ΕΤΣΙ ΕΣΠΑΣΕ ΤΟ ΜΕΤΩΠΟ ΣΤΟ ΝΤΟΜΠΡΟ ΠΟΛΕ
Ο Συνταγματάρχης Παναγιώτης Γαργαλίδης, το 1918, διοικώντας το 35ο Σύνταγμα, ενταγμένο στην 16η Γαλλική Αποικιακή Μεραρχία Πεζικού, στην Δύναμη του Γάλλου Στρατηγού Joseph d'Anselme, διεξήγαγε μια Επική και καλά μελετημένη προέλαση κατά τον Γερμανοβουλγάρων, στους Τομείς του Kuzuf – Dzéna(Κουζούφ-Τζένα), Golo Bilo(Γκόλο Μπίλο) - Clem Kukurous(Κλεμ Κουκουρούς) και Vetrenik(Πέτερνικ), μέσα από την χαράδρα του Poroi(Πορόι), με κατεύθυνση και κύριο στόχο την ταχύτατη κατάληψη του ορεινού όγκου του Preslap.
Κίνηση που θα έκοβε στα δυο τις γραμμές επικοινωνίας του εχθρού.
Ο ορεινός όγκος του Preslap, όπως εξάλλου όλη περιοχή των, Golo Bilo, - Clem Kukurous και Vetrenik ήταν βαριά οχυρωμένη και διάσπαρτη από Γερμανικούς Λόχους πολυβόλων.
Οι εντολές που είχε το Σύνταγμα κατά την επίθεση ήταν:
Με ελαφριά φάλαγγα 2 Ταγμάτων να κρατήσει επαφή με την Σέρβικη Ορεινή Μεραρχία Πεζικού Choumadia, η οποία ενεργούσε στο συγκρότημα East και West Vetrenik, με τελικό στόχο τον ορεινό όγκο του Preslap.
Το δε υπόλοιπο της Δύναμης του Συντάγματος να εκτόξευση επιθετική ενέργεια προς Golo Bilo, ορεινό όγκο του Preslap.
Την πρώτη μέρα της επίθεσης, 15/9 το Σύνταγμα προωθεί επιθετικά τις Δυνάμεις του προς την κατεύθυνση Golo Bilo, ορεινό όγκο του Preslap, προχωρώντας δύσκολα αλλά κερδίζοντας συνεχώς έδαφος.
Το Τμήμα στην αριστερή πλευρά που ήταν σε επαφή με τις Σέρβικες Δυνάμεις προχώρησε προς Govik όπου και σταμάτησε, επειδή δεν είχαν φτάσει στο σημείο οι Σέρβικες Δυνάμεις.
Τα Σερβικά Τμήματα που ενεργούσαν επί του East και West Vetrenik, Golo Bilo, - Clem Kukurous, συναντούσαν ισχυρή αντίσταση και είχαν ακινητοποιηθεί πλήρως, τότε ζήτησαν την συνδρομή του Συντάγματος του Γαργαλίδη.
Μόλις ο Γάλλος Στρατηγός, Joseph d'Anselme έδωσε την έγκριση του, τα δυο Ελληνικά Τάγματα, παρά την κούραση τους ξεκίνησαν προς βοήθεια των Σέρβων.
Εν τω μεταξύ, σε όλο το μήκος του Μετώπου, οι Γαλλικές Δυνάμεις είχαν σχεδόν εξουδετερώσει την πρώτη γραμμή στην άμυνα του εχθρού, αλλά δεν μπορούσε να γίνει καμία περαιτέρω εκμετάλλευση λόγω κόπωσης των Τμημάτων, όσο και τον Σερβικών Τμημάτων δεύτερης γραμμής που ακολουθούσαν, κόπωση που προήλθε από τις μεγάλες αποστάσεις που είχαν να διανύσουν τα Τμήματα αυτά πεζοπορώντας σε ένα έδαφος απότομο και πολύ δύσκολο. Και κατά δεύτερο αλλά πολύ ουσιώδη λόγο, ότι σε πολλά επιθετικά Τμήματα, είχαν τελειώσει τα πυρομαχικά τους, έτσι μέχρι το σούρουπο της πρώτης ημέρας ναι μεν, μεγάλα τμήματα της αμυντικής γραμμής του εχθρού δεν υφίσταντο πλέον, αλλά επί της ουσίας, επειδή δεν υπήρξε περαιτέρω εκμετάλλευση, θεωρήθηκε ότι το Μέτωπο δεν έσπασε, επειδή κανένα Τμήμα δεν εισχώρησε στην εχθρική παράταξη ώστε να προκαλέσει ρήγμα, έτσι ο εχθρός στην δεύτερη ζώνη άμυνας οργανωνόταν άνευ πιέσεως.
Μέσα στην νύχτα, ο Γαργαλίδης, ανεβάζει ένα Τμήμα του στο Clem Kukurous και το καταλαμβάνει. Το Ύψωμα αυτό, ήταν μεγάλης στρατηγικής αξίας για τον εχθρό. Εκεί οι Γερμανοί, είχαν εγκατεστημένο παρατηρητήριο, που επόπτευε όλο σχεδόν το πεδίο της μάχης αλλά και τον κάμπο τον Μογλενών.
 |
| Παναγιώτης Γαργαλίδης |
(1* Εδώ συνέβη και το φαιδρό περιστατικό που θα αναφερθούμε στο τέλος της περιγραφής.)
Στης 4:30 της 16/9 το πρωί, ο Γαργαλίδης, δίνει εντολή στα τμήματα του να ξεκινήσουν.
Σε λίγη ώρα, οι Τσολιάδες του, εφορμούν με ορμή στους ανυποψίαστους Βούλγαρους, πλευροκοπώντας τους στο Golo Bilo, μέσα σε λίγη ώρα τα Ελληνικά Τμήματα ήταν κυρίαρχοι και σε αυτό το Ύψωμα. Αυτό ήταν και το σύνθημα να εφορμήσουν από τις θέσεις τους και οι Σέρβικες Δυνάμεις. Τότε τα Βουλγαρικά στρατεύματα των ενδιάμεσων γραμμών, μπροστά στον κίνδυνο να εγκλωβιστούν και να περικυκλωθούν, τράπηκαν σε άτακτη φυγή, κίνηση που μεταδόθηκε σταδιακά σε όλο το μήκος του Μετώπου.
Συνεχίζοντας την αδιάκοπη κίνηση ο Συνταγματάρχης Γαργαλίδης, φτάνει με τις Δυνάμεις του στης πλαγιές του East Vetrenik, πλευροκοπώντας πάλι τις Βουλγάρικες Δυνάμεις που ξαφνικά βρέθηκαν μεταξύ δυο πυρών, με αποτέλεσμα και εδώ την άμεση εγκατάλειψη των θέσεων τους.
Άμα τη λήψει επαφής με τα Σέρβικα Τμήματα, χωρίς σταμάτημα, το Τμήμα συνέχισε την απηνή καταδίωξη και το ξήλωμα του εχθρού από τις θέσεις του. Κάνει αναστροφή και ακολουθώντας την ανατολική καμπή του Souchitsa, στράφηκε κατόπιν, προς το ορεινό συγκρότημα του Preslap, όπου, αναρριχώμενοι κυριολεκτικά με τα χέρια, κυριεύουν το Ύψωμα 1421.
Το Ύψωμα αυτό ήταν από την αρχή ο αντικειμενικός στόχος του Συντάγματος.
Ο Γαργαλίδης όμως δεν σταμάτησε εκεί, κυρίευσε διαδοχικά όλες τις κορυφές του συγκροτήματος Preslap.
Το Μέτωπο πλέον είχε σπάσει στην περιοχή East και West Vetrenik, Golo Bilo, Clem Kukurous, Preslap.
Ο Γάλλος Στρατηγός Joseph d'Anselme μόλις βεβαιώθηκε για το γεγονός αυτό, με την άμεση επίσκεψη του στο σημείο αυτό του Μετώπου, διοχέτευσε Τμήματα της 16ης Γαλλικής Αποικιακής Μεραρχίας Πεζικού DIG στο ρήγμα αυτό, διευρύνοντας το προς την κατεύθυνση του Koziak και σταθεροποιώντας το, ενώ προς Kuzuf – Dzéna ενεργούσαν οι 2 Ελληνικές Μεραρχίες Πεζικού, η IVη Μεραρχία, και η Μεραρχία Αρχιπελάγους.
Για την δράση του αυτή Ο ΕΛΛΗΝΑΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΑΡΧΗΣ ΠΖ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΓΑΡΓΑΛΙΔΗΣ ΠΑΡΑΣΗΜΟΦΟΡΗΘΗΚΕ ΑΜΕΣΑ ΕΠΙ ΤΟΥ ΠΕΔΙΟΥ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ ΜΕ ΤΟΝ "ΓΑΛΛΙΚΟ ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΣΤΑΥΡΟ" από τον Διοικητή του, Γάλλο Στρατηγό Joseph d'Anselme Διοικητή της 1ης Ομάδας Μεραρχιών και αμέσως τις επόμενες ημέρες ο Γενικός Αρχιστράτηγος των Συμμαχικών Δυνάμεων Franchet d'Espèrey, ΤΟΝ ΠΑΡΑΣΗΜΟΦΟΡΕΙ ΜΕ ΤΟ ΑΝΩΤΑΤΟ ΓΑΛΛΙΚΟ ΠΑΡΑΣΗΜΟ "ΤΗΣ ΛΕΓΕΩΝΑΣ ΤΗΣ ΤΙΜΗΣ".
 |
| Franchet d'Esperehie y, photograpde Henri Manuel |
Ο Συνταγματάρχης Γαργαλίδης, είναι ο μοναδικός Σύμμαχος Ανώτερος Αξιωματικός που θα τιμηθεί ποτέ από τον Γαλλικό Στρατό, με τα Παράσημα αυτά, επί του πεδίου μάχης.
1* Το γεγονός που συνέβη κατά την κατάληψη του παρατηρητηρίου στο Clem Kukurous είναι το εξής.
Το πρωινό της 16/9 και την ώρα που ο Γάλλος Στρατηγός Joseph d'Anselme Διοικητής της 1ης Ομάδας Μεραρχιών μαζί με τον Σέρβο Στρατηγό Stepa Stepanović κατόπτευαν τα σημεία των μαχών, ξαφνικά παρατηρούν κινήσεις Τσολιάδων επί του παρατηρητηρίου, κανείς από τους δυο δεν μπορεί να δόση λογική εξήγηση σε αυτό το γεγονός, καθότι η επικοινωνία με το 35ο Σύνταγμα του Γαργαλίδη είχε διακοπή.
Τότε ο Στρατηγός Joseph d'Anselme, επικοινωνεί τηλεφωνικά, με τον Έλληνα Στρατηγό Ιωάννου και μισοαστεία τον ρωτάει επί του θέματος, γιατί όλο αυτό το θέαμα φάνταζε φαιδρό, λέγοντας του, "Στρατηγέ μου, μήπως οι Γερμανοί αιχμαλώτισαν τίποτε Τσολιάδες σας, η μήπως ντύσανε στρατιώτες τους με στολές σας για να μας περιπαίξουν ;"
Η απάντηση του Έλληνα Στρατηγού στο ίδιο τόνο, και παρά το οξύθυμο του, ήταν κεραυνός εν αιθρία.
"Στρατηγέ μου, καμία Μονάδα Τσολιάδων μας δεν αιχμαλωτίστηκε, αλλά ούτε και οι Γερμανοί ντύσανε δικούς τους. Είναι οι Τσολιάδες του Συνταγματάρχη Γαργαλίδη, αυτοί που βλέπετε, που από την 10ης νυχτερινή ώρας της παρελθούσας ημέρας, έχουν καταλάβει το παρατηρητήριο του Clem Kukurous.,"
Mon toi le. C'est impossible …… Αναφωνεί ο Γάλλος Στρατηγός
Vrak …. Αναφωνεί ο Σέρβος Στρατηγός
Τότε ο Στρατηγός Joseph d'Anselme, ζητάει από τον Στρατηγό Ιωάννου επίσημη αναφορά επί του θέματος.
Πράγματι, σε λίγη ώρα φτάνει στο Στρατηγείο της 1ης Ομάδας Μεραρχιών από την Ελληνική Μεραρχία Αρχιπελάγους το εξής σήμα:
Προς τον Στρατηγό Διοικητή της 1ης Ομάδας Μεραρχιών.
Τρις Κατεπείγον
Στρατηγέ μου σας αναφέρω ότι, από της χθεσινής 22:00 ώρας, το εχθρικό παρατηρητήριο επί του Υψώματος Clem Kukurous κατελήφθη υπό του υμετέρου 35ου Συντάγματος.
Μετά τιμής Στρατηγός Δημήτριος Ιωάννου, Διοικητής Μεραρχίας Αρχιπελάγους.
 |
| Γάλλοι και Βούλγαροι νεκροί στο ΝΤΟΜΠΡΟ ΠΟΛΕ |
 |
| Πέτερνικ |
 |
| Κουκουρούς |
Πηγές: Αρχιστράτηγου Π.Δαγκλή Απομνημονεύματα.
Αρχιστράτηγου Β. Δούσμανη Ιστορικές Στιγμές Απομνημονεύματα.
Βαλκανικός Ταχυδρόμος 18/1/1919
Ευχαριστίες στην Ελισσάβετ Τατιόγλου
