Δωρεάν ιατρικές εξετάσεις στους Προμάχους από Κινητές Ιατρικές Μονάδες.

 

Σας ενημερώνουμε ότι προγραμματίζεται αποστολή Κινητών Ιατρικών Μονάδων στους Προμάχους από την Παρασκευή 20 Δεκεμβρίου μέχρι την Κυριακή 22 Δεκεμβρίου 2024, ώρες 09:00-17:00.

Η καταχώριση των ραντεβού γίνεται  MONO ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ. 

Η διαδικασία που χρειάζεται να ακολουθήσει ο κάθε εξεταζόμενος είναι μέσω της ιστοσελίδας https://mykim.gr ή μέσω της εφαρμογής MyKIM διαθέσιμη σε Playstore & Appstore

Τα απαιτούμενα στοιχεία είναι: ονοματεπώνυμο, πατρώνυμο, αμκα, κινητό τηλέφωνο και ιατρικές ειδικότητες. Για οποιαδήποτε πληροφορία σχετικά με τη διαδικασία οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να καλούν στο 2102447694.

Επισημαίνεται ότι οι υπηρεσίες υγείας από τις Κινητές Ιατρικές Μονάδες είναι δωρεάν για όλους τους πολίτες του Δήμου Αλμωπίας.

Το πρόγραμμα των Κινητών Ιατρικών Μονάδων υλοποιείται από την ΑΜΚΕ Αναγέννηση και Πρόοδος σε συνεργασία με την Ανώνυμη Εταιρεία Μονάδων Υγείας (Α.Ε.Μ.Υ. Α.Ε.), υπό την επιστημονική επίβλεψη της Α΄ Ορθοπαιδικής Χειρουργικής Κλινικής ΕΚΠΑ, με πρωτοβουλία και αποκλειστική δωρεά από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ).

Διαβάστε Περισσότερα

Εθελοντική-εκπαιδευτική δράση του Γυμνασίου Προμάχων στη Μονή Αγίου Ιλαρίωνος.

 Η εθελοντική δράση του σχολείου μας στην ελαιοσυγκομιδή ήταν μια ξεχωριστή εμπειρία που συνδύασε την εργασία, τη γνώση και τη σύνδεση με τη φύση. Μαθητές και εκπαιδευτικοί συμμετείχαν με ενθουσιασμό στη συλλογή ελιών στον χώρο του μοναστηριού, με στόχο την υποστήριξη του έργου της μονής και τη γνωριμία με την αξία της ελιάς και των προϊόντων της.

Μετά τη συγκομιδή, είχαμε την τιμή να ακούσουμε την μοναχή Καλλινίκη, η οποία μας μίλησε για τα πολλαπλά οφέλη της ελιάς στη διατροφή και την υγεία μας, αλλά και για τη συμβολική και πνευματική της αξία στον ελληνικό πολιτισμό. Η ενημέρωσή της μας βοήθησε να κατανοήσουμε πόσο πολύτιμο αγαθό είναι η ελιά, όχι μόνο ως τροφή, αλλά και ως σύμβολο ειρήνης και ζωής.

Ευχαριστούμε όλους τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς για τη συμμετοχή τους σε αυτή τη δράση. Συνεχίζουμε με γνώση και αγάπη για τη φύση και τα αγαθά της, συμβάλλοντας έμπρακτα στο κοινό καλό.

Η σημερινή ημέρα δεν είχε μόνο παράδοση...είχε και καινοτομία. Εκτός από την εμπειρία της συγκομιδής, φέραμε και την τεχνολογία στο χωράφι μας με το πρώτο γκατζετάκι από τον 3Δ εκτυπωτή.

το πρώτο γκατζετάκι μας.... έκπληξη από την κυρία Σοφία και τον πάτερ Μιχαήλ...

Συνδεθείτε στη σελίδα του Γυμνασίου στο facebook πατώντας στον παρακάτω σύνδεσμο...

Γυμνάσιο Προμάχων

Διαβάστε Περισσότερα

Η απελευθέρωση της Αρδέας με τα μάτια ενός παιδιού από το Μπάχοβο.

Νοέμβριος του 1912...

Κρύα χειμωνιάτικη ημέρα και το κρεμασμένο στον τοίχο ημερολόγιο γράφει 4 του μηνός.

Σηκώθηκα νωρίς το πρωί σήμερα και αφού τακτοποίησα τα ζωντανά -πρόβατα και κατσίκια- που έχουμε στον στάβλο, πήγα στην κουζίνα να φάω τον τραχανά, που κόχλαζε στην τάβα που ήταν τοποθετημένη στο τριγωνικό σιδερένιο στήριγμα  πάνω από τα κατακόκκινα κάρβουνα του αναμμένου χωριάτικου τζακιού.

Οι γονείς μου κάθονται στο ντιβάνι λίγο απόμερα πίνοντας το βουνίσιο τσάι  τους,  μουρμουρίζοντας κάτι μεταξύ τους, συνωμοτικά, ενώ διακρίνω μια λάμψη στα μάτια τους και μια έξαψη στα πρόσωπά τους.

Κάτι σπουδαίο έχει συμβεί, το νιώθω, και μεμιάς τους ρωτάω με απορία στα παιδικά μου μάτια.

-Ελευθερωθήκαμε, είμαστε λεύτεροι.

Μόνο αυτή την φράση θυμάμαι από το στόμα του πατέρα μου.

Τότε συνειδητοποίησα τί σήμαιναν όλοι αυτοί οι ήχοι, που ακούγονταν τα ξημερώματα από μακριά, από την Αρδέα. Ήταν πυροβολισμοί, ήταν κανονιές, δεν μπορούσα να ξεχωρίσω.

-Το Σούμπουτσκο είναι ελεύθερο, διώξαμε τους Τούρκους και τους Βούλγαρους Κομιτατζήδες.

Η φωνή του πατέρα γίνεται όλο και δυνατότερη, λες και θέλει να το πιστέψει πρώτα ο ίδιος, ξεπερνώντας όλες τις μακροχρόνιες φοβίες του, υπό τον φόβο του κατακτητή.

Σε λίγη ώρα η είδηση μεταδίδεται σε όλο το χωριό, και πολλοί ετοιμάζονται να "κατέβουν" στην Αρδέα, να δουν με τα μάτια τους το θαύμα της Ελλάδας, να συμμετάσχουν και αυτοί στους πανηγυρισμούς.

Χωρίς να το πολυσκεφτώ, βγαίνω στην πλατεία και παίρνω τον χωμάτινο δρόμο, για να πάω κι εγώ, μόνος μου, και περνώντας τον ξεροπόταμο Σουσίτσα, βαδίζω με τα πόδια προς την Πριμπόντιστα(Σωσάνδρα).

Αρκετοί χωριανοί με τα ζώα τους-μουλάρια, γαϊδούρια- έχουν ξεκινήσει κι αυτοί για την πρωτεύουσα, όπου εκεί γράφεται ιστορία.

Μετά από μιάμιση ώρα ποδαρόδρομου, καταϊδρωμένος, από την έξαψη περισσότερο παρά από την κούραση, φτάνω στην είσοδο της Αρδέας και περνώντας την "Τσέρνα Ρέκα" κατευθύνομαι προς το κέντρο της πόλης.

Ήδη ακούω ξεκάθαρα πολλούς σποραδικούς πυροβολισμούς και οι θριαμβευτικές ιαχές "ΖΗΤΩ Η ΕΛΛΑΣ" με οδηγούν στον προορισμό μου.

Φτάνω στο κέντρο και βλέπω το πλήθος των ανθρώπων να έχουν στήσει μια μορφή πανηγυριού.

Η Ελληνική σημαία κυματίζει, ενώ ένας επιβλητικός παπάς ξεχωρίζει ανάμεσά τους. Ρωτώντας κάποιον από το πλήθος για την ταυτότητα του παπά, έμαθα ότι τον λένε παπά-Νίκανδρο και ότι αυτός είναι ο ηγέτης ,που οδήγησε στην απελευθέρωση. Το έτος 1908, με παρότρυνση της ηγεσίας του Ελληνικού Προξενείου Θεσσαλονίκης, χειροτονήθηκε ιερέας και του ανατέθηκε η κρίσιμη θέση του Αρχιερατικού Επιτρόπου Καρατζόβας. Από τη θέση αυτή οργάνωσε ομάδα Μακεδονομάχων από τα χωριά Μπάχοβο (Πρόμαχοι), Τσερνέσοβο (Γαρέφι), Τρέσινο (Όρμα), Πόζαρ (Λουτράκι), Στράιτσα (Ίδας), Πρεμπόδιστα (Σωσάνδρα) κ.ά. και συμμετείχε δραστικά στην απόκρουση των σχεδίων των Βουλγάρων κομιτατζήδων να αλλοιώσουν τις συνειδήσεις των Πατριαρχικών γηγενών της περιοχής και στην ενδυνάμωση του ηθικού των καταπιεζόμενων Μακεδόνων.

