Fear of missing out
Scrolling down. Αδιάφορο, ίσως αμυδρά μελαγχολικό βλέμμα. Ακούσιες, μηχανικές κινήσεις, φευγαλέες σκέψεις.
Εικόνες, πρόσωπα, λέξεις εναλλάσσονται αστραπιαία και εσύ παγωμένος, με τον χρόνο να κυλά απελπιστικά γρήγορα σε αντίθεση με την συνειδητή αδράνειά σου. Αντιφατικές στιγμές και πραγματικότητες, ρόλος και θέση του σώματος, του μυαλού, των δαχτύλων σου, της σκέψης σου.
Ναι, σου είναι γνωστή η κατάσταση αυτή. Την ξέρεις καλά και την επαναλαμβάνεις δεκάδες φορές κατά τη διάρκεια της μέρας σου.
Σε μια προσπάθεια αντίδρασης και συμμετοχής σου στον εικονικά πλασμένο κόσμο των social media, αφήνεις το στίγμα σου με ένα emoticon (που σπάνια αντικατοπτρίζει τη διάθεσή σου, την έκφραση του προσώπου σου εκείνη τη στιγμή) ή με μια δημοσίευση που στοχεύει στην προβολή και επιδοκιμασία του νάρκισσου Εγώ σου (μια δημοσίευση που φαλκιδεύει την προσωπικότητά, καπηλεύεται την ιδιωτικότητά σου, παραπλανά καλύπτοντας την αλήθεια σου με ψέμα).
Σε αναγνωρίζεις; Είσαι ο άνθρωπος των social media. Είμαστε η γενιά των social media.
Αυτή είναι η νέα σου ταυτότητα και πραγματικότητα.
Με τη ματαίωση της αφύπνισης, τα δακτυλικά σου αποτυπώματα απλώνονται ενοχικά στην οθόνη με φόντο το app που προστάζει η σύγχρονη ζωή. Δεν έχουν ακόμα τεθεί σε λειτουργία όλα σου τα κύτταρα και οι λειτουργίες και με μισόκλειστα μάτια το φως του κινητού σου γίνεται το φως του ήλιου που σηματοδοτεί την έναρξη της μέρας σου. Status, ειδήσεις, φωτογραφίες που σε δευτερόλεπτα θα έχουν προσπελαστεί και σβηστεί από τη βραχυπρόθεσμη μνήμη σου.
Κι όμως είναι η ρουτίνα σου.
Παρασύρεσαι ηδονικά και η κίνηση του αντίχειρα σου φαντάζει να συνεχίζεται επ' άπειρον.
Κάθε τόσο κάνεις ανούσιες παύσεις για να περιεργαστείς δημοσιεύσεις που σου τράβηξαν την προσοχή, ίσως γνωστών σου, δικών σου προσώπων ή αγαπημένων σου προορισμών.
Συχνά πιάνεις τον εαυτό σου, χαζεύοντας τις περίτεχνα επεξεργασμένες με φίλτρα ευτυχίας αναρτήσεις των φίλων σου, να ζηλεύει. Να αναρωτιέσαι γιατί έκατσες μέσα και δεν πήγες σε εκείνο το πάρτι, να μετανιώνεις που δεν επέλεξες κι εσύ αυτή τη δραστηριότητα, που δε συμμετείχες, δεν αποτελούσες μέρος των μοναδικών στιγμών, του κυκεώνα δημοσιεύσεων ανθρώπων γύρω σου που προσπαθούν απεγνωσμένα να αποδείξουν ότι είναι μέσα σε όλα, που μοιράζονται το καθετί. Και αυτό σε πνίγει, γίνεται ασφυκτική θηλιά γύρω από το λαιμό σου, σε πιέζει συνεχώς να ακολουθήσεις το ίδιο μοτίβο, να μην απομακρυνθείς από την ομάδα και φοβάσαι. Φοβάσαι ότι μένεις έξω από ό,τι συντελείται γύρω σου, ότι δεν έκανες σωστές επιλογές, ότι έχασες κάτι.
Και αυτό που νιώθεις, αυτό που βιώνεις, σαρκώνεται φραστικά -ως έλλογα όντα ο προβληματισμός και η οριοθέτηση επέρχονται εντυπωσιακά γρήγορα.
Για να ξέρεις, πάσχεις από fomo. Μη φοβάσαι και μη βιάζεσαι να γκουγκλάρεις τα συμπτώματα.
Fear of missing out, ελληνιστή «φόβος της μη συμμετοχής – φόβος να μη χάσεις το τι συμβαίνει». Ίσως ακούγεται χαζό, αστείο. Άδικα ανησύχησες. Κι όμως οι διαστάσεις που έχει πάρει, οι αιτίες που το προκαλούν και οι συνέπειες που επιφέρει το καθιστούν αρκετά σημαντικό ώστε να το μάθεις και να το μετατρέψεις στο εκ διαμέτρου αίσθημα του jomo.
