ΕΔΕΣΣΑ : ΤΟ ΜΑΝΤΣΕΣΤΕΡ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ!.

Σιδηροδρομικός σταθμός 
Από το 1892 που συνδέθηκε για πρώτη φορά η πόλη με τον σιδηρόδρομο έχουν συμβεί πολλά.  Πόλεμοι, μεγάλα γεγονότα, προσωπικότητες κάθε εποχής πέρασαν από το μέρος αυτό.
Σήμερα ο σιδηροδρομικός σταθμός είναι κάτω από θεόρατα πλατάνια και υποδέχεται τον επισκέπτη που έρχεται στην πόλη με το καλύτερο δυνατό τρόπο.
Στο χώρο λειτουργεί και παραδοσιακό καφέ-εστιατόριο.

Εδεσσαίος (Βόδας) Ποταμός 


Το οροπέδιο και ο βράχος της Έδεσσας έχει φτιαχτεί από τον Εδεσσαίο ποταμό. Το νερό πηγή ζωής ήταν ο κύριος λόγος συνεχούς κατοίκησης της πόλης εδώ και 3000 χρόνια.
Ζωή αλλά και καταστροφή μιας και η πόλη υπέστη σοβαρές ζημιές από τις πλημμύρες του το 1935 και το 1979 στην διάρκεια του προηγούμενου αιώνα. Το νερό σύμβολο ζωής και δύναμης χαρίζει σήμερα στην πόλη μια ιδιαίτερη εικόνα.
Σε όλη την πόλη ο Εδεσσαίος Ποταμός (Βόδας) μαζί με τους 7 παραποτάμους του κάνει αισθητή την παρουσία του. Ομορφες είναι οι διαδρομές παράλληλα στις όχθες του ποταμού που άλλοτε χρησιμοποιούσαν οι Εδεσσαίοι για να κινούν τις φτερωτές των μύλων. 71 μικρές και μεγάλες γέφυρες και δεκάδες παρτέρια με λουλούδια συμπληρώνουν το σκηνικό. 
Τα νερά προέρχονται απο τις λίμνες Βεγορίτιδα και Αγρα αλλά και απο πηγές που προέρχονται απο τα γύρω βουνά. Με την δύναμη των νερών κινούνται δύο υδροηλεκτρικά εργοστάσια και τροφοδοτείται μία λίμνη άρδευσης. Στην διάρκεια του 16ου αι κινούσε πάνω απο 200 μύλους ενώ στα τέλη του 19ου αι προστίθενται 6 εργοστάσια με κίνηση αποκλειστικά απο το νερό.
Ο ποταμός Εδεσσαίος ξεκινά την πορεία του στην πόλη δίπλα από την κατάφυτη περιοχή του Πασά-Τσαϊρ όπου είναι κατάλληλος για μια μικρή περιήγηση rafting έως το κέντρο της πόλης κάτι που αξιοποιείται δεόντως από τα σχολεία που θέλουν να γνωρίσουν από κοντά τα αθλήματα του νερού.
Στην συνέχεια περνά κάτω από την βυζαντινή γέφυρα όπου εικάζεται ότι περνούσε η Εγνατία οδός. Εκεί οργανώνεται κάθε χρόνο και η γιορτή της πάπιας αρχές Σεπτεμβρίου. Λίγο αργότερα διακλαδίζεται μέσα στην πόλη δημιουργώντας τους μικρούς καταρράκτες όπου μαζεύεται η νεολαία της πόλης, και δεκάδες αναβαθμούς που δημιουργούν ένα μόνιμο ήχο του νερού μέσα στην πόλη που γίνεται ιδιαίτερα αντιληπτό την νύχτα.
Μικρές γέφυρες, καφενεδάκια πλαϊ στο ποτάμι αλλά και ταβέρνες δημιουργούν ένα σκηνικό που παρασύρει ντόπιους και επισκέπτες. Οι πεζόδρομοι δίπλα στις όχθες είναι κατάλληλοι και για όμορφες διαδρομές με ποδήλατο.
Όταν το νερό φτάσει στην άκρη του βράχου δημιουργεί τους 7 Καταρράκτες που έχει η πόλη σήμερα. Από αυτούς οι πιο γνωστοί είναι αυτοί που βρίσκονται στο πάρκο Καταρρακτών όπου βρισκόταν η αρχαία ακρόπολη των Αιγών οι γνωστοί ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΕΣ ΤΗΣ ΕΔΕΣΣΑΣ. Δίπλα από το πάρκο βρίσκεται σήμερα το Υπαίθριο Μουσείο νερού της πόλης όπου άλλοτε τα υδροκίνητα εργαστήρια και εργοστάσια είχαν δώσει το προσωνύμιο "Μάντσεστερ της Ανατολής".
Ο Εδεσσαίος ποταμός τέλος είναι αυτός που έδωσε και την ιδιότητα στην Έδεσσα ως πόλη των νερών κάτι που ανταποκρίνεται και στο όνομά της στην πορεία του χρόνου (Υδ-σσα πόλις των υδάτων, Βοδενά πόλις των νερών εκ του voda=νερό)

