Η αγάπη είναι τόσο έντονα θετικό συναίσθημα από μόνη της, που ίσως τελικά είναι αναπόφευκτο να φέρνει και κάποιον πόνο σε ορισμένες περιπτώσεις.
Κατά κάποιον τρόπο πρόκειται για το νόμο της φύσης σχετικά με τα αντίθετα: για κάθε δύναμη υπάρχει και μια ίση αλλά αντίθετη δύναμη, η οποία εξισορροπεί την πρώτη.
Για κάθε περίπτωση όπου η αγάπη ανυψώνει τον άνθρωπο στα ουράνια, υπάρχει και ο νόμος τη βαρύτητας που τον προσγειώνει στη γη, άλλοτε με απότομη πτώση και άλλοτε με μια ανάλαφρη, σταθερή πορεία προσγείωσης.
Το πάθος
Το πάθος είναι μια πολύχρωμη πεταλούδα που πετάει ελεύθερη στον αέρα, ανεβαίνει στα ουράνια, αλλά δύσκολα φυλακίζεται στο δίχτυ.
Το πάθος είναι μια κατάσταση τεράστιας ψυχικής απόλαυσης. Ενδυναμώνει την ψυχή, συναρπάζει, ενθουσιάζει, ερεθίζει, εντυπωσιάζει.
Οι άνθρωποι θυμούνται την πρώτη τους αγάπη και το καρδιοχτύπι που συνδέεται με αυτή.
Σε μια μακροχρόνια σχέση οι άνθρωποι θυμούνται με λαχτάρα το πρώτο τους ραντεβού. Η πρώτη αγάπη και το πάθος του πρώτου ραντεβού μιας σχέσης ξεκλειδώνουν συναισθήματα που μπορεί να ήταν ξεχασμένα για καιρό: ψυχική ευφορία, γαλήνη, τρυφερότητα, διέγερση, ζήλεια, ενθουσιασμό, τέλεια ένωση, και η λίστα συνεχίζεται.
Το πάθος είναι μια γλυκιά αναισθησία που τυφλώνει τον άνθρωπο σε κάθε τι που μπορεί να παρέμβει ανάμεσα στον ίδιο και το αντικείμενο του πάθους του. Η αγάπη, στη σκηνή του πάθους, έχει μια τεράστια δύναμη εκείνη τη στιγμή, που μπορεί να ξεπεράσει το κάθε τι.
Όταν η κρίση αντικαθίσταται με μια γερή δόση πάθους, τότε οι άνθρωποι έχουν την τάση να παίρνουν αποφάσεις διαφορετικές από αυτές που θα έπαιρναν συνήθως.
Ο άντρας ή η γυναίκα που λειτουργεί με βάση το πάθος και λιγότερο τη λογική εμπλέκεται σε μια σχέση με ένα άτομο που είναι παντρεμένο ή με κάποιον άλλο τρόπο μη διαθέσιμο. Κάνει σχέση ή ακόμα και παντρεύεται ένα άτομο με το οποίο αντιλαμβάνεται ότι έχει μεγάλες διαφορές, αλλά ελπίζει ότι αυτές θα εξομαλυνθούν με το πέρασμα του χρόνου (κάτι που δε γίνεται και οδηγεί σε άλλα προβλήματα).
Όταν το πάθος εξατμίζεται, όπως συμβαίνει πάντα, τότε τα πράγματα, τα ελαττώματα, οι αδυναμίες, τα προβλήματα εμφανίζονται στι πραγματικές τους διαστάσεις.
Αυτή η συνειδητοποίηση οδηγεί σε χωρισμό. Το άτομο πληγώνεται. Η αίσθηση που έχει είναι ότι δεν αγαπήθηκε, ότι δεν πήρε όσα έδωσε. Τότε φαίνεται ότι η αγάπη πληγώνει.
Τι είναι αυτό που πληγώνει;
Η αλήθεια είναι ότι δεν πρόκειται για την αγάπη καθ’ αυτή που πληγώνει, αλλά για το ότι το άτομο παύει να είναι ερωτευμένο και απομακρύνεται, προξενώντας στον σύντροφό του στεναχώρια.
