορα Λυγίζου, ήταν τελικά οι τρεις πιο ενδιαφέρουσες ταινίες του διαγωνιστικού τμήματος του φετινού 35ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης, που η αυλαία του πέφτει σήμερα με την απονομή των βραβείων και την προβολή της ταινίας «Στη χώρα των άλλων», του Κορεάτη σκηνοθέτη Χονγκ Σανγκ-σου. Οι τρεις ταινίες είναι ανάμεσα στα φαβορί για τα βραβεία του Φεστιβάλ.
Δείγμα του προβληματισμού αλλά και των νέων τάσεων στο σύγχρονο τούρκικο κινηματογράφο είναι η ταινία «Μούχλα», του Αλί Αϊντίν. Ο μεσήλικας πρωταγωνιστής της, φύλακας σε επαρχιακό σταθμό τρένου της Ανατολίας, αναζητεί απεγνωσμένα και επίμονα, εδώ και 18 χρόνια, πληροφορίες για τον εξαφανισμένο φοιτητή γιο του, που είχε συλληφθεί για αντικαθεστωτικές διαδηλώσεις από το τότε δικτατορικό καθεστώς. Με μια κάμερα που καταγράφει απλά, χωρίς εξάρσεις, την πορεία του ήρωα (από τις ανακρίσεις στην αστυνομία μέχρι την άχαρη, καθημερινή απασχόλησή του στο τρένο -η δουλειά του είναι να ελέγχει τις ράγες), με λιγοστό διάλογο και ένα ηθελημένα αργό (αν και όμορφα δοσμένο) ρυθμό που θυμίζει τις ταινίες τόσο του συμπατριώτη του Νούρι Μπίλγκε Τσεϊλάν όσο και του δικού μας Αγγελόπουλου, ο Αϊντίν έφτιαξε μια όμορφη, συγκινητική ταινία, και τα τελικά της αποτελέσματα θυμίζουν τις αντίστοιχες αναζητήσεις για τους Κύπριους αγνοούμενους της τούρκικης εισβολής.
Η ταινία «Το αγόρι τρώει το φαγητό του πουλιού», του Έκτορα Λυγίζου που είχε προβληθεί και βραβευτεί στο φεστιβάλ του Κάρλοβι Βάρι, αναφέρεται στην κρίση και τη λιτότητα. Η ταινία κινείται σε μια μαύρη, συχνά καταθλιπτική ατμόσφαιρα, με τον πρωταγωνιστή του, έναν 20χρονο άνεργο, αλλά αξιοπρεπή μέσα από τη φτώχια του, που η πείνα (το σενάριο, όπως αναφέρει ο σκηνοθέτης, είναι εμπνευσμένο από την «Πείνα» του Κνουτ Χάμσουν) τον οδηγεί συχνά στο να τρώει το φαγητό του καναρινιού του και πολλά αλλά.
Με ένα βασικά ρεαλιστικό στιλ, ο σκηνοθέτης (δημιουργός της μικρού μήκους ταινίας «Αγνά νιάτα» που είχε προβληθεί στο Φεστιβάλ Βενετίας το 2004) ακολουθεί από κοντά τον πρωταγωνιστή του (Γιάννη Παπαδόπουλο) με την κάμερα σε συνεχή κίνηση, συνήθως πίσω από την πλάτη του, σε κοντινά, λιτά, απέριττα, «μπρεσονικά» πλάνα, δημιουργώντας μια κλειστοφοβική ατμόσφαιρα. Στον κλειστό αυτό κόσμο του νεαρού ήρωα (η πιο σωστά αντί-ήρωα) η Αθήνα, αν και σε δεύτερο πλάνο, παίζει σημαντικό ρόλο. Μια Αθήνα που γνωρίζουμε μέσα από φευγαλέες αλλά σημαντικές σκηνές: ιδιαίτερα μέσα από διάφορα διαμερίσματα, όπως εκείνο του ήρωα ή το άλλο του μοναχικού, άρρωστου γέρου, που φροντίζει ο νεαρός, τα γραφεία της εταιρείας προσφοράς φτηνότερης τηλεφωνικής σύνδεσης, όπου για ένα διάστημα προσλαμβάνεται ο ήρωας, ένα μισογκρεμισμένο κτίριο, εγκαταλειμμένο μάλλον γιατί σταμάτησαν οι οικοδομικές επιχειρήσεις, την έρημη εκκλησία (η έλλειψη πίστης;) με μόνο μια ηλικιωμένη γυναίκα, και τον νεαρό να αναζητά ένα είδος λύτρωσης, τραγουδώντας, σε μια στιγμή (σε μιαν από τις πιο όμορφες σκηνές), ένα κομμάτι του Μπαχ, καθώς και η Αθήνα όπου ένα τμήμα της νεολαίας βρίσκει το χρόνο να διασκεδάσει, η τελευταία αυτή σε σκηνές που δεν βλέπουμε αλλά ακούμε στην ηχητική μπάντα.