 Ο παπά – Νίκανδρος με συνεχείς αγώνες και με τους άλλους οπλαρχηγούς της περιοχής, αλλά και σε συνεννόηση με τον Ελληνικό Στρατό, ο οποίος είχε απελευθερώσει ήδη την Έδεσσα, πείθει το Ελληνικό Επιτελείο και έτσι ένα τάγμα με ταγματάρχη τον Ιωάννη Σταματόπουλο μπήκε στην Αρδέα, στις 4 Νοεμβρίου 1912 κι έτσι απελευθερώθηκε  η πόλη και η περιοχή της. 

Ανάμεσα στο συγκεντρωμένο πλήθος βλέπω και πολλούς Μπαχοβίτες, ήρωες Μακεδονομάχους, που ο πατέρας μου εξιστορούσε το πόσο γενναία πολεμούσαν ενάντια στους Βουλγάρους και τους Τούρκους. Νιώθω υπερηφάνεια γι αυτούς. Για τους χωριανούς μου, που ποτέ δεν δείλιασαν, ποτέ δεν έσκυψαν το κεφάλι και αντιστάθηκαν με πείσμα, και τελικά οι αγώνες τους για ελεύθερη Ελλάδα, Μακεδονία, δικαιώθηκαν.

Μετά από ώρες τελικά επέστρεψα στο σπίτι και παρά το πολύ ξύλο που έφαγα από τον πατέρα μου, για την απερίσκεπτη αυτή μου ενέργεια να το σκάσω χωρίς να ενημερώσω κανέναν, με τα μάγουλά μου κατακόκκινα, κάθομαι στο παράθυρο και αγναντεύω τον ελεύθερο πλέον κάμπο της Καρατζόβας με βλέμμα χαμογελαστό.

Ασυναίσθητα μου έρχονται στο νου κάποιες φράσεις που είπε ο Κωνσταντίνος Μαζαράκης γνωστός σαν καπετάν-Ακρίτας του Βερμίου, για τους Μπαχοβίτες...

 «…Εἶναι ἄνθρωποι ἄξιοι μελέτης…ἄνευ γνώσεως τῆς ἑλληνικῆς γλώσσης, ἄνευ κατηχήσεως ἐθνικῆς, ἔρχονται μή ζητοῦντες τίποτε. Οὖτε χρήματα, οὖτε ἐνδύματα, οὖτε ὅπλον ἀν δέν τούς δώσεις. Πειθαρχικότατοι καί ἀνθεκτικοί….Ἡ ἐγκαρτέρησις καί ἡ στωικότης των εἶναι ἄξιαι μνείας.  Ὅταν ἀκοῦν ὅτι ἑλληνικόν σῶμα θά μεταβεῖ εἰς τό χωρίον τους τά μάτια τους ἀστράπτουν καί μειδιοῦν. …Τί εἶναι αὐτό πού τούς ὑποκινεῖ… Ποίαν δύναμιν ἔχει ὁ Ἑλληνισμός καί ἡ Ὀρθοδοξία, ἥν ἐπί τόσα ἔτη ἀφήσαμεν ἀνεκμετάλλευτον!…».

ΠΗΓΕΣ...

http://ipapalazarou.blogspot.gr/

http://ethnologic.blogspot.gr/

http://www.eosa.gr/

http://yaunatakabara.blogspot.gr/

Διαβάστε Περισσότερα

Ο Προμαχιώτης Μακεδονομάχος Αντώνιος Παππάς

Ο Μακεδονομάχος Αντώνιος Παππάς, ο οποίος γεννήθηκε και πέθανε στους Προμάχους, και που κατά την διάρκεια του Μακεδονικόού Αγώνα 1903-1909 έδρασε για την απελευθέρωση της σκλαβωμένης Μακεδονίας, συνεργαζόμενος με πολλούς θρυλικούς Καπεταναίους, όπως ο Κώστας Γαρέφης, προσφέροντας εξαιρετικές υπηρεσίες, για τις οποίες η Πατρίδα τον τίμησε όπως αξίζει στους Ήρωες.

Ευχαριστούμε τον Αντώνη Τσιπάρη για την ευγενική παραχώρηση των σπάνιων ντοκουμέντων.

Διαβάστε Περισσότερα

Απομνημονεύματα του Μακεδονομάχου ιερέα παπά Χρήστου Μιλτιάδη. (Προμαχιώτες αγωνιστές).

Καπετάν Γαρέφης, ο θρυλικός ηρωισμός, το μοιραίο Τέλος και η αέναη υστεροφημία.
   Το καλοκαίρι του 1906 και πιο συγκεκριμένα στις αρχές Αυγούστου, στα βουνά του Γαρεφείου  έμελλε να γραφτεί μια ιστορία απαράμιλλου θάρρους και ανδρείας που ακόμα και σήμερα, έναν αιώνα μετά, συνεχίζει να προκαλεί δέος σε όσους έχουν τη τύχη να την ακούσουν ή να διαβάσουν γι΄αυτήν. Πρόκειται για την ηρωική σύγκρουση του μακεδονομάχου Καπετάν Κώστα Γαρέφη με τους Βούλγαρους αρχικομιτατζήδες Λούκα - Καρατάσο και την υπόλοιπη συμμορία τους. Η έκβαση της μάχης κατέληξε νικηφόρα για τον "Αϊτό του Πηλίου". Ήταν δε τόσο σπουδαία και προκάλεσε τόση χαρά στον Γαρέφη που τον οδήγησε σε μια μοιραία στιγμή απροσεξίας με αποτέλεσμα να χάσει τη ζωή του από "χέρι αδερφικό".
   Η θαρραλέα αυτή πράξη εξύψωσε την υστεροφημία του Καπετάν Γαρέφη και διατήρησε ζωντανό το μύθο του στη λαϊκή προφορική παράδοση, στον γραπτό λόγο αλλά και στο δημοτικό τραγούδι.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΑ ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ ΤΟΥ
ΜΑΚΕΔΟΝΟΜΑΧΟΥ ΙΕΡΕΑ ΠΑΠΑ-ΧΡΗΣΤΟΥ ΜΙΛΤΙΑΔΗ ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ




ΠΗΓΗ...http://garefipellas.blogspot.gr

Διαβάστε Περισσότερα

Η δράση του θρυλικού παπα Νίκανδρου, ελευθερωτή της Καρατζόβας.

 Ο Αναστάσιος Παπαϊωάννου γεννήθηκε το 1877 στο Βογιαλίκ της Ανατολικής Ρωμυλίας. 

Υπηρέτησε ως δάσκαλος στο χωριό του και στην Χάλκη της Δωδεκανήσου και τον Φεβρουάριο του 1900 εγγράφεται στη Νομική Σχολή Αθηνών όπου και μυείται στην οργάνωση Εθνική Άμυνα.

Ενώ βρίσκεται στις επί πτυχίω εξετάσεις του, εγκαταλείπει την Νομική για να λάβει μέρος στον Μακεδονικό αγώνα. Περνά από τις Καρυές και την Δοϊράνη, ως δάσκαλος και πράκτορας μαζί.

Το 1908, κατ’ απαίτησιν του επιτελάρχη του Μακεδονικού αγώνα στρατηγού Εξαδάκτυλου, αλλά και της Εθνικής Άμυνας, χειροτονείται ιερέας και στέλνεται ως Αρχιερατικός επίτροπος στην Καρατζόβα.

Έτσι ξεκινά η δράση του θρυλικού παπα Νίκανδρου, του ελευθερωτή της Καρατζόβας.

Εκεί, αναδιοργανώνει και συντονίζει τις τοπικές αντάρτικές ομάδες, που είχαν δεχτεί βαρύ ηθικό πλήγμα με τον θάνατο του Καπετάν Γαρέφη και φροντίζει για την ασφάλεια των πατριαρχικών χωριών της περιοχής, που δέχονταν ισχυρή πίεση από τους Κομιτατζήδες, αλλά και από τους Νεότουρκους τώρα πια.