Για να πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή, πρόκειται για ένα ψυχολογικό σύνδρομο που έχει αναδυθεί τα τελευταία χρόνια και είναι άρρηκτα συνδεμένο με την προσκόλλησή μας στα social media καθώς και στην επίδραση που ασκούν σε μας.
Χαρακτηρίζει μια διάχυτη συνήθεια ότι οι άλλοι μπορεί να ζουν μια ικανοποιητική εμπειρία από την οποία το άτομο είναι απών. Πρόκειται για ένα είδος κοινωνικού άγχους, που χαρακτηρίζεται από την επιθυμία του ατόμου να παραμένει συνεχώς συνδεδεμένο με το τι κάνουν οι άλλοι. Το fomo ορίζεται, επίσης, ως ο φόβος της λύπης, ο οποίος μπορεί να οδηγήσει σε μια ψυχαναγκαστική ανησυχία ότι θα μπορούσε το άτομο να χάσει την ευκαιρία για κοινωνική συναναστροφή, μια αξιοσημείωτη εμπειρία, μια κερδοφόρα επενδυτική επιλογή ή κάποια άλλη ικανοποιητική εκδήλωση. Με άλλα λόγια, διαιωνίζει τον φόβο του να έχει κάνει κάποιος τη λάθος απόφαση για το πώς θα περνά το χρόνο του, φανταζόμενος πως τα πράγματα θα μπορούσαν να είναι διαφορετικά.
Από τη σκοπιά των ψυχολογικών αναγκών, το fomo προκύπτει από τα χαμηλά επίπεδα ψυχολογικής ικανοποίησης των ανθρώπινων αναγκών. Η θεωρία της αυτοδιάθεσης υποστηρίζει ότι η σχετικότητα ή η συνεκτικότητα με τους άλλους ανθρώπους γύρω μας είναι μια ισχυρή ψυχολογική ανάγκη που επηρεάζει την ψυχική υγεία των ανθρώπων. Μέσα από αυτό το θεωρητικό πλαίσιο, το fomo μπορεί να εκληφθεί ως μια κατάσταση αυτορρύθμισης που προκύπτει από την περιστασιακή ή μακροχρόνια έλλειψη ικανοποίησης των βασικών ψυχολογικών αναγκών. Από μια μελέτη από τον Andrew Przybylski διαπιστώθηκε ότι η κατάσταση fomo ήταν πιο συχνή σε όσους είχαν ανικανοποίητες ψυχολογικές ανάγκες, όπως το να θέλουν να είναι αρεστοί και να γίνονται σεβαστοί.
Ο καθηγητής Ψυχολογίας, Dan Ariely, περιγράφει τον όρο, πολύ εύστοχα, στους New York Times: “Νιώθουμε συχνά σαν όλοι οι υπόλοιποι να είναι κάπου και να περνούν τέλεια και εμείς να είμαστε με τη μύτη κολλημένη στο τζάμι, κλεισμένοι απ' έξω. Στους ανασφαλείς ανθρώπους αυτό εντείνει περισσότερο την ανασφάλεια- είναι αρκετά ενδιαφέροντες, αρκετά cool, αρκετά δημοφιλείς;”.
Σύμφωνα μάλιστα με έρευνα, το 56% των ενεργών χρηστών των κοινωνικών δικτύων πλήττεται από τον φόβο μην χάσει στιγμές δημοσιότητας. “Καθώς χαζεύουμε φωτογραφίες ή ενημερώσεις κατάστασης, γεννιέται μία ανησυχία ότι θα μετανιώσουμε γι' αυτό που κάνουμε τώρα, γεννιέται ο φόβος ότι ίσως, έχουμε κάνει τη λάθος επιλογή για το πώς να περάσουμε τον χρόνο μας”, επισημαίνει ο Dan Ariely.
Το νέο τρεντ έχει προβάλει όμως πλέον εκδικητικά. Και ίσως θα έπρεπε να το ασπαστούμε.
Joy of Missing Out – jomo: Να δίνεις στον εαυτό σου την ευκαιρία να επιλέγεις και να βιώνεις όσα θέλεις χωρίς να τρομοκρατείσαι με την ιδέα ενός εναλλακτικού πιθανώς καλύτερου σεναρίου. Πρόκειται για μια κίνηση επαναπροσδιορισμού της έννοιας της ευτυχίας, ευημερίας και συνειδητότητας που προωθεί τη δημιουργικότητα και τις προσωπικές επιλογές. Όπως αναφέρει ο Danny Penman, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να καταλάβουν τη ζωή μας, ειδικά τώρα που έχουν μετατραπεί σε ένα υποσυνείδητο εργαλείο marketing. Γι αυτό αποτελεί μάλλον χαρά το να χάσουμε τι συμβαίνει γύρω μας, γιατί έτσι θα πάρουμε πίσω τη ζωή μας και τότε... δε θα έχουμε χάσει τίποτα.
Πηγές