Καταρράκτες Εδεσσας 


Έως τα τέλη του 14ου αι ο κυρίως όγκος νερού συγκρατιόταν σε μία μικρή λεκάνη στα δυτικά της πόλης. Τότε τα νερά (έπειτα πιθανώς από κάποιο γεωλογικό ή καιρικό φαινόμενο) αποφασίζουν να διέλθουν την πόλη και να χυθούν, θεαματικά από τον βράχο της με συνέπεια να δημιουργηθούν πολλά μικρά ποτάμια και παράλληλα να καταργηθεί η λίμνη απ' όπου προήλθαν. 
Πολλοί περιηγητές του 17ου & 18ου αι περιγράφουν την εικόνα της πόλης με έναν βράχο από όπου  πέφτουν τα νερά από πολλούς καταρράκτες. Για τον σημερινό επισκέπτη θα ήταν λίγο δύσκολο να αντιληφθεί τι συνέβαινε μόλις λίγες δεκαετίες πίσω, όπου οι καταρράκτες ήταν ένα άσημο μέρος. Λίγο κρυμμένοι πίσω από τις λαπούες, λίγο κρυμμένοι πίσω από την ακατάσχετη βλάστηση, λίγο εγκαταλελειμμένοι εκεί στην άκρη του βράχου, εθεωρείτο εγχείρημα, μία μικρή ίσως περιπέτεια, να κατέβει κανείς τα δύσβατα μονοπάτια της εποχής για να τους χαζέψει Καταρράκτες Έδεσσας ή να τους φωτογραφίσει.
Από το 1942 αρχίζει μία διαφορετική αντιμετώπιση του χώροι και πρώτοι οι Γερμανοί τον διαβάζουν με την τουριστική και χρηστική του, πλέον λογική. Κάθε πρωί ο λοχίας της Γκεστάπο Φριτς μπλόκαρε τα περάσματα της πλατείας, αφαιρούσε τις ταυτότητες και για να τις ξαναπάρουν πίσω έπρεπε υποχρεωτικά να περάσουν από το εργοτάξιο των καταρρακτών. Έτσι από το τίποτα ξεπήδησαν το καλοκαίρι του 1942 δύο πισίνες, παρτέρια, ζαρντινιέρες με ενδιαφέρουσα αρχιτεκτονική που όπως θα έλεγαν σήμερα, σεβόταν το τοπίο.
Μετά τον πόλεμο ο χώρος παραδίδεται στο δήμο, του οποίου οι κηπουροί τον φροντίζουν φυτεύοντας λουλούδια και δέντρα. Στην συνέχεια ξεσπά ο εμφύλιος πόλεμος και οι καταρράκτες ξεχνιούνται προσωρινά, εκτός βέβαια από τους αγρότες του Λόγγου οι οποίοι απολαμβάνουν το μπάνιο τους. Άνθρωποι του μόχθου που δεν είχαν δει ποτέ τους θάλασσα ξεπέζευαν το γαιδουράκι τους και βουτούσαν στα πράσινα δροσερά νερά.  

Video

Κιουπρί - Βυζαντινή γέφυρα 

Μία πέτρινη τοξωτή γέφυρα που οι ντόπιοι αποκαλούν Βυζαντινή δεσπόζει στον χώρο. Εικάζεται ότι από το σημείο αυτό περνούσε η αρχαία Εγνατία οδός. Ο χώρος
είναι βυθισμένος στο πράσινο ενώ τα νερά ακούγονται παντού.
Στην τοποθεσία (Το χώρο αυτό όπως και αρκετούς άλλους διάλεξε ο Νίκος Κούρκουλος για τα γυρίσματα της ταινίας «Το φράγμα») αυτή κάθε χρόνο ο Μητροπολίτης
«βυθίζει» το σταυρό για τον «καθαγιασμό των υδάτων» στην εορτή των Θεοφανείων.
(*) Το χώρο αυτό όπως και αρκετούς άλλους διάλεξε ο Νίκος Κούρκουλος για τα γυρίσματα της ταινίας "Το φράγμα"

Βιομηχανικά Μνημεία Εδεσσας 


Σε μικρή απόσταση από το πάρκο των Καταρρακτών συναντάμε την παλιά βιομηχανική υδροκίνητη ζώνη της Έδεσσας, γνωστή ως περιοχή των Mύλων.
H αφθονία των υδάτων σε συνδυασμό με τις έντονες κλίσεις του εδάφους έδωσαν την δυνατότητα εκμετάλλευσης της υδροκίνησης από τα αρχαία χρόνια (υδραλέτης).
Aπό την περιοχή του Λόγγου έως την άκρη του πλατώματος του υψίπεδου της Έδεσσας κατά μήκος του φρυδιού της πόλης, όπου καταλήγουν οι διακλαδώσεις των υδάτων του ποταμού Eδεσσαίου, πλάι στο πάρκο των καταρρακτών εγκαταστάθηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα τα πρώτα εργοστάσια κλωστοϋφαντουργίας και εργαστήρια της παλιάς βιομηχανικής ζώνης της Έδεσσας. Η περιοχή είναι γνωστή ως "Μύλοι" και είναι μοναδική σε έκταση υδροκίνητων παραγωγικών μονάδων στον ελλαδικό χώρο.
Oι έντονες κλίσεις του εδάφους και η αφθονία των νερών έδωσαν από τα βυζαντινά ακόμα χρόνια την δυνατότητα εκμετάλλευσης της υδροκίνησης. Eκείνη την εποχή οργανώθηκαν στην περιοχή οι πρώτοι αλευρόμυλοι, σησαμοτριβεία, βυρσοδεψία και νεροτριβεία.
Συστηματικότερη έγινε η εκμετάλλευση του νερού όταν από τα τέλη του 19ου αιώνα εγκαταστάθηκαν στην Έδεσσα υδροκίνητα εργοστάσια κλωστοϋφαντουργίας από Nαουσαίους Έλληνες επιχειρηματίες.
Συνολικά ιδρύθηκαν έξι υδροκίνητες μονάδες με πρώτο το νηματουργείο Tσίτση και Σία το 1895 από το οποίο σώζονται μόνο ίχνη των αρχικών του εγκαταστάσεων.
Aκολούθησε η "Ένωση Bιομηχανικών Eπιχειρήσεων Eστία AE" με δύο βιομηχανικές μονάδες το 1907 και το 1926, το Kανναβουργείο της Eταιρείας Tότσκα το 1908 και το Kανναβουργείο των Aδελφών Aποστόλου και Σπυριδωνίδη το 1930. Tελευταίο ιδρύθηκε κατά την περίοδο 1929-1930 το εριουργείο των αδελφών Σεφερτζή - Kοκκίνου το οποίο ήταν ένα από τα σπουδαιότερα εργοστάσια των Bαλκανίων.
Όλες αυτές οι βιομηχανικές μονάδες ήκμασαν κατά την περίοδο του μεσοπολέμου. Όμως λόγω προβλημάτων που παρουσιάστηκαν στα τέλη της δεκαετίας του 1950 τα υδροκίνητα εργοστάσια έκλεισαν οριστικά το 1962.
Xάρη στο ζωηρό ενδιαφέρον του Δήμου Έδεσσας για την ανάδειξη και την αξιοποίηση των μοναδικών αυτών πρωτοβιομηχανικών μνημείων εκπονήθηκε το 1991 μελέτη που προσβλέπει στην επανάχρηση και την αποκατάσταση όλων των υδροκίνητων εργαστηρίων - εργοστασίων.

Μουσείο Νερού


Η Έδεσσα στις αρχές του 20ου αι. διέθετε πολλά εργοστάσια που βασίζονταν στις υδατοπτώσεις για την κίνηση των μηχανών τους. Το 1991 ο Δήμος της Έδεσσας έθεσε στόχο την ανάδειξη και αξιοποίηση της περιοχής των «Μύλων», του Καναβουργείου και του εργοστασίου Εστία με τη δημιουργία ενός υπαίθριου μουσείου υδροκίνησης και τη δημιουργία χώρων αναψυχής. Το υπό τελική διαμόρφωση, Υπαίθριο Μουσείο Νερού έχει σκοπό να γνωρίσει στον επισκέπτη την ιστορία της υδροκίνησης από τα προβιομηχανικά εργαστήρια ως τα εργοστάσια κλωστουφαντουργίας των αρχών του 20ου αι. Τα τμήματα του μουσείου είναι:
* Αλευρόμυλος «Σαλαμπάση»,

* Σησαμοτριβείο Περτσεμλή,

* Νερόμυλος «Γιαννάκη»,

* Νερόμυλος «Γιαννάκη»(Ενυδρείο),

* Βυζαντινός Μύλος,

* Υπαίθριος Κινηματογράφος,

* Μπατάνι (Κέντρο Δημιουργικής Απασχόλησης Παιδιών),

* Κανναβουργείο
Το μουσείο διαθέτει τις παρακάτω υπηρεσίες: Περιηγήσεις στο Μουσείο, Εκπαιδευτικά Προγράμματα, Εκδρομές, Δραστηριότητες, Εμπορικό Κέντρο, Περίπτερο Πληροφοριών, Δημιουργική Απασχόληση Παιδιών, Παραδοσιακή Κουζίνα, Διασκέδαση, Φιλοξενία-Διαμονή. Το μουσείο νερού ολοκληρώνεται με την ανακατασκευή του εργοστασίου ’νω Εστία, το οποίο θα μεταβληθεί σε ένα ξενοδοχείο 85 κλινών και σε μικρό συνεδριακό κέντρο

Μικροί Καταρράκτες



Η πόλη διαθέτει και Μικρούς Καταρράκτες στο κέντρο της πόλης δίπλα στην κεντρική αγορά όπου μπορείτε να κάνετε τις αγορές σας. Ομορφο τοπίο με νερά και πολύ
πράσινο. Το πάρκο των μικρών καταρρακτών είναι μία απο τις πολλές οάσεις στο κέντρο της πόλης. 
Πολύ ενδιαφέρουσες είναι οι διαδρομές δίπλα στο ποτάμι έως
τον Ψηλό Βράχο ή την περιοχή Κιουπρί. Θα βρείτε πολλά σημεία για όμορφες φωτογραφίες ενώ το μέρος προτείνεται ανεπιφύλακτα για καφέ & τάβλι.

Ιστορικός οικισμός Βαρόσι


Σύμφωνα με τις έως τώρα αρχαιολογικές έρευνες η Έδεσσα ήταν οχυρωμένη σε δύο επίπεδα. Στην κάτω πόλη (Λόγγος) και την ακρόπολη. Κατα τους βυζαντινούς χρόνους η ζωή στην κάτω πόλη φθίνει και οργανώνεται σε οικισμό στην ακρόπολη (άνω πόλη - σημερινή θέση). Γνωστή δε είναι η προσωνυμία της πόλης "Θεοφρούρητο κάστρο των Βοδενών".
Μετά την άλωση της πόλης, το 1389, το "κάστρο των Βοδενών" καταστρέφεται και ο οικισμός επεκτείνεται έξω απο τα τείχη δημιουργώντας νέες συνοικίες κυρίως αλλόθρησκες, ενώ οι χριστιανοί παραμένουν μέσα και γύρω απο τον αρχαιότερο πυρήνα κατανεμημένοι σε τρεις μεγάλες συνοικίες.
Το Βαρόσι (Varos) είναι η πρώτη χριστιανική συνοικία που δημιουργείται, ως εξέλιξη του βυζαντινού οικισμού που αναπτύχθηκε στο χώρο της ακρόπολης και της αρχαίας πόλης.
Το 1944 οι Γερμανοί (Ναζί) έκαψαν το μεγαλύτερο μέρος της συνοικίας επειδή λόγω της θέσης της χρησίμευε ως κέντρο των αντιστασιακών που εύκολα θα μπορούσαν να διαφύγουν στον κάμπο.
Πρόσφατα έχει γίνει αποκατάσταση βαροσιώτικων σπιτιών η οποία στηρίχθηκε στην μελέτη ανάπλασης του Βαροσίου. Να σημειωθεί ότι η συγκεκριμένη μελέτη πήρε το 1ο βραβείο από την ΕΕ το 1990.
Το Βαρόσι αποτελεί το μοναδικό πυρήνα που έχει διασωθεί από το ιστορικό κέντρο της Έδεσσας μεταφέροντας μνήμες της πόλης. 
Στην οδό Mακεδονομάχων 24 η οικία Γιούσμη είναι ένα από τα πιο αξιόλογα κτίσματα της παραδοσιακής συνοικίας. Πρόκειται για διόροφη κατοικία στους χώρους της οποίας ενσωματώνεται και σιροτροφείο (κουκουλώνας ή μπιζικλίκι). Tο ισόγειο και οι δύο όροφοι του σπιτιού (1ος όροφος: χειμερινή και 2ος όροφος θερινή κατοικία) βρίσκονται σε άμεση επικοινωνία με τον κουκουλώνα.
Aπό τα ομορφότερα σπίτια του Bαροσίου το αρχοντικό Bαλάσα κτίστηκε το 1841. H οικία αυτή παρουσιάζει εξωτερικά και εσωτερικά τα γνωρίσματα της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής ενώ στην αυλή του βρίσκεται οργανωμένο ιδιωτικό παρεκκλήσι. Tο αρχοντικό Bαλάσα είναι η μοναδική κατοικία της οποίας ο εσωτερικός διάκοσμος σώζεται έως σήμερα.
H οικία Tσάμη στην οδό Aρχ. Mελετίου 44 μακέτα της οποίας εκτίθεται στο Eθνολογικό Λαογραφικό Mουσείο Θεσ/νίκης είναι μοναδικό παράδειγμα παραδοσιακού σπιτιού με εσωτερικό W.C.
Στην οδό Mακεδονομάχων 21 η οικία Σκίπη - Φράγκου κτισμένη τον 19ο αιώνα συνδυάζει στοιχεία της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής.

Βυζ. Ν. Πέτρου & Παύλου


Στους βυζαντινούς χρόνους ανάμεσα στις πόλεις-κάστρα που ξεχώρισαν για την θέση και την ικανότητά τους είναι και η Έδεσσα "Το θεοφρούρητο κάστρο των Βοδενών". Από τις πολλαπλές καταστροφές μόνο δύο μνημεία σώζονται από τους βυζαντινούς χρόνους, ο ναός της Παλαιάς Μητρόπολης και ο ναός του Πέτρου και Παύλου.
O ναός του Πέτρου & Παύλου διασώζεται σήμερα στην συνοικία Βαρόσι. Η δόμηση του ναού, οι τοιχογραφίες του, (1370-1385) και τα τρία κιονόκρανά του είναι τα σημαντικότερα στοιχεία που πρέπει να δείτε. Παλαιότερα αποτελούσε ιδιωτικό παρεκκλήσι της οικογένειας του βαρόνου Ι.Οικονόμου (Fon Economou). 
Εικάζεται ότι πρωτύτερα ήταν τμήμα μεγάλου βυζαντινού ναού. Εξωτερικά και εσωτερικά στοιχεία του ναού μαρτυρούν την κατασκευή του στους παλαιοχριστιανικούς και βυζαντινούς χρόνους.

Βυζ.Ν. Κοίμησης της Θεοτόκου 


Στους βυζαντινούς χρόνους ανάμεσα στις πόλεις-κάστρα που ξεχώρισαν για την θέση και την ικανότητά τους είναι και η Εδεσσα "Το θεοφρούρητο κάστρο των Βοδενών". Απο τις πολλαπλές καταστροφές μόνο δύο μνημεία σώζονται απο τους βυζαντινούς χρόνους, ο ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου (Παλαιά Μητρόπολη και ο ναός του Πέτρου και Παύλου).
Η παλαιά Μητρόπολη βρίσκεται στην συνοικία Βαρόσι, ανάμεσα στο Μητροπολιτικό Μέγαρο και το Παρθεναγωγείο. Η ανέγερσή της τοποθετείται στο δεύτερο μισό του 14ου αι, λίγο πριν την κατάληψη της Εδεσσας απο τους Τούρκους. Είναι μία περίοδος που ανθεί η παλαιολόγεια τέχνη και παρατηρείται ανέγερση μεγάλου αριθμού ναών και κτιρίων.
Το κτίσμα είναι Τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική του 14ου αιώνα, αφιερωμένη στο Χριστό, Σοφία και Λόγο του Θεού. Ο βόρειος και ο νότιος τοίχος της εκκλησίας είναι επισκευασμένος στα μέσα του 17ου αιώνα, ενώ ο μεταγενέστερος νάρθηκας είναι κτίσμα της δεκαετίας του 1920. Τοιχογραφίες διατηρούνται στο ιερό βήμα, στις επιφάνειες επάνω από τις κιονοστοιχίες, στα εσωρράχια των τόξων και τους πεσσούς. Οι παλαιότερες τοιχογραφίες χρονολογούνται γύρω στα 1380. Αξιόλογο είναι το ξυλόγλυπτο τέμπλο του ναού, των μέσων του 18ου αιώνα, με εικόνες του ζωγράφου Αποστόλη Λογγιανού Βοδενιότη (1761).
Την δεκαετία του 1970 έγιναν εκτεταμένες αναστηλωτικές εργασίες, κατά τις οποίες απομακρύνθηκαν από τον κυρίως ναό προσθήκες του 1920, που αλλοίωναν τη μορφή του. Στο ίδιο πνεύμα, έγιναν εργασίες και στο νάρθηκα που ολοκληρώθηκαν το 1997.
Αρχικά ο ναός ήταν αφιερωμένος στον Ιησού Χριστό με το όνομα Αγία Σοφία. Αργότερα όμως, τον 17ο αι, μετονομάστηκε σε Ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου για να αποτραπεί η μετατροπή της σε τζαμί (σσ. Εδεσσαίοι πρόκριτοι είπαν ψέματα στους Τούρκους για το όνομα της εκκλησίας διότι είχε εκδοθεί διαταγή απ' τον Σουλτάνο όποια εκκλησία λέγεται Αγία Σοφία να μετατρέπεται σε τζαμί). Στους νεώτερους χρόνους αποκαλείται Μητρόπολη ως Μητροπολιτικός Ναός. 
Αξιόλογοι θεωρούνται οι κίονες, οι οποίοι προέρχονται απο παλαιότερο ναό. Ειδικά ο ανατολικός κίονας έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον ενώ παρουσιάζει πολλές ομοιότητες με αντίστοιχο της Ραβέννας. Επίσης αξιόλογα θεωρούνται τέμπλο και ο επισκοπικός θρόνος (18ος αι). Σημαντικές ακόμα είναι οι τοιχογραφίες οι οποίες παρουσιάζονται σε δύο στρώματα με τις παλαιότερες να χρονολογούνται τον 14ο αι ενώ οι νεώτερες τον 17ο αι. Τέλος σώζεται κτητορική επιγραφή ανάμεσα στις τοιχογραφίες του 14ου αι με τα ίχνη (Η ΣΟ)ΦΙΑ ΤΟΥ Θ(ΕΟ)Υ που επαληθεύουν την παράδοση και επιβεβαιώνουν τα ιστορικά στοιχεία για αφιέρωμα του ναού στην Σοφία του Θεού.

Λαογραφικό Μουσείο Εδεσσας 


Σε ένα όμορφο ενός διόροφο κτίριο του 1932, δωρεά της οικογένειας Σιβένα (Κώστας & Τάνα Σιβένα), μέσα στην συνοικία Βαρόσι βρίσκεται το λαογραφικό μουσείο της πόλης. Μια εξαιρετική έκθεση σας ταξιδεύει στο καθημερινό τρόπο ζωής από τα μέσα του προηγούμενου αιώνα έως την δεκαετία του ‘50.
Στο ισόγειο και στους δύο ορόφους του Mουσείου μπορεί ο επισκέπτης να γνωρίσει τον τρόπο ζωής, τον πολιτισμό, τα ήθη και τα έθιμα των κατοίκων της πόλης και της ευρύτερης περιοχής.
Αγροτική ζωή, Κτηνοτροφία, Σηροτροφία, Υφαντουργία, Κηροπλαστική αλλά και αστική ζωή της πόλης είναι κάποια από τα θέματα που θα σας κεντρίσουν το ενδιαφέρον, μαζί βέβαια με τις εξαιρετικές τοπικές φορεσιές.
Παρουσιάζεται μία εξαιρετική συλλογή απο γυναικείες & ανδρικές φορεσιές (1880-1920) όπου φαίνεται η διαφοροποίηση των ενδυμάτων της πόλης (αστική ζωή βιομηχανικής πόλης) σε σχέση με αυτές της αγροτικής υπαίθρου. Μακεδονικές (ντόπιες) ενδυμασίες όπως επίσης Βλάχικες & Προσφυγικές θα προκαλέσουν το ενδιαφέρον σας.
Θεματικές Ενότητες με αντικείμενα απο το κύκλο ζωής του ανθρώπου (Γέννηση - Γάμος - Θάνατος) με ιδιαίτερες ενότητες για τα παιχνίδια των παιδιών (σφεντόνες, κότσια, σβούρες, μπίλιες, πάνινες κούκλες, υφαντό σε κεραμίδι) για τις τελετουργίες (μοιρολόγια, βαπτίσεις κα) αλλά και εργαλεία οικιακής και επαγγελματικής χρήσης απο παραδοσιακά επαγγέλματα(πεταλωτής, σιδεράς, χαλκουργός, τενακετζής, κανατάς κα), παραδοσιακές φορεσιές, αναπαραστάσεις σκηνών από την καθημερινή ζωή των κατοίκων της πόλης (του 19ου- αρχές 20ου αιώνα) μας συνθέτουν την συλλογή των εκθεμάτων του μουσείου στους δύο επιπλέον ορόφους του κτιρίου.
Eπίσης το μουσείο διαθέτει συλλογή σπάνιων εκκλησιαστικών και εκπαιδευτικών βιβλίων με αρχαιότερο μια Παλαιά Διαθήκη του 1753.

Παρθεναγωγείο 


Ισόγειο, κεραμοσκεπές κτίσμα, το οποίο λόγω κλίσης του εδάφους προκύπτει διόροφο προς το Λόγγο. 
Οι εξωτερικές όψεις χαρακτηρίζονται για τη συμμετρική οργάνωση των ανοιγμάτων και τις νεοκλασικές επιδράσεις στη μορφολογία (ψευδοπαραστάτες, πλαίσια ανοιγμάτων, καμπύλο γείσο στέγης). Πρόκειται για ορθογώνιο ενιαίο χώρο που διακόπτεται από δυο σειρές ξύλινων υποστυλωμάτων και τη δημιουργία ενός κλειστού χώρου.
Η χρονολογία κατασκευής, 1877, είναι γραμμένη στην ιδρυτική επιγραφή πάνω από την κυρία είσοδο, όπου διαβάζεται: "Το ορθόδοξον ελληνικόν κοινόν Εδεσσαίων συνεπικουρούντων και φιλόμουσων ξένων, τόδε το σκήνωμα μουσών Πιερίδων ανήγειρε προς φωτισμόν των Εδεσσαίων θυγατέρων έτει από Σωτήρος 1877, μηνί Απρίλιω ...
Θεσμοθετημένη χρήση: Μουσείο Βυζαντινής Τέχνης."
Αποτελεί ιδιοκτησία του Δήμου και σήμερα χρησιμοποιείται ως αίθουσα πολλαπλών χρήσεων.


Το ρολόι της πόλης 


Το ρολόι, σήμα κατατεθέν στο κέντρο της πόλης. 
Η κατασκευή του χρονολογείται γύρω στο 1900. Χτίσθηκε απο τον Κωνσταντίνο Ζήση και τα αδέλφια του που ήταν μάστορες της εποχής. 
Η Βάση του είναι απο σιδηρόπετρα και το υπόλοιπο κτίσμα απο πουρόπετρα. 
Σήμερα συνεχίζει την λειτουργία του δίπλα στο κτίριο όπου στεγάζονται οι δραστηριότητες του Φιλοπρόοδου Συλλόγου Μέγας Αλέξανδρος ενός απο τους πιο παλαιούς συλλόγους της Εδεσσας(1922)

Ψηλός βράχος


Στην άκρη της συνοικίας Βαρόσι βρίσκεται η περιοχή Ψηλός Βράχος με καταπληκτική θέα (*) τις χρωματιστές κοιλάδες της Έδεσσας και της Πέλλας. 
Εύκολα μπορεί να  διακρίνει κανείς τις πλαγιές του Βερμίου και τα γύρω χωριά ενώ υπάρχει πανοραμική θέα της Αρχαίας Πόλης και της Μονής της Αγ.Τριάδας. 
Στον ίδιο χώρο βρίσκεται σε περίοπτη θέση το Μητροπολιτικό Μέγαρο και ο συνεδριακός της χώρος.
Η περιοχή κάηκε το 1944 απο τους Γερμανούς (Ναζί) και εργασίες ανάπλασης έγιναν την δεκαετία του '60 (*) Όταν ο καιρός είναι καθαρός διακρίνει κανείς την κορυφή του όρους Άθωνα που είναι χαρακτηριστική για την τριγωνική της μορφή.

Αρχαία Έδεσσα


Μία σημαντική πόλη της αρχαιότητας (nobilis και αξιόλογος κατά τους αρχαίους συγγραφείς Τίτιο Λίβιο και Διόδωρο Σικελιώτη ) υπήρξε η Εδεσσα κτισμένη στο φυσικό πέρασμα, όπου ο πανάρχαιος οδικός άξονας που απο τον 2ο αι πχ ονομάστηκε ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ εγκαταλείπει την κάτω πεδινή και ανηφορίζει προς την άνω ορεινή Μακεδονία. Ο τόπος όπου αναπτύχθηκε η πόλη στην άκρη του βράχου της σημερινής Εδεσσας και στην κατάφυτη κοιλάδα του Λόγγου, διακρίνεται για τις φυσικές του ομορφιές και σφραγίζεται απο την αέναη ροή των νερών, που στις ημέρες μας έχουν διαμορφωθεί στους πασίγνωστους εδεσσαϊκούς καταρράκτες.
Η επιλογή έγινε εξαιτίας των νερών, που προσέφεραν οχυρότητα και γονιμότητα, αλλά ταυτόχρονα ελήφθη υπ'όψη και η η καταστροφική τους δράση. Η μαρτυρία του Στέφανου Βυζάντιου επιβεβαιώνει : "Εδεσσα, πόλις της Συρίας, διά των υδάτων ρύμην ούτω κληθείσα, απο της Μακεδονίας" (=Εδεσσα πόλη της Συρίας, που ονομάστηκε έτσι απο την ορμή των νερών όπως η Εδεσσα της Μακεδονίας)
Τα παλαιότερα ευρήματα ανάγονται στην νεολιθική εποχή αλλά υπάρχουν περισσότερα σε αριθμό απο την εποχή του χαλκού και κυρίως την εποχή του σιδήρου. Το 6ο-5ο πχ η πόλη εξελίσσεται με ακρόπολη και κάτω πόλη.
Σήμερα έπειτα απο τις ανασκαφές που έχουν γίνει μπορεί κανείς να δεί το τείχος της πόλης, τμήματα κτιρίων στην ακρόπολη και κάτω πόλη καθώς και τα αντίστοιχα νεκροταφεία. Το τείχος είναι ενα μνημειακό σύνολο του οποίου η κατασκευή έλαβε υπ'όψη την διαμόρφωση του εδάφους, την ροή των νερών, αλλά και τις αρχές της οχυρωματικής τέχνης.
Μετά το 168 πχ και την κατάκτησή της απο τους Ρωμαίους η πόλη γνώρισε ευημερία και μάλιστα έκοψε νομίσματα τα οποία μαρτυρούν την συμμετοχή της πόλης στην διατήρηση του οδικού άξονα της Εγνατίας οδού. Πολλές επιγραφικές μαρτυρίες βεβαιώνουν την ύπαρξη βουλευτηρίου, γυμνασίου αλλά και ναών του Διός Υψίστου, του Πατρίου Διονύσου και της Θεάς Μα Ανεικήτου. Αλλα μνημεία μαρτυρούν την λατρεία της Θεάς Αρτεμις Αγροτέρας και του φρυγικού θεού Σαβάζιου.
Το δεύτερο μισό του 3ου αι μχ η απειλή γοτθικών επιδρομών οδηγεί σε ταχεία επιδιόρθωση του τείχους που κατά την διάρκεια της ρωμαϊκής ειρήνης είχε καταρρεύσει. Ο πιεστικός χαρακτήρας των εργασιών οδήγησε τους κατοίκους να χρησιμοποιήσουν ως οικοδομικό υλικό επιτάφια μνημεία των γειτονικών νεκροταφείων. Μεταξύ αυτών είναι και το πολυσυζητημένο ανάγλυφο του ΧΟΙΡΟΥ, ο οποίος, σύμφωνα με την επιγραφή, μαζί με τον κύριο του διέτρεξε την Εγνατία οδό απο το Δυρράχιο έως την Εδεσσα για να συμμετάσχει στην μεγάλη μακεδονική γιορτή των φαλλοφοριών (γιορτή αφιερωμένη στον θεό Διόνυσο)
Στην διάρκεια των παλαιοχριστιανικών χρόνων το τείχος ενδυναμώνεται με μία νέα οχυρωματική γραμμή στην σταθερή απόσταση των 6μ κατα μήκος της προηγούμενης
Στο τέλος του 6ου αρχές 7ου αι διαπιστώνεται μία σταδιακή εγκατάλειψη της κάτω πόλης και περιορισμός της κατοίκησης στην ακρόπολη, που θα εξελιχθεί στο βυζαντινό φρούριο, το "θεοφρούρητο κάστρο των Βοδενών" σύμφωνα με έγγραφο της Λάυρας του 1375 και στην συνέχεια στην σημερινή Εδεσσα.

Μοναστήρι Αγ. Τριάδος 


Το μοναστήρι της Αγίας Τριάδας χτίσθηκε το 1865 και δεσπόζει στον κάμπο της Έδεσσας, δίπλα στον αρχαιολογικό χώρο. Μέρος του οικοδομικού υλικού που χρησιμοποιήθηκε είναι από τα τείχη της αρχαίας πόλης και από ρωμαϊκούς ενεπίγραφους βωμούς. Το μοναστήρι χτίσθηκε σε ερείπια παλαιότερης εκκλησίας, η οποία όμως είχε καταστραφεί από τα πρώτα χρόνια της Τουρκοκρατίας.
Η ανέγερση της μονής έγινε με έξοδα των κατοίκων της πόλης (συντεχνίες και μεμονωμένα άτομα ) ενώ το μοναστήρι στην συνέχεια απέκτησε από δωρεές μεγάλη περιουσία. Το 1942 η κτηματική του περιουσία χάνεται και λειτουργεί ως γυναικείο μοναστήρι έως σήμερα.
Ο ναός είναι μία τρίκλιτη τρίκογχη βασιλική. Το υπερυψωμένο μεσαίο κλίτος φέρει τρεις πολυγωνικούς τρούλους, αριθμός που συμβολίζει την Αγία Τριάδα. Αξιόλογο θεωρείται το τέμπλο του 19ου αι και οι εντοιχισμένες επιτύμβιες στήλες των ρωμαϊκών χρόνων

ΠΗΓΗ...http://promahi-nea.blogspot.gr/      ...http://www.visit.com.gr

Posted in: ΕΛΛΑΔΑ , ΤΟΠΙΚΑ