Γράφει ο Παναγιώτης Περιβολάρης
Τα νέα επεισόδια με αφορμή αθλητικό γεγονός, αυτή τη φορά πριν τον τελικό του Κυπέλλου Ελλάδος στο Βόλο, επανέφεραν στην επικαιρότητα το γνωστό μύθο της Μάργκαρετ Θάτσερ, που με τη γνωστή πυγμή της τσάκισε το χουλιγκανισμό στην Αγγλία και έδωσε τέλος στα επεισόδια, που ταλαιπωρούσαν το αγγλικό ποδόσφαιρο.
Η εν λόγω ιστορία είναι αρκετά παλιά και τη θυμάται πολύς κόσμος κάθε φορά που οι «επιστήμονες» των γηπέδων – για να θυμηθούμε μια παλιά ψυχή, που διετέλεσε πρόεδρος της ΠΑΕ Ολυμπιακός – μετατρέπουν σε χωράφι ένα γήπεδο ή το χώρο πέριξ αυτού συνοδεύεται δε από την αξίωση το ελληνικό κράτος να λάβει ανάλογα μέτρα στα ελληνική γήπεδα.
Ωστόσο, όπως όλα τα όμορφα παραμύθια, και αυτό στερείται του απαραίτητου δράκου. Διότι πολύ απλά η συμβολή της Σιδηράς Κυρίας στην πάταξη της βίας στα ποδοσφαιρικά γήπεδα της Αγγλίας ήταν ανύπαρκτη και επινοημένη για ποικίλους λόγους, που οδηγούν στο ίδιο αποτέλεσμα, ήτοι στη μυθοποίηση της συμβολής της στην αντιμετώπιση ενός φαινομένου, που ταλάνισε για χρόνια το αγγλικό ποδόσφαιρο.
Το φαινόμενο του χουλιγκανισμού στην Αγγλία είναι σχεδόν το ίδιο παλιό με το αγγλικό πρωτάθλημα ποδοσφαίρου και τα πρώτα επεισόδια έλαβαν χώρα ήδη στα τέλη του 19ου αιώνα. Παγιώθηκε τη δεκαετία του '60 και άρχισε να λαμβάνει εκρηκτικές διαστάσεις τις επόμενες δεκαετίες, με αποκορύφωμα την τραγωδία στο Χέιζελ, πριν τον τελικό του τότε Κυπέλλου Πρωταθλητριών Ευρώπης, η οποία τραγωδία στοίχισε τη σε 39 ανθρώπους.
Ο μύθος θέλει τη Μάργκαρετ Θάτσερ να επικοινωνεί με την τότε ηγεσία της ΟΥΕΦΑ και να ζητεί τον αποκλεισμό των αγγλικών ομάδων απ' όλες τις πανευρωπαϊκές διασυλλογικές οργανώσεις. Η πραγματικότητα, όμως, είναι, ότι η απόφαση ελήφθη από την ΟΥΕΦΑ και θα ελαμβάνετο ούτως ή άλλως, σύμφωνα με το καταστατικό της, μετά τη διεθνή κατακραυγή για τα επεισόδια στο Χέιζελ. Μάλιστα, το μέτρο προέβλεπε αρχικά επ' αόριστον αποκλεισμό όλων των αγγλικών ομάδων. Στην πορεία μετετράπη σε 5ετή αποκλεισμό.
Η επιβολή του εν λόγω μέτρου, όμως, δεν έδωσε τέλος στα επεισόδια στο αγγλικό πρωτάθλημα ποδοσφαίρου. Μέσα στα επόμενα χρόνια, χούλιγκανς κατέστρεψαν πλοία, καντίνες και ό,τι άλλο βρέθηκε στην πλώρη τους. Και η κατάσταση συνεχίστηκε έως την τραγωδία του Χίλσμπορο, 4 χρόνια μετά το Χέιζελ. Άρα κάτι δεν πάει καλά με το γνωστό αφήγημα.
Επιπλέον, ο μύθος της χουλιγκανοκτόνου Θάτσερ αγνοεί μερικές βασικές παραμέτρους μιας εποχής γεμάτης με επεισόδια στο αγγλικό πρωτάθλημα ποδοσφαίρου. Για παράδειγμα, τα περισσότερα αγγλικά γήπεδα ήταν στρούγκες, πανάρχαια, ασυντήρητα και χωρίς κανόνες ασφαλείας. Έτσι, ήταν αδύνατο να αντιμετωπιστούν οι χούλιγκανς πολλώ δε μάλλον να ελεγχθούν κατά την είσοδό τους στο γήπεδο ή ενόσω βρίσκονταν σε αυτό. Επιπλέον, η χειρότερη τραγωδία, αυτή στο γήπεδο της Μπράντφορντ, στις αρχές Μαΐου του 1985, λίγες μέρες πριν τα γεγονότα στο Χέιζελ, δεν οφειλόταν σε χουλιγκανική ενέργεια αλλά σε φωτιά, που ξέσπασε από άγνωστη αιτία και έκαψε ένα απαρχαιωμένο γήπεδο με ξύλινες εξέδρες.