Και όσο πιο ερωτευμένος είναι κανείς, όσο μεγαλύτερο πάθος έχει, τόσο μεγαλύτερη και πιο απότομη είναι η πτώση του. Ένας χωρισμός, διαζύγιο, θάνατος ή εγκατάλειψη είναι από τις πιο οδυνηρές εμπειρίες, επειδή μας λείπει η αγάπη τόσο πολύ.
Τι χρειαζόμαστε στη ζωή;
Δυο βασικά πράγματα που χρειαζόμαστε στη ζωή είναι:
α) να μην είμαστε ή να μην αισθανόμαστε μόνοι και
β) να αισθανόμαστε ότι οι άλλοι μας εκτιμούν και μας αγαπούν γι’ αυτό που είμαστε.
Η αγάπη μας φέρνει κοντά, ενώ η μοναξιά μας υπενθυμίζει ότι κάτι μας λείπει στη ζωή.
Έτσι, όταν υπάρχει μονόπλευρη αγάπη, δηλαδή όταν κάποιος αγαπάει ένα άλλο άτομο που δεν ανταποκρίνεται, στην πραγματικότητα έχει τόση ανάγκη ν’ αγαπηθεί και να μην είναι μόνος, που διαλέγει το λάθος «αντικείμενο»και δεν μπορεί να το αφήσει για κάτι πιο ταιριαστό.
Συχνά οι άνθρωποι ψάχνουν την ψυχική ικανοποίηση μέσα από την αγάπη των άλλων, ενώ το μόνο που έχουν να κάνουν είναι καταρχήν ν’ αγαπήσουν τον εαυτό τους.
Ν’ αγαπάς και να μην αγαπιέσαι…
Το άτομο που βρίσκεται στη δυσάρεστη θέση ν’ αγαπάει χωρίς ανταπόκριση, είτε εισπράττει πλήρη άρνηση και αδιαφορία από τον άλλον, είτε πρέπει να αρκεστεί στο ότι ο άλλος του προσφέρει μόνο τη φιλία του.
Όσο ο έρωτας του ενός φουντώνει, τόσο η ερωτική αδιαφορία του άλλου γίνεται εμφανέστερη και γι’ αυτό πληγώνει περισσότερο.
Κι επειδή πρόκειται για παγκόσμιο φαινόμενο, που λίγο-πολύ καθένας έχει την εμπειρία του, γι’ αυτό το λόγο και η αγάπη χωρίς ανταπόκριση αποτελεί βασικό θέμα πολλών ταινιών και τραγουδιών.
Όταν η αγάπη υπάρχει μόνο από τη μία πλευρά και το άτομο αυτό καταφέρει με κάποιον τρόπο να πείσει ή να αναγκάσει το άλλο άτομο που δεν ανταποκρίνεται να δημιουργήσουν μια σχέση έστω και δοκιμαστικά, το αποτέλεσμα είναι καταστροφικό, γιατί οδηγεί στην εγκατάλειψη και τη στεναχώρια.
Η συνταγή της μιζέριας
Πέρα από την αγάπη χωρίς ανταπόκριση, υπάρχουν και πολλά άλλα συναισθήματα που αναμειγνύονται σε αυτή την κατάσταση.
Υπάρχει πάθος, που γίνεται έμμονη ιδέα με το άλλο άτομο που δεν ανταποκρίνεται.
Σε αυτό προσθέτουμε τις ανεκπλήρωτες προσδοκίες, τα όνειρα, τη φαντασίωση ότι κάτι θα μπορούσε να γίνει ξαφνικά και να αλλάξει την κατάσταση.
Και βέβαια, το συναίσθημα της απόρριψης από το άλλο άτομο είναι παρόν και έντονο.
Υπάρχει ζήλεια, αυτολύπηση και, βέβαια, η αίσθηση του ανεκπλήρωτου.
Το όλο συναισθηματικό μείγμα είναι η συνταγή για να νιώθει κανείς μίζερα και χωρίς ελπίδα.
Όταν μάλιστα το άτομο που δεν ανταποκρίνεται στην αγάπη του άλλου δεν λέει ξεκάθαρα ότι δεν ενδιαφέρεται ή όταν είναι φιλικό και ευγενικό, χωρίς περαιτέρω ερωτικές προθέσεις, τότε δημιουργεί ψεύτικες ελπίδες στον ερωτευμένο καθώς και εξάρτηση.