Με την κήρυξη του Βαλκανικού πολέμου οι Τούρκοι προβαίνουν σε μέτρα τρομοκρατίας του χριστιανικού πληθυσμού, ενώ ξεκινά και ένας αγώνας μεταξύ Ελλήνων και Βουλγάρων ανταρτών για τον έλεγχο των χωριών. Έτσι, ο παπα Νίκανδρος ενδύεται για ακόμη μια φορά την στολή του μακεδονομάχου και ενισχύει τον οπλαρχηγό Αργύρη Κιτάνο, που φτάνει από την Έδεσσα με 70 άνδρες και στις 7 Οκτωβρίου καταφέρνουν, μετά από σκληρή μάχη με τους κομιτατζήδες, να ελέγξουν την Αριδαία.

Στο μεταξύ οι Τούρκοι έχουν συλλάβει τις κεφαλές του χριστιανικού στοιχείου, οι οποίοι ρίχνονται στις φυλακές και βασανίζονται ανηλεώς. Στην ύπαιθρο, οι Χριστιανοί απειλούνται με σφαγή από το εξοπλισμένο και εξαγριωμένο μουσουλμανικό πλήθος. Τότε ο παπα Νίκανδρος διαδίδει, αρκετά πειστικά όπως αποδείχτηκε, πως 400 Έλληνες αντάρτες έχουν διεισδύσει στην Καρατζόβα, με αποτέλεσμα να τρομοκρατηθούν οι Τούρκοι και να ησυχάσουν. Ο ίδιος ανεβαίνει στο Μπάχοβο, εστία του Μακεδονικού αγώνα, και οργανώνει ένα σώμα είκοσι επίλεκτων ανταρτών{14 Μπαχοβίτες και 6 Γαρεφιώτες), όλοι τους πνευματικά του τέκνα, φυγόστρατοι και της απολύτου εμπιστοσύνης του.

Με σωματοφύλακα τον Λιάλιο Τραϊανό από το Γαρέφι, φτάνει στις 21 του μήνα στην Έδεσσα, που έχει ήδη ελευθερωθεί, και ζητά ένα μικρό στρατιωτικό τμήμα, το οποίο θα παραλάβει την Καρατζόβα από τους Τούρκους. Του το αρνούνται με εκνευριστική συνέπεια, παρά τα αλλεπάλληλα διαβήματά του, ενώ επιτρέπουν στους Βουλγάρους, τους οποίους και τροφοδοτούν, να απελευθερώνουν χωριά στο όνομα του Βασιλέα της Ελλάδος! Τελικά, με τη μεσολάβηση του Δεσπότη, εξασφαλίζει 100 όπλα τύπου μαρτίνι και 20 τουρκικές στρατιωτικές στολές. Στις 27 Οκτωβρίου φεύγει από την Έδεσσα και το ίδιο βράδυ φτάνει στο Μπάχοβο.

Δυο μέρες μετά, επικεφαλής των 20 μαχητών του, ντυμένοι όλοι με στρατιωτικές στολές και οπλισμένοι, εισέρχεται στην Αριδαία και την παραλαμβάνει από τις τουρκικές αρχές εν ονόματι του Βασιλέως της Ελλάδος, υψώνοντας την ελληνική σημαία στο Διοικητήριο.

Ήταν μια μέρα σαν κι αυτήν, 29 Οκτωβρίου 1912. Είκοσι Έλληνες, όλοι τους γηγενείς Μακεδόνες, με επικεφαλής έναν νέο Παπαφλέσσα, παρά και ενάντια στην ανόητη τακτική του στρατού, απελευθέρωσαν την πατρίδα τους.

Μια εβδομάδα μετά, χάρη στις επίμονες και συνεχείς παραινέσεις του παπα Νίκανδρου, με τη μεσολάβηση και του λοχαγού Εξαδάκτυλου, ελήφθη η απόφαση, κι ένα τάγμα υπό τον ταγματάρχη Ιωάννη Σταματόπουλο, φθάνει στην Αριδαία την 4η Νοεμβρίου 1912, ημέρα κατά την οποία εορτάζεται η απελευθέρωση της πόλης.

Η παράδοση διέσωσε τα ονόματα των δεκατριών, από τους είκοσι, ηρωικών Μακεδόνων:

Βέσκος Τσώτσος, οπλαρχηγός, 

Αμπάρης Ιωάννης, 

Λιάλιος Τραϊανός του Δημητρίου, 

Μιλτιάδης Πέτρος του Κων/νου, 

Τζάκος Δημήτριος του Χρήστου, 

Μπίνος Αναστάσιος του Ευσταθίου, 

Αναστασιάδης Γεώργιος, 

Αναστασιάδης Χρήστος, 

Νικολάου Χρήστος, 

Ίτσκος Τραϊανός, 

Παλιούρης Μιχαήλ, 

Κουβάτσης Ευστάθιος και 

Σιώπης Γεώργιος.

Πηγή: 

Τάσος Καρατζόγλου, Η Αλμωπία στο διάβα των αιώνων, Αριδαία 2009

H Φωνή των γηγενών Μακεδόνων – entopios.gr

Διαβάστε Περισσότερα

"Πρόμαχοι: Ηρωική έπαλξη των εθνικών αγώνων". Ομιλία στους Προμάχους στις 17-2-2012 από τον Ιωάννη Παπαλαζάρου εκπαιδευτικό - συγγραφέα

ΠΡΟΜΑΧΟΙ: ΗΡΩΙΚΗ ΕΠΑΛΞΗ ΤΩΝ ΕΘΝΙΚΩΝ ΑΓΩΝΩΝ

Ομιλία στους Προμάχους στις 17-2-2012 από τον Ιωάννη Παπαλαζάρου εκπαιδευτικό - συγγραφέα

Με τον οφειλόμενο  σεβασμό και με την σεμνότητα που αρμόζει προς τον τόπο, τον χρόνο και τους ανθρώπους του,  βρισκόμαστε σήμερα στην ακριτική  κοινότητα των Προμάχων, στο ηρωικό Μπάχοβο, για να τιμήσουμε την ιστορία του, τους αγώνες και τις θυσίες των κατοίκων του σε όλα τα εθνικά προσκλητήρια.  

Υποκλινόμαστε σ’έναν τόπο καθαγιασμένο με πολλών μαρτύρων και ηρώων αίμα, όπως το επιβεβαιώνει και ο μακρύς κατάλογός τους στο σεπτό ηρώον του χωριού.  Σ’ έναν τόπο αγιασμένο και ευλογημένο και από την Ορθοδοξία, αφού εδώ, κατά τον 12ο αιώνα, μόνασε και αγωνίσθηκε σθεναρά κατά της πλάνης των Βογομίλων, ο όσιος Ιλαρίων, ο των Προμάχων προστάτης, των Μογλενών ο επίσκοπος και των ορθοδόξων το κλέος, όπως προσφωνείται στο απολυτίκιό του. 

Από την ανάγνωση των ηρωικών θυμάτων του χωριού, που αναγράφονται στο μνημείο, διαπιστώνουμε ότι υπάρχουν πεσόντες Μπαχοβίτες υπέρ πίστεως και πατρίδος από το 1903, γεγονός που επιβεβαιώνει την άποψη ότι ο ένοπλος Μακεδονικός Αγώνας είχε αρχίσει πολύ νωρίτερα από το 1904, όπου η Πολιτεία τοποθετεί επισήμως την έναρξή του.   

