Το θρίλερ διαρκείας. Ο φόβος. Η αγωνία. Η επίδειξη αδιαλλαξίας των δανειστών.
Στέφανος Δάνδολος
Οι προτάσεις-σοκ, τα στομφώδη, σκιερά πρόσωπα, η αχλή του ΔΝΤ από την μία και μια ολόκληρη χώρα παγωμένη, κρυσταλλωμένη από την άλλη. Και στο βάθος, το ελληνικό χρέος. Αυτή η βαθιά, κακοφορμισμένη πληγή που όσο περνούν τα χρόνια διογκώνεται, βαθαίνει, ανοίγει τρύπες στα οστά μας. Εκεί όπου έχει φτάσει το πράγμα, μας δείχνουν δύο πόρτες: η μία είναι η πανάκριβη αγορά χρόνου, η άλλη το αναπόφευκτο σάλτο σε μια αχαρτογράφητη πραγματικότητα, η έξοδος, η χρεοκοπία. Καμία από τις δύο όμως δεν θα θεραπεύσει πραγματικά την πληγή μακροπρόθεσμα. Το χρέος υπάρχει, και θα υπάρχει. Είτε διευθετηθεί ένα μέρος του τώρα, είτε σβήσει με τίμημα ένα Grexit, και σε τριάντα χρόνια πάλι χρεωμένοι θα είμαστε, πάλι με ξένα χρήματα θα ζούμε. Έτσι ήταν η Ελλάδα τα τελευταία διακόσια χρόνια, έτσι θα είναι.
Το πιο ανατριχιαστικό και εκπληκτικό απ’ όλα είναι η έκπληξη με την οποία αντιμετωπίζουμε την φτωχοποίησή μας, την στιγμή που μια ανάγνωση της Ιστορίας θα μας δείξει πόσο αναλώσιμη ήταν πάντοτε η ελληνική κοινωνία. Μας έχουν βάλει στο μάτι; Βιώνουμε μια διαχρονική αδικία; Όχι ακριβώς. Το κρίμα είναι δική μας ευθύνη. Ουδέποτε σταθήκαμε στα πόδια μας, μήτε το 1837, τότε που έφτασαν τα πρώτα δάνεια από το εξωτερικό, μήτε τις δεκαετίες του 1880, του 1930 και πάει λέγοντας. Οι ξένοι πόροι καλόμαθαν τις κρατικές μηχανές, νάρκωσαν τους μηχανισμούς μας, εφησύχασαν όλο το οικοδόμημα, που δεν ένιωσε ποτέ την απειλή και την ανάγκη να ανασκουμπωθεί. Τι αποτέλεσμα είχε αυτό; Το χρέος να γράφει (στην πραγματικότητα το ταμείο ήταν πάντα μείον) και την παραγωγικότητά μας, την αληθινή ανάπτυξη, να παραμένει σε χαμηλά, αν όχι μηδαμινά επίπεδα. Έτσι, καθώς τα χρόνια κύλησαν και φτάσαμε στο σήμερα, βλέπουμε τις άλλες χώρες να συμβαδίζουν με τα ρεύματα του εικοστού πρώτου αιώνα και βλέπουμε κι εμάς ως φτωχούς συγγενείς, όχι επειδή είμαστε χαζοί ή αδικημένοι, αλλά επειδή δεν προνοήσαμε να χτίσουμε κάτι και δεν μας απασχολεί ούτε τώρα το να χτίσουμε. Και αυτή ακριβώς είναι η αιτία που το χρέος δεν θα πάψει ποτέ να αποτελεί συνώνυμο κάθε ελληνικής προοπτικής τα επόμενα χρόνια.
Οπότε μέρες που είναι, καιρός να αναλογιστούμε μια αυτονόητη αλήθεια που είναι η πηγή όλων των προβλημάτων που ζούμε. Μια αλήθεια τόσο δυσάρεστη, όσο ίσως και το πορτρέτο που αντικρίζουμε στον καθρέφτη τα πρωινά. Τι παράγουμε ως χώρα; Ποια είναι η προσφορά μας στο παγκόσμιο χωριό; Για τι πράγμα μπορούμε να θεωρηθούμε απαραίτητοι, αναντικατάστατοι, ή τέλος πάντων στην λίστα των πρωτοπόρων; Μην μου πείτε τα πορτοκάλια, γιατί πορτοκάλια μπορεί η Κίνα να εισάγει και από το Μαρόκο, που είναι πιο φτηνά, δεν χρειάζεται την Ελλάδα.