Όταν κάποια στιγμή η κυβέρνηση Θάτσερ αποφάσισε να αντιμετωπίσει το πρόβλημα, τα μέτρα περιελάμβαναν την καθιέρωση κάρτας, την οποία κάθε πρόσωπο, που εισερχόταν σε ποδοσφαιρικό αγώνα, έπρεπε να φέρει μαζί του. Η περιβόητη Football Spectators Act ψηφίστηκε το 1989, 4 χρόνια μετά το Χέιζελ. Ουδέποτε εφαρμόστηκε για νομικούς και πρακτικούς λόγους. Επίσης, ένα άλλο μέτρο της κυβέρνησης Θάτσερ ήταν η τοποθέτηση κάγκελων περιμετρικά του αγωνιστικού χώρου. Όσοι έχουν μνήμες από το δεύτερο μισό του '80, θα θυμούνται τα στιγμιότυπα, από την αποκλειστικά κρατική τότε τηλεόραση, από τα αγγλικά ποδοσφαιρικά γήπεδα και, κυρίως, την ευκολία με την οποία 10-15 νταβραντισμένοι χουλιγκάνοι ξερρίζωναν αυτά τα κάγκελα. Μηδέν εις το πηλίκον, λοιπόν, ως προς τα υμνούμενα μέτρα!
Στις 15 Απριλίου του 1989, 96 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στο γήπεδο του Χίλσμπορο, στη διάρκεια του ημιτελικού ανάμεσα σε Λίβερπουλ και Νότιγχαμ Φόρεστ. Και πάλι, όμως, η αιτία δεν ήταν η χουλιγκανική βία. Τότε η κυβέρνηση Θάτσερ όρισε τον περιβόητο Πήτερ Μάρρεϋ Τέηλορ ως επικεφαλής μιας ερευνητικής ομάδος, που θα διερευνούσε τα αίτια της νέας αυτής τραγωδίας. Αυτό, όμως, που ο κυρίαρχος μύθος αγνοεί, είναι, ότι η Έκθεση Τέηλορ, που δημοσιεύθηκε στην τελική μορφή της τον Ιανουάριο του 1990, περιείχε ουκ ολίγες επικρίσεις για όσα μέτρα είχε λάβει έως τότε η κυβέρνηση Θάτσερ, με κορυφαία την αναφορά στα εγκληματικά λάθη της αστυνομίας στο πιο πάνω γήπεδο. Αρκετά χρόνια αργότερα, αποδείχθηκε, ότι πολλές καταθέσεις αστυνομικών είχαν αλλοιωθεί, προτού φτάσουν στα χέρια του Τέιλορ. Με την ίδια έκθεση επικρίθηκαν τα μέτρα της κάρτας των φιλάθλων ως αναποτελεσματικό και της τοποθέτησης καγκέλων περιμετρικά των αγωνιστικών χώρων.
Η πραγματική κοσμογονία στον αγγλικό ποδοσφαιρικό χάρτη οφείλεται στην ίδρυση της Πρέμιερ Λιγκ αλλά και στο άφθονο χρήμα, που εισέρρευσε από βασικό επενδυτή της, τον πασίγνωστο, κ. Ρούπερτ Μέρντοχ, και οδήγησε τις διοικήσεις των ομάδων να προσέξουν περισσότερο το προϊόν τους αλλά και να εμποδίσουν, πλέον, την είσοδο στα γήπεδα των χούλιγκανς. Η ίδρυση, όμως, της εν λόγω λίγκας έλαβε χώρα το 1992, δύο χρόνια μετά την αποχώρηση της Θάτσερ από την εξουσία και τη διαδοχή της από τον κ. Μέιτζορ, ο οποίος, μάλιστα, στήριξε οικονομικά τις ποδοσφαιρικές ομάδες στην ανέγερση συγχρόνων ποδοσφαιρικών γηπέδων. Η γνωστή για την αλλεργία της σε κάθε μορφή κρατισμού Θάτσερ δεν υπήρχε περίπτωση να στηρίξει ένα τέτοιο μέτρο.
Εν κατακλείδι, ορθώς ορθότατα ζητείται από το ελληνικό κράτος να αντιμετωπίσει το φαινόμενο της βίας στα ελληνικά γήπεδα, δυστυχώς όχι μόνο τα ποδοσφαιρικά. Η επίκληση, όμως, του ανωτέρω μύθου δεν προσφέρει τίποτα απολύτως στο ζήτημα, συσκοτίζει την πραγματικότητα και ακόμα χειρότερα αποδεικνύει, ότι η επίλυση ενός τόσο σοβαρού ζητήματος είναι ένα απλό θέμα. Και δυστυχώς δεν αρκεί ένας αποφασισμένος υπουργός πολλώ δε μάλλον μια αποφασισμένη κυβέρνηση, για να δοθεί τέλος στο χουλιγκανισμό στην Ελλάδα.