    Πράγματι, οι σοβαροί κίνδυνοι για την ιστορική Μακεδονία είχαν αρχίσει να την κυκλώνουν απειλητικά από το 1870, όταν τα επεκτατικά σχέδια του Πανσλαβισμού και οι βουλγαρικές βλέψεις, βρήκαν ευνοϊκούς καιρούς και αναζωπυρώθηκαν για την περιοχή.   Η Ρωσία,  προσβλέποντας σε άμεσα οφέλη από την επικείμενη διάλυση του «μεγάλου ασθενούς» της Ευρώπης, όπως χαρακτηριζόταν η παραπαίουσα Οθωμανική Αυτοκρατορία και φιλοδοξώντας να επιβάλει την κηδεμονία της επί του βαλκανικού χώρου, αλλά και τον έλεγχό της επί των Στενών και της Μεσογείου, χρησιμοποιούσε τη Βουλγαρία ως όργανο υλοποίησης των σχεδίων της, ως μοχλό πίεσης  επί των οθωμανικών  πλευρών, ως αντίποδα και σφοδρό πολέμιο των ελληνικών ιστορικών δεσμών και συμφερόντων στη Μακεδονία.      Είναι το κρίσιμο έτος, όπου, μετά από ρωσικές πιέσεις, ο Σουλτάνος παραχώρησε το δικαίωμα στη Βουλγαρική Εκκλησία να αποσχισθεί από το Οικουμενικό Πατριαρχείο και να αποκτήσει επιρροή και δικαιοδοσία και σε περιοχές της Μακεδονίας, όπου τουλάχιστον τα 2/3 των κατοίκων τους θα δήλωναν την αναγνώρισή της. 

Οι φαινομενικά εκκλησιαστικές διαφορές δεν άργησαν να προκαλέσουν το διχασμό των αυτόχθονων Μακεδόνων και να προσλάβουν μορφή φανατικών πατριωτικών συσπειρώσεων και συγκρούσεων, με αιχμή δόρατος τις όψιμα και τεχνηέντως αφυπνισμένες και οξυμένες εθνικές συνειδήσεις. Οι Πατριαρχικοί, που θεωρούσαν το Οικουμενικό Πατριαρχείο ως δύναμη ενωτική και ταυτόσημη της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού, χαρακτηρίζονται Γραικομάνοι και οι οπαδοί της βουλγαρικής Εξαρχίας θεωρούνται Βουλγαρίζοντες. 

Πολύ σύντομα δημιουργήθηκε μια κατάσταση απροσδιόριστα ρευστή και επικίνδυνα ασταθής, που δεν γνώριζε κανείς ποιον και πότε να εμπιστευθεί, ποιον και πότε να αποφύγει. Η αλληλοϋποψία, η εχθρότητα και οι αντιπαλότητες, δεν άργησαν να εξελιχθούν σε συγκρούσεις υπό διάφορες μορφές, ανάμεσα στους κατοίκους των χωριών μας και πολλές φορές ανάμεσα και σε μέλη της ίδιας οικογένειας.

Τους ανθρώπους αυτούς κυριολεκτικά δεν τους χώριζε τίποτα. Ζούσαν στον ίδιο τόπο με τον ίδιο τρόπο, είχαν την ίδια καταγωγή, γλώσσα, και θρησκεία. Ήταν, όπως λένε οι ιστορικοί, ομότροποι, ομόθρησκοι, και ομόγλωσσοι. Έσπειρε όμως θανάσιμο μίσος ανάμεσά τους η συστηματική βουλγαρική προπαγάνδα με κραυγαλέα και ελκυστικά συνθήματα, περί μιας Μακεδονίας που, δήθεν όταν ελευθερωνόταν, θα ανήκε μόνο στους Μακεδόνες και περί μιας Ελλάδας που δεν είχε καμιά σχέση ούτε με την καταγωγή ούτε με τη γλώσσα τους και πως η ανάμιξη και ο ρόλος της στην Μακεδονία ήταν μόνο κατακτητικός.

Οι Βούλγαροι, εκμεταλλευόμενοι α) το σλαβοφανές γλωσσικό ιδίωμα, που χρησιμοποιούσε ο αγροτικός κυρίως πληθυσμός της Μακεδονίας  β) την επιφυλακτική έως παθητική στάση του μικρού ελληνικού βασιλείου, του οποίου η μικρόψυχη πολιτική και η κοντόφθαλμη εκτίμηση των γεγονότων, δεν του επέτρεπαν να σταθμίσει την κρισιμότητα της καταστάσεως στη Μακεδονία και  γ) την ανεκτική και πολλές φορές ευνοϊκή στάση των τουρκικών αρχών απέναντι στα σχέδια του Πανσλαβισμού, οργάνωσαν μεθοδικά μια πρωτοφανή εκστρατεία για τον εκβουλγαρισμό του γηγενούς πληθυσμού της Μακεδονίας, με την μεταστροφή του προς την Εξαρχία.  

Τα επαναστατικά κηρύγματα και τα δελεαστικά συνθήματα εκδηλώθηκαν πολύ πρώιμα, στα τέλη του 19ου αιώνα, με την εμφάνιση δύο βουλγαρικών οργανώσεων στη Μακεδονία, της V.M.R.O. και Βαρχόβ Κομιτέτ, και ήταν φυσικό να διεγείρουν και να προσελκύσουν το ενδιαφέρον πολλών γηγενών Μακεδόνων, που θεώρησαν ότι τους δινόταν έτσι η ευκαιρία να αποτινάξουν τον ζυγό της τουρκικής δουλείας. Πολλοί νέοι εντάχθηκαν στις οργανώσεις αυτές, όλοι τους όμως τις εγκατέλειψαν στη συνέχεια, όταν αποκαλύφθηκε η απάτη των συνθημάτων τους και η δολιότητα των κηρυγμάτων τους.  Τη συγκεχυμένη κατάσταση που επικρατούσε σε όλη την Μακεδονία, την αποτυπώνει πολύ χαρακτηριστικά ο Έλληνας Πρόξενος στο Μοναστήρι, στις αρχές του 1901, που γράφει σε επίσημη έκθεσή του: « Και Κινέζοι πράκτορες εάν ενεφανίζοντο σήμερον εν Μακεδονία, υπισχνούμενοι ελευθερίαν εις τους χριστιανούς, θα προσείλκυαν τας συμπαθείας αυτών».  

Επειδή είναι γνωστό ότι το εθνικό φρόνημα και οι συνειδήσεις διαπλάθονται και διαμορφώνονται πρωτίστως στις εκκλησίες και στα σχολεία, οι πρώτοι στόχοι των Βουλγάρων σε κάθε χωριό ήταν οι χώροι αυτοί. Διόρισαν δασκάλους και ιερείς σχισματικούς, ίδρυσαν σχολεία και εκκλησίες και όπου δεν επέτρεπαν οι συνθήκες για κάτι τέτοιο, έκαναν βίαιη κατάληψη των ελληνικών.

Γι’ αυτό και τα πρώτα θύματα των θηριωδιών τους ήταν οι δάσκαλοι και οι ιερείς των χωριών μας.  Πέρα όμως από τη συστηματική προπαγάνδα, χρησιμοποίησαν εκβιασμούς, τρομοκρατία και χρηματισμούς, βίαιη στρατολόγηση και μετανάστευση οικογενειών στη Βουλγαρία.

Αν μελετήσει κανείς την ιστορία των Προμάχων,  του ακριτικού Μπάχοβου,  μέσα από αναφορές ιστορικών αρχείων ή από μητροπολιτικούς κώδικες, διαπιστώνει το φαινόμενο της διαρκούς και δυναμικής παρουσίας του σε όλους τους εθνικούς αγώνες. Ήταν πάντα μια ακμάζουσα χριστιανική κοινότητα, 300 περίπου οικογενειών, οργανωμένη κοινωνικά, με άρτια εκκλησιαστική και εκπαιδευτική δομή, με την εκκλησία και τους ιερείς της, με δημογεροντία και τους προκρίτους της, με σχολείο και εφοροεπιτρόπους και με τοπική επιτροπή αμύνης. Στη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα οι Μπαχοβίτες διατήρησαν ακμαίο το εθνικό φρόνημα και την αγωνιστικότητά τους και σταθερή την προσήλωσή τους στο Πατριαρχείο και στις ελληνικές παραδόσεις. 

Στις απογραφές του πληθυσμού και των εθνοτήτων που πραγματοποίησαν ξένοι και Έλληνες περιηγητές και χρονικογράφοι, όπως ο Κάντσοβ το 1900, ο Μπράνκοφ το 1905, ο Μιλόγιεβιτς το 1920 και οι Έλληνες Ν.Σχινάς το 1886 και Α. Χαλκιόπουλος το 1912, αναφερόμενοι στο Μπάχοβο, διαπιστώνουν κατηγορηματικά ότι αυτό κατοικείται μόνο από χριστιανούς πατριαρχικούς.