Το ερώτημα είναι: σε ποιον τομέα έχουμε αναπτύξει μια παραδοσιακή δύναμη που είναι πραγματικά κερδοφόρα για τον τόπο και εγγυάται την ουσιαστική ανθοφορία, βρέξει χιονίσει; Ας πούμε (πρόκειται για παραδείγματα που μου έρχονται πρόχειρα στο μυαλό) η Γερμανία, που την κοροϊδεύουμε, έχει καλλιεργήσει ένα ηγετικό πνεύμα βασισμένο σε κάποιες θεμελιώδεις αρχές. Δημόσια διοίκηση που λειτουργεί στην εντέλεια, τεχνολογία, τράπεζες, ποδόσφαιρο. Όλα ρολόι. Η Αμερική, για παράδειγμα, παράγει innovation, καινοτομία. Μόνο η Google έχει προϋπολογισμό μεγαλύτερο της χώρας μας. Το Σίτι του Λονδίνου έχει όλο το νομικό κομμάτι της Ευρώπης. Η Αυστρία, ας πούμε, παράγει βιοαέριο από απόβλητα χοιροτροφείων και οργανικά οικιακά απορρίμματα. Ο Καναδάς έχει τα ασφαλιστικά funds. Η Νορβηγία παράγει πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Ακόμη και η Κύπρος παράγει κάτι για το οποίο θεωρείται εξπέρ: οι χρηματοοικονομικές υπηρεσίες της βρίσκονται στην κορυφή της λίστας του είδους.
Εάν η Ελλάδα βρίσκεται αυτή την στιγμή αντιμέτωπη με τον αφανισμό της όπως την ξέρουμε, είναι επειδή δεν παράγει τίποτα. Εδώ και χιλιάδες χρόνια, τότε που υφίσταντο οι λόγοι για τους οποίους μας μνημονεύουν ακόμη, έχουμε πάψει να προσφέρουμε το παραμικρό στην παγκόσμια κοινότητα. Ε, είναι λογικό. Όταν δεν προσφέρεις τίποτα, κάποια στιγμή θα ξεκόψεις από τον ιστό των άλλων. Θα γίνεις ένας παρίας. Μου θυμίζουμε έναν τύπο στο σχολείο, που έμενε κάθε χρόνο στην ίδια τάξη, είχε φτάσει δεκαοκτώ χρονών και ήταν ακόμη στην Πρώτη Λυκείου. Γλένταγε, ξενύχταγε, έκοβε βόλτες με την μηχανή του, πούλαγε εξυπνάδες και κριτική, κορόιδευε όσους διάβαζαν, το έπαιζε δημοφιλής. Όταν τον είδα μετά από χρόνια, ήταν μια σκιά του εαυτού του, η ζωή του είχε ρίξει τόσες σφαλιάρες που δεν θύμιζε σε τίποτε τον εξυπνάκια των σχολικών χρόνων.
Κάπως έτσι είναι και η Ελλάδα. Η μεταπολίτευση στάθηκε ένα πάρτι ριζωμένο στην υπερβολή, την στιγμή που κάποιοι άλλοι προνοούσαν καλύτερα, δούλευαν πιο πολύ, κατέβαζαν ιδέες, το μυαλό τους δεν ήταν μόνο στα φράγκα και στην κούφια ανέλιξη, κοινώς είχαν το κεφάλι σκυμμένο και θεμελίωναν τους προϋπολογισμούς τους σε έσοδα κερδισμένα και όχι δανεισμένα.
Συνεπώς, τι τύχη μπορεί να έχει μια χώρα που δεν παράγει; Δεν εξάγουμε κινηματογράφο, δεν εξάγουμε λογοτεχνία, δεν εξάγουμε βιομάζα, δεν εξάγουμε καινοτομία, δεν είμαστε καν πρώτοι στον τουρισμό και στη ναυτιλία, που θα μπορούσαμε να είμαστε πρώτοι στην μικρή βαλκανική γειτονιά μας. Το μόνο που παράγουμε είναι κριτική, ρητορεία, ιδέες γενικές και νεφελώδεις, που φαίνονται αφελείς σε όσους έχουν προχωρήσει τρία βήματα μπροστά, παράγουμε καφετέριες, σουβλατζίδικα και φούρνους, που είναι για εσωτερική κατανάλωση, παράγουμε συλλαλητήρια διαμαρτυρίας, επειδή πάντα μας φταίει κάποιος άλλος και όχι ο εαυτός μας, παράγουμε υποψήφιους πολιτικούς, υποψήφιους δημάρχους και δημοτικούς συμβούλους, υποψήφιους δελφίνους, επειδή ρέπουμε λίγο και προς το σύνδρομο του υπερφίαλου εγώ, παράγουμε τα πάντα εκτός από το ένα και μοναδικό που χρειάζεται: καινοτομίες. Κάτι που μπορεί να πουληθεί ως εθνικό προϊόν, κάτι που να είναι καλύτερο από όλα τα άλλα. Μόνο όταν βρεθεί αυτό, θα έχει ξεκινήσει η πραγματική επιστροφή του Νεοέλληνα.
Μέχρι τότε θα είμαστε σαν κι εκείνον τον τύπο στο Λύκειο. Θα έχουμε άποψη για όλα, θα γκρινιάζουμε, θα κοροϊδεύουμε τους άλλους, και θα γερνάμε δίχως κανείς να νοιάζεται αν γεράσαμε, δίχως κανείς να νοιάζεται αν υπάρχουμε. Οι ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις είναι η μόνη οδός.
Πηγή: http://www.iefimerida.gr/