Πρόκειται για μια από τις καλύτερες ταινίες στο διαγωνιστικό τμήμα του φεστιβάλ και θεωρείται φαβορί να αποσπάσει κάποιο από τα βραβεία.
Η ταινία «Χαρά» του Ηλία Γιαννακάκη αρχίζει με μια σειρά πλάνων στα οποία η πρωταγωνίστρια, αφού έχει βγει από ένα νοσοκομείο με το νιογέννητο μωρό της (όπως τουλάχιστον νομίζουμε), το νταντεύει, το ταΐζει, του τραγουδάει και γενικά παίζει μαζί του. Πλάνα γυρισμένα σε μαυρόασπρο φιλμ, όπως και όλη η ταινία, που αν και παρατραβάνε κάπως σε διάρκεια, δίνουν ένα ντοκιμαντεριστικό στιλ στην αφήγηση. Σύντομα θα μάθουμε πως η γυναίκα έχει κλέψει το αγοράκι από το νοσοκομείο και αναζητείται από την αστυνομία.
Στην πρώτη του αυτή ταινία «φιξιόν», ο Ηλ. Γιαννακάκης (σκηνοθέτης του ενδιαφέροντος ντοκιμαντέρ «Αλεμάγια») δεν ενδιαφέρεται για την αστυνομική πλευρά της ιστορίας του, όπως σίγουρα θα συνέβαινε σε μια αντίστοιχη αμερικανική ταινία. Εκείνο που τον ενδιαφέρει είναι η γυναίκα και η σχέση της με το μωρό. Όσα συμβαίνουν στη συνέχεια – η συνάντησή της με έναν ηλικιωμένο άντρα που κάνει ωτοστόπ, η σύγκρουσή της με έναν ληστή, που καταλήγει στο θάνατό του, και η σύλληψη της ως μέλος σπείρας και απαγωγής του παιδιού για να πουλήσει τα όργανά του, όπως ερμηνεύει τις αθώες κατά τα άλλα πράξεις της η «Δικαιοσύνη» – είναι αφορμή για να αναπτύξει ο σκηνοθέτης το ψυχολογικό πορτρέτο της Χαράς (το όνομα έχει διπλή έννοια) αλλά και να φέρει στην επιφάνεια τα παιδικά και άλλα τραύματά της: τον ψυχικό της κόσμο, τη σιωπή της, την άρνησή της να επικοινωνήσει με το δικηγόρο της ή τη μητέρα της (στις σκηνές της στο δικαστήριο, η Λήδα Πρωτοψάλτη, με τις δικές της ένοχες σιωπές, εκφράζει τη μητέρα και τη σχέση της με την αποξενωμένη κόρη).
Με λιτότητα στο στήσιμο των πλάνων, με ελλειπτικότητα, με μια φωτογραφία (του Γιώργου Αργυροηλιόπουλου) που συμβάλει στη δημιουργία της απαιτούμενης ατμόσφαιρας, ο Ηλ. Γιαννακάκης έφτιαξε μια συγκινητική στην απλότητά της, χαμηλών τόνων ταινία. Σημαντικό ρόλο στην ταινία παίζει αναμφισβήτητα το πορτρέτο της Χαράς, που σκιαγραφεί με ξεχωριστή εσωτερική δύναμη η Αμαλία Ματούση.
Στις ταινίες από τα διάφορα αφιερώματα του φετινού Φεστιβάλ ξεχωρίζει η πρόσφατη ταινία «Η εποχή του ρινόκερου», του Ιρανού σκηνοθέτη Μπαχμάν Γκομπαντί. Ο Γκομπαντί εμπνέεται από την περιπετειώδη ζωή του Κούρδου ποιητή Καμανγκάρ, ο οποίος ύστερα από 35 χρόνια στις φυλακές του ιρανικού καθεστώτος, ξεκινά ένα ταξίδι στην Κωνσταντινούπολη, σε αναζήτηση της εξαφανισμένης γυναίκας του (η οποία σύμφωνα με τις ψευδείς πληροφορίες των ιρανικών Αρχών πίστευε πως ο άντρας της είχε πεθάνει), για να φτιάξει ένα είδος ποιητικού οδοιπορικού. Ενός όμορφου, ελεγειακού οδοιπορικού, φωτογραφημένου με ξεχωριστή αγάπη και φροντίδα από τον Τουράι Ασνάι (οπερατέρ με τον οποίο ο Γκομπαντί είχε γυρίσει και το «Ποιος φοβάται τους γάτους της Περσίας»), με τον κουρδικής καταγωγής Ιρανό σκηνοθέτη να συνδυάζει ρεαλιστικές εικόνες της περιπλάνησης του ήρωά του με σκηνές καθαρά ποιητικές, ιδιαίτερα προς το φινάλε, ενώ ενδιάμεσα ακούμε σε γυναικεία φωνή «off» αποσπάσματα από τα ποιήματα του Καμανγκάρ.
ΠΗΓΗ...http://www.newsbeast.gr
Ο αεικίνητος σύλλογος Γαρεφείου "Κώστας Γαρέφης"...