Η γεωπολιτική και στρατηγική θέση των Προμάχων είχε από νωρίς επισημανθεί από το Ελληνικό Προξενείο Θεσσαλονίκης και ειδικότερα από τον Πρόξενο Λάμπρο Κορομηλά που συντόνιζε τον Αγώνα. Το χωριό, λόγω του συμπαγούς πατριαρχικού πληθυσμού του και της θέσεώς του που δέσποζε στην περιοχή και εξασφάλιζε την επικοινωνία μεταξύ της περιφέρειας του Μοριχόβου με την Καρατζόβα, το Βέρμιο και τον Βάλτο των Γιαννιτσών, επελέγη όπως και η Γουμένισσα στην Παιονία, για την εγκατάσταση ισχυρών ανταρτικών σωμάτων. Έτσι, με πρωτοβουλία του Κ. Μαζαράκη, εγκαταστάθηκε στις αρχές του 1905 στο Μπάχοβο το πρώτο οργανωμένο ελληνικό σώμα με 35 άντρες υπό τον Σπυρομήλιο και λίγους μήνες αργότερα το σώμα του Κώστα Γαρέφη. 

Σε όλη τη διάρκεια του ένοπλου Μακεδονικού Αγώνα, πολλοί Μπαχοβίτες, ιερείς και λαϊκοί, τους οποίους για να απαριθμήσει κανείς και να εξιστορήσει τη δράση τους χρειάζεται ώρες,  έλαβαν ενεργό μέρος σ’ αυτόν, ως οπλαρχηγοί ή ως ένοπλοι αντάρτες, υπό τον θρυλικό αρχηγό Κώστα Γαρέφη, μέχρι τον Αύγουστο του 1906 όπου ο Γαρέφης, απαλλάσσοντας τον τόπο από  τους δύο πρωτοκομιτατζήδες της περιοχής Λούκα και Καρατάσο, βρήκε και ο ίδιος ηρωικό θάνατο στο γειτονικό χωριό που φέρει σήμερα το όνομά του. Πολέμησαν υπό τον Μαζαράκη, τον Σπυρομήλιο, τον Βολάνη, τον Καραπάνο ή τον Κατσίγαρη, ενώ άλλοι δραστηριοποιήθηκαν ως οδηγοί σωμάτων, πράκτορες, τροφοδότες ή σύνδεσμοι. Αλλά και στους βαλκανικούς πολέμους που ακολούθησαν κατά το 1912, και έφεραν την ποθούμενη ελευθερία στην Μακεδονία, οι Μπαχοβίτες πάλι πρωτοστάτησαν με τις ένοπλες ομάδες τους στο πλάι του Αρχιμανδρίτη Παπα-Νίκανδρου, στις αρχές Νοεμβρίου του 1912, για την απελευθέρωση της Αλμωπίας.

Λόγω του φρονήματος και της σθεναρής αντίστασης της συντριπτικής πλειονότητας των κατοίκων του χωριού στις επιδιώξεις και στα σχέδια του πασλαβιστικού κινήματος, οι Πρόμαχοι πολύ συχνά γίνονταν στόχος εκφοβιστικών και τρομοκρατικών επιθέσεων. Είναι από τα χωριά που με τις δεκάδες των θυμάτων του, πλήρωσε πολύ ακριβά την ελληνοπρεπή στάση των Μπαχοβιτών σε κάθε πρόκληση του βουλγαρικού κομιτάτου της περιοχής, σε κάθε προσπάθεια να αλλοτριωθεί η συμπεριφορά και η συνείδησή τους και να αποδυναμωθεί το ηθικό και το αγωνιστικό τους φρόνημα.

Αξίζει να θυμηθούμε τις επισημάνσεις του Κων/νου Μαζαράκη (κ. Ακρίτα) όταν παρουσιάσθηκαν για να καταταγούν στην ομάδα του τέσσερις Μπαχοβίτες: «…Εἶναι ἄνθρωποι ἄξιοι μελέτης…ἄνευ γνώσεως τῆς ἑλληνικῆς γλώσσης, ἄνευ κατηχήσεως ἐθνικῆς, ἔρχονται μή ζητοῦντες τίποτε. Οὖτε χρήματα, οὖτε ἐνδύματα, οὖτε ὅπλον ἀν δέν τούς δώσεις. Πειθαρχικότατοι καί ἀνθεκτικοί….Ἡ ἐγκαρτέρησις καί ἡ στωικότης των εἶναι ἄξιαι μνείας.  Ὅταν ἀκοῦν ὅτι ἑλληνικόν σῶμα θά μεταβεῖ εἰς τό χωρίον τους τά μάτια τους ἀστράπτουν καί μειδιοῦν. …Τί εἶναι αὐτό πού τούς ὑποκινεῖ… Ποίαν δύναμιν ἔχει ὁ Ἑλληνισμός καί ἡ Ὀρθοδοξία, ἥν ἐπί τόσα ἔτη ἀφήσαμεν ἀνεκμετάλλευτον!…»

Σήμερα, εδώ στους Προμάχους, τιμώντας την προσφορά των κατοίκων τους και τη μνήμη των ηρωικών θυμάτων τους σε όλους τους εθνικούς αγώνες, τιμούμε  και όλους τους αφανείς και ανώνυμους γηγενείς Μακεδόνες, που μετά βίας γνώριζαν έως καθόλου την ελληνική γλώσσα, που είχαν ελάχιστα εφόδια στη διάθεσή τους, υποτυπώδη οργάνωση και ελλιπέστατη εθνική ενίσχυση, αλλά διέθεταν περίσσευμα ψυχής και πλεόνασμα ελληνικού φρονήματος, που ταύτιζαν την Ορθοδοξία με τον Ελληνισμό και τη Μακεδονία με την Ελλάδα και αντιστάθηκαν σθεναρά σε όσους επιχείρησαν να διαβρώσουν την ελευθερία και τη συνείδησή τους.

Αυτοί είναι οι νέοι μάρτυρες στο εθνικό μας συναξάρι, τα ιερά σφάγια στο θυσιαστήριο των αγώνων για την ελευθερία μας. Με τη θυσία τους μας παρέδωσαν βαριά κληρονομιά, ωφέλιμες παρακαταθήκες πίστεως, υπομονής και ελπίδας για τις δύσκολες ώρες που περνάμε σήμερα ως χώρα και ως λαός, πολύτιμο σύμβουλο και οδηγό για την εθνική μας αυτογνωσία. Το μόνο που μας ζητούν είναι να μην επιτρέψουμε στη λήθη και στην αχλή του χρόνου να σβήσουν την ιστορική μνήμη, να ευτελίσουν την προσφορά τους και να αποπροσανατολίσουν τις υποχρεώσεις μας. Και να είμαστε βέβαιοι, ότι η ευγνωμοσύνη και ο σεβασμός μας στη μνήμη τους, μας ολοκληρώνουν και μας στερεώνουν για το παρόν, μας εμπνέουν και μας οδηγούν για το μέλλον. 

Διαβάστε Περισσότερα

Ο θρυλικός Μπαχοβίτης Μακεδονομάχος ιερέας Παπαμήτσος Παπανικολάου

Το πρώτο ανταρτικό σώμα στους Προμάχους το 1904

Το χωριό Πρόμαχοι της Αλμωπίας πρόσφερε αμέτρητες θυσίες στο βωμό της ελευθερίας και κατά τον Μακεδονικό αγώνα στάθηκε απάτητο από τα βουλγαρικά κομιτάτα και από τη προπαγάνδα τους. Κατά κύριο λόγο η αντίσταση του χωριού οφείλεται στην ατρόμητη αγωνιστικότητα του ιερέα Δημητρίου Παπανικολάου. Στο αρχείο μας βρίσκονται τα χειρόγραφα του θρυλικού Παπαμήτσου στα οποία εξιστορείται η δράση της οικογένειάς του και των Προμάχων εναντίον των Βουλγάρων. Ο βιβλικός Παπαμήτσος στα γεράματα του έγραψε τα «στρατιωτικά ενθυμήματα» του που σήμερα δυστυχώς σώζονται μερικές σελίδες μονάχα. Σ’ αυτά η ηρωική φωνή δονιέται η ελληνική ψυχή μιας πολυπαθιασμένης και μαρτυρικής οικογένειας.