Και όταν ξεκαθαριστεί κάποια στιγμή ότι η στάση του είναι καθαρά φιλική, το άτομο που ήταν ερωτευμένο χωρίς ανταπόκριση αισθάνεται ότι γκρεμίζεται από την κορυφή του πύργου των ονείρων και των επιθυμιών του και προσγειώνεται με τα μούτρα στη σκληρή πραγματικότητα.
Σύμφωνα με το μοντέλο της συμπεριφορικής ψυχολογίας, ο λόγος που η ευγενική και φιλική συμπεριφορά αυτού που δεν είναι ερωτευμένος προς τον ερωτευμένο του γίνεται έμμονη ιδέα και του προκαλεί εξάρτηση είναι επειδή πρόκειται για επιβράβευση των προσδοκιών του ερωτευμένου.
Και όσο πιο πολύ επιβραβεύουμε μια συμπεριφορά, σε τυχαία χρονικά διαστήματα, τόσο περισσότερη εξάρτηση δημιουργούμε. Έτσι δημιουργούνται οι φρούδες ελπίδες και στη συνέχεια έρχεται ο ψυχικός πόνος.
Τι μπορεί να γίνει
Αν είστε στη θέση του ατόμου που δεν ανταποκρίνεστε στα αισθήματα που εκφράζει για σας κάποιος άλλος, θα πρέπει να είστε εντελώς ξεκάθαροι και ειλικρινείς με το άλλο άτομο.
Η επικοινωνία είναι το κλειδί της επιτυχίας, ώστε ούτε το άλλο άτομο να αισθανθεί συντετριμμένο ούτε εσείς να έχετε τύψεις.
Το σημαντικότερο είναι να πει κανείς ξεκάθαρα – χωρίς να είναι ανελέητος – ότι δεν ενδιαφέρεται και να λήξει το ζήτημα εκεί.
Το να χρυσώσει κανείς το χάπι, να αφήσει να εννοηθεί ότι κάτι θα μπορούσε να γίνει και να πει το «όχι, αλλά ίσως..», αφήνοντας ψεύτικες προσδοκίες δεν είναι καλή τακτική, μια που διαιωνίζει το πρόβλημα και θα προκαλέσει δυσάρεστες καταστάσεις.
Αν είστε στη θέση του ατόμου που αγαπά χωρίς ανταπόκριση, θα πρέπει να διατηρήσετε την ψυχραιμία σας στο πώς βλέπετε και αντιμετωπίζετε τα πράγματα. Η απόρριψη από ένα άτομο δε σημαίνει ότι είστε καταδικασμένοι σε μόνιμη αποτυχία.
Το να γίνει σκοπός της ζωής σας το να κατακτήσετε αυτό το άτομο ή το να σας γίνει έμμονη ιδέα και να σκέφτεστε διαρκώς όλες τις πτυχές του ζητήματος ή να το αναλύετε σε βάθος και πλάτος ούτε αυτό ωφελεί.
Μπορείτε να ομολογήσετε ειλικρινά στον εαυτό σας ότι ερωτευτήκατε, ότι κάνατε λάθος επιλογή ατόμου, ότι παρασυρθήκατε και ότι πιθανότατα είναι ο πληγωμένος σας εγωισμός που δε σας αφήνει να ξεκολλήσετε.
Αν μπορέσετε ν’ αντιληφθείτε ότι από τη στιγμή που ο άλλος δε σας θέλει αυτό σημαίνει αυτομάτως ότι δεν είναι αρκετά καλός για σας και ότι θα υπάρξει κάποιο άλλο άτομο να ερωτευθείτε και να σας ερωτευθεί στη συνέχεια, τότε θα σας είναι πολύ πιο εύκολο ν’ αφήσετε πίσω σας τον έρωτα χωρίς ανταπόκριση.
Κι έπειτα, θα πρέπει να θυμάστε ότι δεν είστε το μόνο άτομο στον κόσμο που του συνέβη κάτι τέτοιο, μια που αυτή η κατάσταση είναι πάρα πολύ συχνή, στην αληθινή ζωή και στον κινηματογράφο, και ότι το «happy ending», το αίσιο τέλος έρχεται, ίσως όχι με τη μορφή και τον άνθρωπο που θα θέλατε εκείνη τη στιγμή, αλλά έρχεται!
Λίζα Βάρβογλη, Ph.D. Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπεύτρια
