Σημεία αναφοράς παλιότερων εποχών στους Προμάχους

Θα κάνουμε σήμερα ένα ταξίδι πίσω στο παρελθόν και στο χρόνο.

Θα προσπαθήσουμε να κάνουμε μια περιγραφή για τα σημεία αναφοράς του χωριού.Στέκια και περιοχές , όπου οι κάτοικοι συγκεντρώνονταν, είτε για κοινή εργασία, είτε για διασκέδαση η κοινωνικές εκδηλώσεις.Θα προσπαθήσουμε να επαναφέρουμε στους παλαιότερους, μνήμες των παιδικών τους χρόνων και να γνωρίσουμε στους νεώτερους την κοινωνική υποδομή και συνοχή της μικρής κλειστής κοινωνίας των προγόνων μας.

Συγκεντρώσαμε πληροφορίες από αρκετούς παππούδες, οι οποίοι με προθυμία και νοσταλγία μας ταξίδεψαν δεκαετίες πίσω και μας παρουσίασαν πολλές άγνωστες και άκρως ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες.

Ξεκινάμε.....

Η πλατεία.

Όπως σε κάθε χωριό, έτσι και στο δικό μας, η πλατεία πάντα ήταν το κέντρο όλων των εκδηλώσεων.Δεν είχε καμία σχέση με την σημερινή της μορφή.Ήταν φτιαγμένη με δυο επίπεδα χωρισμένη από μια σειρά σκαλοπάτια.Στο κέντρο της υπήρχε μια εξέδρα, όπου κυμάτιζαν δυο ελληνικές σημαίες.

Εδώ στήνονταν και τα παραδοσιακά όργανα, κάθε φορά που διοργανώνονταν κάποιο γλέντι.Μια σειρά από πανύψηλα δέντρα προσέδιδε δροσιά και σκιά, ενω στην νότια πλευρά της υπήρχαν θεόρατα πλατάνια.Στην ανατολική της πλευρά υπήρχαν τα σχολεία, όπως επίσης και το κτίριο της κοινότητας.Το ηρώο των αγωνιστών δέσποζε με τα ονόματα των αγωνιστών του χωριού.Μια ψηλή μαρμάρινη στήλη, με έναν αετό να στεφανώνει τα ονόματα των πεσόντων, θυμίζοντας σε όλους την θέληση των κατοίκων για ελευθερία.

Στην δυτική πλευρά της πλατείας υπήρχε το περίπτερο του "Μπαι Περικλή".Ένα μικρό τσιμεντένιο περίπτερο όπου όλοι οι κάτοικοι προμηθεύονταν τα τσιγάρα τους.Ιστορική φυσιογνωμία ο ιδιοκτήτης του, ο οποίος με το φως της λάμπας πετρελαίου ,εξυπηρετούσε τους κατοίκους.

Αξέχαστες οι εικόνες πολλών, που μη έχοντας χρήματα, αγόραζαν τα τσιγάρα τους δίνοντας αυγά.Επίσης χαρακτηριστικές και οι εικόνες μικρών παιδιών τα οποία κατά ομάδες προσπαθούσαν να αποπροσανατολίσουν τον "μπάιο" με σκοπό να κλέψουν καμία τσίχλα η καμιά καραμέλα γεμιστή με μέλι.

Η βόλτα.

Στο κέντρο της χωμάτινης τότε πλατείας γίνονταν η "βόλτα".

Λόγω έλλειψης άλλων σημείων συγκέντρωσης, οι νέοι και οι νέες κάθε Σάββατο και Κυριακή, συνωστίζονταν στα λίγα τετραγωνικά της πλατείας και κατά ομάδες δυο η τριών ατόμων, βημάτιζαν πάνω κάτω  κάνοντας βόλτα.Τα κορίτσια με τα κορίτσια και τα αγόρια με τα αγόρια, φορώντας τα καλά τους βημάτιζαν ρίχνοντας κλεφτές ματιές στα πρόσωπα που ενδιαφέρονταν.

Όλα αυτά κάτω από το βλέμμα των αυστηρών μανάδων, οι οποίες στέκονταν διακριτικά λίγα μέτρα μακρύτερα.Στην βόλτα του χωριού γεννιόντουσαν οι μεγάλοι έρωτες κι από εδώ ξεκινούσαν τα συνοικέσια, για να καταλήξουν οι γάμοι και οι νέες οικογένειες.

Η εκκλησία δέσποζε με την επιβλητικότητα της τονίζοντας το χριστιανικό αίσθημα των κατοίκων και την πίστη τους.