    Με τρεμάμενα χέρια ο μακεδονομάχος Παπαμήτσος γράφει αυτά τα καυτερά και τραγικά γεγονότα: «Η βουλγαρική προπαγάνδα, υπό το πρόσχημα του προστάτου του Χριστιανισμού, έφερεν εις το χωρίον ένα βουλγαροδιδάσκαλον, εννοείται ότι δεν κατώρθωσεν να εγκατασταθή ο βουλγαροδιδάσκαλος, εκδιωχθείς υπό υων χωρικών, τη ενεργεί επεμβάσει του ιερέως Παπανικολάου. Ως εκ τούτου, οι βούλγαροι τον εφόνευσαν εντός του χωρίου, έμπροσθεν της εξώθυρας της εκκλησίας την 16ην Ιουλίου 1897, ώραν 6 μ.μ. Εις την πλήρωσιν, της ούτω κενωθείσης θέσεως του ιερέως, ο Μητροπολίτης Φλωρίνης Μογλενών Ιωαννίκιος εχειροτόνησεν τον υιόν του φονευθέντος και ήδη ιερέα Παπαμήτσου Παπανικολάου την 26 Οκτωβρίου 1897».

    Ο μακεδονομάχος ιερέας Παπαμήτσος με κίνδυνο της ζωής του θ’ αγωνιστεί και θα διαφυλάξει τους Προμάχους από του  «βουλγαρισμού την ψώρα». Η εθνική του προσφορά θεωρείται σημαντική και γι’ αυτό το κράτος τίμησε ακριτικό φυλάκιο της περιοχής των συνόρων με το όνομα του «φυλάκιον Παπαμήτσου». Συμβολική, ανεξίτηλη άσβηστη παρουσία στις επάλξεις εθνικών αγώνων.

 Δυστυχώς αυτά τα χειρόγραφα δεν έπεσαν σε άνθρωπο που να τα φυλάξει και να περισωθούν, αλλά δίνονταν σε διάφορους και άσχετους να τα διαβάσουν και ο καθένας ό,τι τον ενδιέφερε το αφαιρούσε ή ό,τι δεν άρεσε το κατέστρεφε κι έτσι λεηλατημένα και με πολλές λειψές σελίδες έφθασαν και στα δικά μου χέρια, στις 15 Μαίου 1971 από τον Προμαχιώτη φίλο Χαράλαμπο Νάνο.

Αυτός, ο Χαράλαμπος Νάνος με πληροφόρησε ότι αυτά τα χειρόγραφα βρέθηκαν το 1967 από τον γιο του Αλέκο Παπανικολάου.

Τα σωζόμενα χειρόγραφα είναι γραμμένα με μελάνι σε κόλλα αναφοράς. Δεν έχουν παραγράφους, έχουν πολλά λάθη και είναι δυσανάγνωστα σε πολλά σημεία.

Αποκατεστημένα στην ορθογραφία δημοσιεύονται αποσπασματικά για πρώτη φορά στο περιοδικό «Επί τροχάδην» της Λαογραφικής Εταιρείας Νομού Πέλλας. Δεν ελέγχονται οι τυχόν ιστορικές ανακρίβειες. Ο τίτλος των χειρογράφων είναι «Ιστορική περίληψις».

Νίκος Καραμανάβης

    Από τα σωζόμενα χειρόγραφα δημοσιεύομεν το απόσπασμα που αναφέρει τον ερχομό του πρώτου ανταρτικού σώματος στους Προμάχους. «όταν ήλθε ο αρχηγός Μανώλης εις την περιφέρεια Εδέσσης στείλαμε μερικά παλληκάρια με το σώμα του Κατσιγάρη, τον Ευσ.Καλέση, τον Γιάννη Λιάπη, τον Δημήτριο Κόλμη, Χρήστο Ράδη και τον Δημήτριο Τάσκο με τον αδερφό του Γιώργο. Όλους συγγενείς μου να πάρουν το σώμα και να το οδηγήσουν δια την Καρατζόβαν, να εκδικηθούμε τα πάθη από τους βουλγάρους. Τότε δε και εγώ ήλθα εις το χωριό Μπάχοβο.

   Μετά λίγες μέρες, στις 25 Νοεμβρίου 1904 έφθασε το σώμα υπο την αρχηγίαν του Μανώλη Κατσιγάρη, τους υποδεχτήκαμε και τους λημεριάσαμε μέσα εις τα σπίτια μας όμως το κάναμε με μεγάλη δυσκολία και φόβο. Επειδή τόσο επικίνδυνο ήταν διότι εμείς οι Έλληνες είμεθα λίγοι, οι δε βούλγαροι ήταν πολλοί και φανατισμένοι. Εκτός αυτού, την κοινοτική αρχήν την είχαν αυτοί, είχε δε και στρατιωτικήν δύναμιν μέσα εις το χωριό μας. Ημείς δε βάζαμε τα μικρά παιδιά και γυναίκες να φυλάγουν τους δρόμους, τα σοκάκια και τις πόρτες, όχι μόνο από τους Τούρκους αλλά περισσότερο από τους Βούλγαρους.

   Αφού ανακαλήφθησαν οι αντάρτες ότι είναι μέσα εις το χωριό αμέσως ειδοποίησαν εις τους αξιωματικούς και περικύκλωσαν το χωριό να κάμουν έρευνα. Και ημείς αμέσως είδαμε τα συμβαίνονταν αντάρτες. Να φυλάγουν, αμέσως τους εβγάλαμε τους αντάρτες και δεν πέτυχαν οι βούλγαροι».

    Διάλεξα αυτό το ιστορικό απόσπασμα από τα χειρόγραφα του ιερέα Παπαμήτσου γιατί μου το επαλήθευσαν κι όλας ο μακεδονομάχος Αντώνης Παπάς και ο αείμνηστος δικηγόρος Χρήστος Οικονόμου. Ο Αντώνιος Παπάς, ενενηκοντούτης, στην αφήγηση του 21/5/71 συμπληρωσε ότι με το σώμα του Μανώλη Κατσιγάρη ήταν ο Ξενοφών και ο καπετάν Επαμεινώνδας. Το σώμα αποτελούνταν από εξήντα άνδρες και όλοι ήταν Κρητικοί. Δεύτερη βεβαιωτική αφήγηση είναι μια παιδική ανάμνηση του αείμνηστου δικηγόρου Χρ. Οικονόμου (που ξαφνικά τον χάσαμε) για την παραμονή του πρώτου ανταρτικού σώματος στο χωριό.

Στις 25/5/71 βρεθήκαμε στο γραφείο του για μια ιστορική εξακρίβωση εγώ, ο συνταξιούχος δάσκαλος Π.Ζιώτας, ο Χ.Νάνος, και μας διηγήθηκε με συναρπαστική ευγλωττία τα κάτωθι: «Στο σπίτι μας στο Μπάχοβο φιλοξενήσαμε Έλληνες αντάρτες το 1904. Κατά τα χαράματα ήρθε είδηση ότι ο τουρκικός στρατός θα έφκιαχνε έρευνα. Τότε ειδοποιήθηκαν όλοι οι αντάρτες, βγήκαν έξω από τα σπίτια, μαζεύτηκαν και κατέβηκαν προς τα κάτω να πάρουν το βουνό. Αλλά φορούσαν τσαρούχια τσολιάδων, με φούντες και καρφιά από κάτω κι’ άφηναν σημάδια στο πέρασμα τους. Κατέβηκε όλη η οικογένεια έξω στην αυλή, στο δρόμο και σβήναν τα σημάδια των παπουτσιών για να μη καταλάβουν οι Τούρκοι». Και με κάποια αυθόρμητη υπερηφάνεια τόνισε και την συμμετοχή του: «Τότε κατέβηκα κι εγώ και με τα χέρια μου έσβηνα τα σημάδια!».

ΑΝΕΚΔΟΤΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΑ ΤΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΟΜΑΧΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΠΕΡΙΛΗΨΙΣ

Εχαιρετωνήθει ιερεύς την 26ην Οκτωβρίου 1897.

Ο Μακεδονικός αγών, κατά τα χρόνια της δουλείας υπό του Τουρκικού ζυγού, εις το χωρίον Πρόμαχους (Μπάχοβο) Αλμωπίας υπήρξε ο ρυθμιστής της καταστάσεως της εσωτερικής και εξωτερικής οργανώσεως εις όλην την περιφέρειαν Καρατζόβης, λόγω της θέσεως ην κατέχει εις την περιφέρειαν. Και εκ των αλληλοσυγκρούσεων της μιας μερίδας των κατοίκων εναντίον της άλλης, επηρεασθέντων υπό ύπουλον και κακόβουλον προπαγάνδα των Βουλγαρικών οργανώσεων. Προβαλλόμεναι αι Βουλγαρικαί προθέσεις εις τα αφελή όμματα  και αισθήματα των απλοϊκών χωρικών, κατ’ αρχάς προστάται των Χριστιανών εναντίον των Τούρκων. Εναντίον των τοιούτων οργανώσεων και μετέπειτα εναντίον της ουδετέρας μερίδος των κατοίκων ήτις παρεσύρθη ως ανωτέρω. Αντετάχθη η ετέρα μερίς των κατοίκων των Προμάχων, την αρχηγίαν και συνεργασία μετά του Ελληνικού Προξενείου Θεσσαλονίκης, του ιερέως Παπαδημητρίου Παπανικολάου, όστις κατωτέρω θα γράψει εξουδετέρωσε πάσαν ανθελληνικήν ενέργειαν και προπαγάνδαν και εν τέλει επανέφερε εις τα πάτρια Ελληνικά αισθήματα υποκύψαντες, οι πλανηθέντες εκ της Βουλγαρικής προπαγάνδας.

Εις την υγειάν μερίδα του χωρίου ήτις ως ελέχθη, μετέχει υπό την αρχηγίαν του ιερέως Παπαμήτσου. Η λεπτομερής εξιστόρησις των γεγονότων τούτων δεν είναι δυνατόν να γίνει προς το παρόν, καθ’ ο αφορά γενικόν ενδιαφέρον ν’ αναφέρουν και δράσιν του χωρίου, επί του παρόντος θα εκθέσωμεν εν περιλήψει και συντομία την δράσιν του ιερέως Παπαμήτσου απ΄αρχήν του Μακεδονικού αγώνος για να καταλήξωμεν μέχρι τέλους του αγώνος 1908. Εν συντομία με το ιστορικό παρελθόν του ηρωικού χωρίου Πρόμαχοι.

Κατά το έτος 1896 ότε μουχτάρης του χωρίου, ήλθον εις το χωρίον η Βουλγαρική προπαγάνδα υπό το πρόσχημα του προστάτου του Χριστιανισμού και έφερον εις το χωρίον ένα Βουλγαροδιδάσκαλον, εννοείται ότι δεν κατόρθωσαν να εγκατασταθεί ο Βουλγαροδιδάσκαλος, εκδιωχθείς υπό των λοιπών χωρικών τη ενεργώ επεμβάσει του ιερέως Παπανικολάου πατρός του Παπαμήτσου. Και ως εκ τούτου οι Βούλγαροι τον εφόνευσαν εντός του χωρίου, έμπροσθεν της εξώθυρας της εκκλησίας την 16ην Ιουλίου 1897, ώραν 6 μ. μ. Εις την πλήρωση της ούτω κενωθείσης θέσεως του ιερέως, ο Μητροπολίτης Φλωρίνης και Μογλενών Ιωαννίκιος εχειροτόνισεν τον υιόν του φονευθέντος και ήδη ιερέα Παπαμήτσο Παπανικολάου την 26ην Οκτωβρίου 1897.

Το 1900 και 1901 μουχταρεύων πάλιν ο ίδιος φίλα φρονών και Βουλγαρίζων ήλθεν εις τους Προμάχους ο αρχηγός της Βουλγαρικής οργανώσεως Δάλτσεφ, μετά του Σέρβου Γεωργίου Τότζου και προπαγάνδισαν εις τους χωρικούς να επαναστατήσουν εναντίον του Τουρκικού ζυγού. Αντελαμβάνοντες αυτοί την πρωτοβουλία το 1902, ήλθε έτερος Βούλγαρος οργανωτής καλέσας τους ιερείς και προκρίτους ωμίλει περί του τρόπου της απελευθερώσεώς των εκ του Τουρκικού ζυγού και ότι έπρεπε να επαναστατήσουν. Εν ανάγκη πωλούντες ό,τι είχον να αγοράσουν όπλα. Οργάνωσαν δε και επιτροπήν αποτελούμενη υπό τον αρχηγόν, ίνα οργανωθεί το επαναστατικόν σώμα τη συμπράξει όταν έλθει ο έτερος αρχηγός των. Πράγματι μετά 10 ημέρας ήλθε εις το χωρίον ο Βούλγαρος αρχηγός Μόρζωφ με 9 άνδρες όστις έφυγεν δια Σμπόρτσκο ίνα κηρύξουν την επανάστασιν την 8ην Σεπτεμβρίου 1902. Ούτω κατά την ορισθείσαν ημέραν ηθέλησαν να φυγαδεύσουν τα γυναικόπαιδα, αλλά τούτο δεν τους επετράπη και ούτω η επανάστασις εματαιώθη.

Εκ παραλλήλου ειδοποιήθησαν επί πλέον αι Τουρκικαί αρχαί αίτινες συνέλαβον και εφυλάκισαν τον πρωτεργάτην του κινήματος. Ούτω το χωρίον ησύχασε, εις το διάστημα αυτό διετέλεσεν ως μουχτάρης του χωρίου ο Αναστάσιος Πρόγιος, εκ της μερίδας των οπαδών του Παπαμήτσου.

Μετά την αποφυλάκισιν, ήρχισαν εκ νέου αι εχθροπραξίαι εκ μέρους της μερίδος του μετερχόμενος παν μέσον δια τον Βουλγαρισμόν του χωρίου μεταξύ των άλλων. Εφόνευσε Έλληνες χωρικούς και άλλα μικροεπεισόδια. Το 1904 έφερεν εις το χωρίον τον Καρατάσιον Βοεβόδα εξ Οστρόβου με 25 Κομιτατζήδες δια τον φόβον των κατοίκων. Έδειρεν τότε Έλληνα μουχτάρην Αναστάσιον Πρόγιον, επειδή μετά την ματαίωσιν της επαναστάσεως του 1902 και δια την φυλακήν του Χρίστου Βέσκου μέχρι αίματος. Φορολογίσαντες τους κατοίκους 15 Οθωμανικάς λίρας, το έκαμεν σε πολλούς Έλληνας κατοίκους, μεταξύ από τον τρόμον εις το χρίον έφυγαν εις το Πευκωτό. Μετά 2 ημέρες 27-2 επανήλθον οι ίδιοι εις το χωρίον. Εις του Έλληνος ιερέως Παπαδημητρίου Οικονόμου, την ημέραν εκείνην έτυχε να φιλοξενείται παρά του Παπαμήτσου ο Έλλην Μπλαδένης Δημήτριος εξ  Ίδας, φίλος του Μητροπολίτη Φλωρίνης , όστις είχεν έλθει εις το χωρίον προς σύσκεψιν μετά παράγοντος του χωρίου δια την καταπολέμησιν της Βουλγαρικής προπαγάνδας.

Την 27ην Οκτωβρίου 1904 το βράδυ ενώ ο Μπλαδένης ηργάζετο εις την οικίαν του Παπαμήτσου, αίφνης εισήλθεν εντός της οικίας οι κομιτατζήδες και συλλαβόντες τον Παπαμήτσον και Μπλαδένην και τους οδήγησαν εις την οικίαν του Παπαδημητρίου Οικονόμου. Μετ’ ολίγην ώραν οδήγησαν και τον πεθερόν του Παπαμήτσου Νικόλαον Κολίτση μετά των τριών τέκνων, και τοποθετεί σκοπόν εις την εξώπορταν ο Καρατάσος κομιτατζής. Ο Καρατάσος συνοδευόμενος από τον φίλον του Γεώργιον Τότζον μετέβη εις την οικίαν ίνα συσκεφθούν για την τύχην των αιχμαλωτισθέντων Ελλήνων ίνα ποίον από αυτούς θα διαλέξουν να θυσιάσουν υπέρ του Βουλγαρικού σώματος. Μετά ένσπειρον τα ξίφη εις τους λοιπούς κατοίκους του χωρίου, επέστρεψαν μαζί εις την οικίαν του ιερέως Οικονόμου ένθα εκρατήντο οι αιχμάλωτοι και μας είπαν «απόψε εσείς θα πάτε εις τον Ελληνικόν παράδεισον, εκεί θα βρείτε και άλλους Έλληνες σαν κι εσάς».

Ύστερα από αυτά ήρχισε η κατήχησις και καθοδήγησις με τη διδασκαλία του Καρατάσου εις τους πιστούς του περί οργανώσεως και υπηρεσίας του Βουλγαρικού κομιτάτου. Ορίσας ταμίαν του Βουλγαρικού κομιτάτου όστις άπλωσε αμέσως το μαντήλι του και συνέλεξε περί τας 50 λίρας Τουρκικάς την επομένην μετά λεπτομερή εξέτασιν των αιχμαλωτισθέντων ήλθε και η σειρά του δυστυχούς Μπλαδένη εξ Ίδας (Στράιτσα). Αφού προηγουμένως τον γύμνωσαν άρχισαν να τον δέρνουν ανηλεώς αποσκοπούντες αυτού εις θάνατον δια ξυλοκοπήματος δια εσχάτην προδοσίαν, ματαίως παρακαλών να τον σκοτώσουν.

Τα πάθη μου και τα πάθια του Μπαχόβου.

"...Και τότε αποφάσισα να πάρω ένα παιδί, τουλάχιστον να γλιτώσει, διότι είχαν πει οι κακούργοι, ότι θα χαλάσομε την οικογένειά του, όπως θα βγει να μας προδώσει. Και μόλις νύκτωσε πήρα τον αδελφόν μου Πέτρον και το πρωτότοκο παιδί Νικόλα και τράβηξα δια τα Βοδενά. Το πρωί πρώτη Μαρτίου πήγα εις τα Βοδενά, εις τον σταθμόν δια την Θεσσαλονίκη. Πολλοί φίλοι με ρωτούσαν πού θα πας και δια τι υπόθεση εις την Θεσσαλονίκη. Εγώ δε από τον φόβον των Βουλγάρων έλεγα ότι πηγαίνω να φέρω το παιδί μου εις τον ιατρόν, διότι πάσχει το παιδί μου.

Λοιπόν κατέβηκα εις την Θεσσαλονίκη, εις το ξενοδοχείον και φοβισμένος μη με ανακαλύψουν οι Βούλγαροι να με σκοτώσουν μέσα εις την Θεσσαλονίκη. Σκέπτομαι τι να κάμω, είχα δε και μεγάλη φτώχια. Μετά δυο μέρες στέκομαι εις την πόρτα του ξενοδοχείου, βλέπω έναν παλιόν φίλον τον Στέργιον Κίτζο Κασκουβαλτζή, είχαμε γνωριμία από την πατρίδα μου. Εις τα βουνά μας ήταν κασκοβολοέμπορος, φιλόπατρις. Μόλις με είδε ήρθε κοντά μου, με χαιρέτισε κι εγώ τον χαιρέτισα και με ρώτησε «πως ήρθες εδώ;”. Εγώ δεν τολμούσα να πω τα πάθη μου, αλλά με κατάλαβε και μου λέγει: «Τι έπαθες, σε βλέπω πολύ ταραγμένο και αίμα δεν έχεις καθόλου, μήπως πάσχεις από ασθένεια ή άλλη στενοχώρια;  Πες μου την Αλήθεια, πολύ καλά ξέρεις εγώ ήμιν ο στενός σου φίλος».

Πήγαμε εις το καφενείον με κέρασε εμένα και το παιδί. Τότε δε τα διηγήθηκα όλα τα πάθια και τα πάθια του Μπαχόβου και του Μπλαδέν(η). Μου είπε δε άλλο δεν έχεις, πήγαινε στο προξενείον. Όχι εγώ του είπα, δεν έχω πάει ούτε θα πηγαίνω. Διότι προ δύο ετών πήγα και τα είπα όλα, αλλά ο κύριος πρόξενος μου είπε λόγια τόσα που δεν μπορούν να φέρουν κανένα αποτέλεσμα. Τότε μου λέει ο Στέργιος, ας είναι, σήκω πάρε το παιδί σου να πάμε στο σπίτι μου. Εγώ έχω φίλους εις το προξενείον, αύριον το πρωί θα φωνάξω εις το σπίτι μου να σε πάρουν να πας εις το προξενείον.

Και μετά λίγο, πέρασε το τραμ μας πήρε μέσα, πλήρωσε τα ναύλα, πήγαμε εις το σπίτι του Στέργιου, με σύστησε εις την οικογένειάν του και το πρωί αυτός πολύ ενωρίς πήγε πήρε τους φίλους του εργασθέντες εις το προξενείον. Όταν βλέπω παρουσιάσθηκαν εις την καμαράν μου όπου κοιμούμαι και άρχισαν να με ρωτούν περί το ζήτημα, τα τα πάθια μου. Εγώ δε φοβήθηκα μήπως είναι κατάσκοποι των Βουλγάρων. Ο Στέργιος μου λέει μην φοβάσαι, αυτοί είναι δικοί μας άνθρωποι, το οποίον διοργανώνουν το Ελληνικόν κομιτάτον και μάλιστα αυτός ο κύριος Ιωάννης Χατζηνίκου από τα Βοδενά, ο άλλος είναι ο κύριος (Δημήτριος…δυσανάγνωστο κείμενο).

Τότε δε και γω πήρα θάρρος και τα είπα όλα κατά πως έγινε το χωριό μας. Τότε με πήραν και με οδήγησαν εις τον πρόξενον τον κύριο Ευγενιάδην, μόλις με είδε ο πρόξενος κύριος Ευγενιάδης με γνώρισε και μου λέγει τι τρέχει παπά μου; Εγώ του είπα αν υπάρχει καμία σωτηρία να σωθώ ειδεμή μη με ρωτάτε, αλλά να πηγαίνω να πνιγώ εις την θάλασσαν. Επειδή αν θυμάσαι κι άλλοτε είχα έρθει και σας ομίλησα τι κάμουν οι Βούλγαροι, αλλά τότε μπορούσα να επιστρέψω στην πατρίδα, αλλά τώρα όχι, δεν μπορώ. Μη φοβάσαι μου λέγει, όλα τα μέσα τα έχουμε.

Και άρχισα τα κλάματα να ομιλήσω τα κακουργήματα των Βουλγάρων. Αυτός δε με ρώτησε αν έχουμε Ελληνοδάσκαλον. Κι εγώ του είπα έχουμε. Αυτός μου ζήτησε γράμμα συστημένο από τον δάσκαλο. Εγώ του είπα ότι αυτός…

Τότε δε ο κύριος πρόξενος φώναξε τον διερμηνέα κύριον Θεόδωρον Ασκητήν και τον διέταξε να με πηγαίνει εις τον νομάρχη και εις τον Γενικόν Διοικητήν Χιλμή Πασά όπως και πήγαμε. Τα ομίλησα όλα τα συμβάντα εις το χωρίον μου. Αμέσως αυτός τηλεγράφησε εις τα Βοδενά  του καϊμακάμη να ενεργήσει το ζήτημα αυτό. Ο καϊμακάμης Αρβανίτης (…σβησμένο) φιλέλλην, όπως ως την μητρικήν γλώσσαν την είχε. Νύκτα πήρε στρατεύματα και ήλθε εις το Μπάχοβον, περικύκλωσε το χωριό να ερευνήσει, αλλά τι να βρει. Μαζεύτηκε όλο το χωριό, του απάντησαν ότι ημείς είμεθα Έλληνες, δεν είμεθα Βουλγαρικό κομιτάτο, δεν πατάει εδώ, αυτά που λέγει ο Παπα Μήτσος όλα ψέματα είναι και εκτός αυτού οι χωριανοί με τους ιερείς και διδασκάλους έγραψαν μίαν αναφορά εις τον πρόξενον, εις τον Μητροπολίτην Άγιον Θεσσαλονίκης και έγραψαν ημείς ανέκαθεν και εξαρχής είμεθα Έλληνες και θα είμεθα ως το τέλος. Δεν παραδεχόμεθα Βουλγαροκομιτατζήδες αυτά που σας λέγει ο παπαΜήτσιος όλα ψεύματα είναι, διότι ο παπαΜήτσιος ήταν νοικιαστής εις το δέκατο και τα χρήματα τα έφαγε, δι αυτό τα κάμει. Ο Μητροπολίτης Αλέξανδρος τα πίστεψε, με φώναξε εις απολογίαν. Εγώ τον είπα αν εγώ ήμουν δεκατιστής και τα χρήματα….."

Η συνέχεια δεν υπάρχει το χειρόγραφο είναι χαμένο. 

Δημοσιεύτηκε εφ. Πέλλα, 30 Οκτωβρίου 1974.

Διαβάστε Περισσότερα