Το σπίτι του παπά βρίσκονταν στην νότια πλευρά της πλατείας, χορηγία του χωριού στον εκάστοτε ιερέα, για να μένει σε αυτό με την οικογένειά του.

Μαγαζιά δεν υπήρχαν με την μορφή που υπάρχουν σήμερα.Τα περισσότερα λειτουργούσαν σαν μίνι μάρκετ έχοντας τα λιγοστά, αλλά απαραίτητα για τους κατοίκους.

Να αναφέρουμε το μπακάλικο του "Μπάι Μήτρε  Μητρέντση" , του "Μπάι Γιοβάν Ορμάνη" ,του "Κυρ Αργύρη Μούγιου", όπου με τον ερχομό της εξέλιξης εγκαταστάθηκε το πρώτο τηλέφωνο-γαργάρα του χωριού, του "Μπάι Πέτκου" το καφενείο και του "Ριζάικου" στο κέντρο.

Άλλα μαγαζιά εκτός κέντρου ήταν στα νότια του χωριού το καφενείο του "Μπαι Ίτσου Τασιώλα" και λίγο πιο κάτω το παντοπωλείο "Κοκινιά".

Ιστορικό σημείο και το κέντρο "Ξημερώματα" , όπου γίνονταν τα γλέντια με ρεμπέτικες και παραδοσιακές ορχήστρες.Φημισμένο και το τηγανητό κοτόπουλο του κέντρου, που όλοι οι παλιοί το αναφέρουν , όπως και το παλιό τζούκ-μπόξ.

Τα κουρεία του χωριού επίσης ήταν άλλο ένα σημείο αναφοράς.

Το ένα που βρίσκονταν στο κέντρο περίπου του χωριού, του Χατζή, όπου ο καλοκάγαθος ηλικιωμένος κουρέας περιποιούνταν μικρούς και μεγάλους.Άλλο ένα στα βορειοδυτικά του χωριού του Σαμσούρη , εξυπηρετούσε κουρεύοντας και ξυρίζοντας και καλλωπίζοντας.

Σπίτι του παιδιού.

Ήταν ένα κρατικό κτίριο, στο οποίο συγκεντρώνονταν μικροί μαθητές, αλλά και μεγαλύτεροι, όπου ο μόνιμος υπάλληλος που ζούσε σε αυτό και το λειτουργούσε, βοηθούσε ποικιλοτρόπως τους νέους.Ήταν τόπος έλξης γιατί εκτός από φροντιστήριο για τους μαθητές του δημοτικού, λειτουργούσε και σαν τόπος διασκέδασης και πολιτισμού.Προβάλλονταν ταινίες κινηματογράφου, γίνονταν πρόβες χορευτικών, εκδρομές και κάθε είδους εκδήλωσης.

Τα πρώτα χρόνια το σπίτι του παιδιού στεγάζονταν στην βόρεια πλευρά του χωριού και αργότερα μετεγκαταστάθηκε στα νότια , όπου και η σημερινή του μορφή.Δυστυχώς έχει καταργηθεί η λειτουργία του και σήμερα στεγάζει την βιβλιοθήκη και τον μορφωτικό σύλλογο.

Οι βρύσες.

Τα παλιότερα χρόνια λόγω έλλειψης υδροδοτικού δικτύου, δεν υπήρχαν βρύσες σε κάθε σπίτι.Υπήρχαν σε κάθε μαχαλά οι κοινόχρηστες βρύσες.Από αυτές εφοδιάζονταν οι νοικοκυρές το απαραίτητο νερό κουβαλώντας το με στάμνες και γκιούμια.Επίσης στις βρύσες αυτές , λόγω της μεγάλης λεκάνης που διέθεταν, γίνονταν διάφορα λαογραφικά έθιμα, γάμου και βάφτισης.

Τέτοιες βρύσες υπήρχαν διάσπαρτες στο χωριό και οι γνωστότερες ήταν του "Οικονόμου" στην πάνω γειτονιά, του Ρόπκα στα ανατολικά, του σχολείου στο κέντρο, του Βάτση στα δυτικά, του "Μπούτσκου", η "Αρσκάρσνιτσα" στα νότια και η "Γκούμνα" ανατολικα.

Εκεί μαζεύονταν οι νοικοκυρές για το πρωινό κουτσομπολιό και για τις απαραίτητες εργασίες.

Η Μπιτσκία.

Στα βόρεια του χωριού ,όπου οι δύο χείμαρροι ενώνονται φέρνοντας ορμητικά γάργαρα νερά από τα γύρω βουνά, βρίσκεται η Μπιτσκία.Υπέροχο φυσικό τοπίο με πανύψηλα βαθύσκιωτα πλατάνια, όπου οι νέες κοπέλες με τη συνοδεία των μανάδων , πήγαιναν τα καλοκαίρια και εκμεταλλευόμενες τα ορμητικά νερά, έπλεναν την προίκα τους.

Αξέχαστες είναι οι αναμνήσεις των μεγαλυτέρων , από τις φωνές και τα τραγούδια των νεαρών κοπελιών , οι οποίες άπλωναν τα "πλάτνα"-υφαντά υφάσματα- σαν ένα τεράστιο σιδηρόδρομο, για να ξεραθούν κάτω από τον λαμπρό ήλιο.Και φυσικά το μικρό ταπεινό εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής, να τους φωτίζει με τη χάρη της.

Η  Μπάινα.

Στα ανατολικά του χωριού βρίσκεται ένα πανέμορφο τοπίο, με ασβεστολιθικά πετρώματα και πολλές φυσικές σπηλιές.

Βρίσκεται κοντά στο μοναστήρι του Αγίου Ιλαρίωνα και οι παλιότεροι πήγαιναν εκεί λόγω των θερμών ιαματικών νερών που αναβλύζουν.Θαρρείς πως ο άγιος βγάζει από τα έγκατα της γης την ευλογία του και με το ευλογημένο νερό θεραπεύει δερματικές και άλλες παθήσεις.Πολλοί θρύλοι κυκλοφορούν για την συγκεκριμένη περιοχή, όπως για την ύπαρξη τεράστιου θησαυρού, τον οποίο φυλάει ένα τεράστιο φίδι το "ταλασάμ".

Επίσης ένας άλλος θρύλος λέει ότι στο βάραθρο που υπάρχει, πετούσαν οι Τούρκοι τα κομμένα κεφάλια των Ελλήνων,και αν κάποιος σκύψει με προσοχή, θα ακούσει τα ουρλιαχτά των νεκρών.

Τα παλιά αλώνια.

Βρίσκονταν στα δυτικά του χωριού και στη συνέχεια μετεγκαταστάθηκαν στα νότια στην περιοχή κοντά στο ελικοδρόμιο.Εκεί πήγαιναν τα θερισμένα με τα δρεπάνια σιτάρια τους οι κάτοικοι και ο κάθε νοικοκύρης έφτιαχνε την θημωνιά του.Στοίβαζαν με αριστοτεχνικό τρόπο τα δέματα των σταχυών και έφτιαχναν θεόρατους σωρούς.

Στη συνέχεια όταν ερχόταν η σειρά τους, πλησίαζε η πατόζα-αλωνιστικό μηχάνημα-την οποία χειρίζονταν Τούρκοι εργάτες, και έπαιρναν σε τσουβάλια τον ευλογημένο καρπό και τα άχυρα για τα ζώα τους.

Το φυλάκιο.

Για το φυλάκιο του χωριού έχουμε γράψει και σε παλιότερη ανάρτηση.Απλώς εδώ να αναφέρουμε το δέσιμο των εκάστοτε φαντάρων με τη νεολαία του χωριού και τις πολλές φιλίες που δημιουργήθηκαν μεταξύ τους.

Πολλά μικρά παιδιά επίσης απολάμβαναν και διάφορα φαγητά που τους προσέφεραν οι φαντάροι από το συσσίτιό τους.Αξιομνημόνευτο και το συχνό γεγονός ότι πολλοί νέοι της τότε εποχής πήγαιναν και παρακολουθούσαν σινεμά, κάθε φορά που υπήρχε προβολή στο φυλάκιο από τις στρατιωτικές υπηρεσίες.Επίσης να αναφέρουμε και τους αρκετούς γάμους που προέκυψαν, ύστερα από γνωριμίες κοπελιών του χωριού με τα φανταράκια του φυλακίου.

Άλλες αξιομνημόνευτες περιοχές είναι τα "Γράμματα" , περιοχή όπου η χούντα είχε σχηματίσει τα σύμβολά της με χρωματιστές πέτρες για να φαίνονται από μακρυά,το"Τσουλές-κάμιν", όπου τα Χριστούγεννα οι νέοι άναβαν τεράστιες φωτιές και  η"Μπουμπόβιστα" για τον ίδιο λόγο  .

Posted in: ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ , ΤΟΠΙΚΑ