Η ενοχή ως συναίσθημα και σκέψη, έχει θεωρηθεί ως κινητήρια δύναμη. Είναι ένα από τα γνωρίσματα της πνευματικής ανωτερότητας του ανθρώπου, που τον διαχωρίζουν από το ζωικό βασίλειο και βάζουν φρένο στα κατώτερα ένστικτά του.
Η ενοχή μας βοηθά να βελτιωνόμαστε και να μην επαναλαμβάνουμε τα ίδια λάθη. Η ευεργετική χροιά της, δίνει έμφαση στο γεγονός ότι διαπράξαμε μια πράξη αντικειμενικά επιλήψιμη, χωρίς όμως να μας οδηγεί στο να υποτιμούμε τον εαυτό μας.
Δεν προέρχεται από το γεγονός ότι φερθήκαμε με τρόπο κατακριτέο από τους άλλους, αλλά από το γεγονός ότι εκείνο που κάναμε μπορεί να προκαλέσει κάποιο κακό. Δεν καταστρέφει την αυτοεκτίμησή μας και αφήνει περιθώριο να βελτιωθούμε στο συγκεκριμένο ζήτημα.
Η καθημερινότητα όμως είναι γεμάτη από ευθύνες, υποχρεώσεις, κανόνες και προγράμματα. Οι μαρτυρίες αρκετών ανθρώπων δείχνουν, ότι η μεγαλύτερη αγωνία αφορά την εξουθενωτική προσπάθεια να ευχαριστήσουμε όλους όσους είναι γύρω μας, τα παιδιά μας, τον σύντροφο, τους συγγενείς, τους φίλους ..
Το πιθανότερο είναι ότι δεν προλαβαίνουμε να φέρουμε σε πέρας όσα έχουμε αναλάβει, με αποτέλεσμα αρκετοί από εμάς να νιώθουμε ενοχές.
Τι γίνεται λοιπόν όταν οι ενοχικές σκέψεις κατακλύζουν την καθημερινότητά μας;
Το άτομο που νιώθει έντονες ενοχές, συνήθως έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση, αλλά και μεγαλύτερη ροπή προς τη θλίψη. Έχει μάθει ότι πρέπει να αναλαμβάνει πάντα την ευθύνη και συνήθως έχει μεγαλύτερο εύρος υποχρεώσεων από όσες του αναλογούν. Υπόσχεται συνήθως παραπάνω απ’ όσα μπορεί. Σκέφτεται μόνο όσα δεν κατάφερε στη ζωή του και λιγότερο τις επιτυχίες του.
Αντικαθιστά το «θέλω» με το «πρέπει». Νιώθει μοναξιά και σπάνια αφήνεται να κάνει βαθιές σχέσεις. Διαλύει εύκολα σχέσεις, επειδή φοβάται ότι θα εγκαταλειφθεί, λόγω αναξιότητας. Ο ενοχικός άνθρωπος είναι εξαιρετικά ευάλωτος και δεκτικός στις διαθέσεις και τις επιθυμίες των γύρω του, με αποτέλεσμα να γίνεται εύκολα -σκόπιμα ή όχι- αντικείμενο στα χέρια των άλλων.
Όταν οι ενοχές παίρνουν τον έλεγχο, μπορούν να κυριαρχήσουν στο μυαλό, να μειώσουν την αυτοπεποίθηση, να προκαλέσουν άγχος στη καθημερινότητα και να μετατρέψουν ένα αισιόδοξο άτομο σε απαισιόδοξο.
Σε αυτή τη περίπτωση, δεν επιτελούν το σκοπό τους, δηλαδή δεν μας κινητοποιούν να διορθώσουμε τα λάθη μας, οπότε πρέπει να απαλλαγούμε από αυτές.
Μπορεί να μην υπάρχει μαγικός τρόπος να το πετύχουμε αυτό, αλλά σύμφωνα με ειδικούς μπορούμε να εκπαιδευτούμε ώστε να ζούμε μια πιο ξέγνοιαστη καθημερινότητα. Το σημαντικότερο από όλα είναι, κάθε φορά που νιώθουμε να μας κατακλύζει αυτό το συναίσθημα, να βάζουμε κάτω τα δεδομένα, για να δούμε ποια συνηγορούν υπέρ τού να νιώθουμε ενοχές και ποια δεν υπερασπίζονται αυτή την ενοχική στάση. Πρέπει, δηλαδή, να κάνουμε έναν έλεγχο των ενοχών μας.
Τί μπορούμε να κάνουμε;
Κάθε φορά που αισθανόμαστε ενοχή, αποστασιοποιούμαστε από τα αρνητικά συναισθήματα και...
• Εκτιμούμε με αντικειμενικότητα το κακό που προκαλούμε με τις πράξεις ή τις παραλείψεις μας.
• Ταυτόχρονα, παραδεχόμαστε τίμια στον εαυτό μας την ευθύνη που έχουμε χωρίς υπερβολική αυστηρότητα.
• Θα πρέπει να ενεργούμε, στο βαθμό που είναι δυνατόν, ώστε να επανορθώσουμε αυτό που κάναμε (αν πραγματικά έχουμε μετανιώσει)
• Δεσμευόμαστε μέσα μας να μη διαπράξουμε ξανά το ίδιο σφάλμα.
• Απαγορεύουμε στον εαυτό μας να αισθάνεται ενοχή, αν σε μία ή περισσότερες περιστάσεις βάλαμε σε πρώτη θέση το δικό μας καλό. Το να αγαπάμε τον εαυτό μας είναι υποχρέωση εξίσου σημαντική με το να είμαστε διαθέσιμοι απέναντι στους άλλους.
• Συγχωρούμε τον εαυτό μας, μη ξεχνώντας ότι ακόμα και ένα σοβαρό σφάλμα έχει ορισμένα ελαφρυντικά και βοηθά να βελτιωθεί κανείς.
Η ενοχή είναι κακή όταν:
• Εμποδίζει τη δυνατότητα να επανορθώσουμε, να βελτιωθούμε και να μην ξανακάνουμε τα ίδια λάθη.
• Δημιουργεί ένα μηχανισμό «αυτοεκπληρούμενης προφητείας», καθώς συμπεριφερόμαστε με κακό τρόπο, γιατί είμαστε απόλυτα πεπεισμένοι ότι είμαστε ένα κακό άτομο.
• Μας οδηγεί στο να τιμωρούμε τον εαυτό μας, στερώντας του πράγματα, καθώς πιστεύουμε υποσυνείδητα ότι έτσι θα εξιλεωθούμε. Με αυτόν τον τρόπο αναλωνόμαστε σε λάθος κατεύθυνση, αντί να αναλύουμε αντικειμενικά την κατάσταση.
Ας μην ξεχνάμε:
Η υγιής μορφή της ενοχής είναι ουσιαστικά ένα καμπανάκι που κινητοποιεί τον οργανισμό για να αναλάβει δράση. Όταν η συνείδησή μας αντιληφθεί ότι κάτι δεν πάει καλά, τότε θέτει σε λειτουργία το συναγερμό των ενοχών, προλαβαίνοντας συμπεριφορές που θα μπορούσαν να πληγώσουν τους άλλους. Παράλληλα, λειτουργώντας και σαν παραγωγικό συναίσθημα, μας ευεργετεί με το να μαθαίνουμε από τα λάθη μας και να μην τα επαναλαμβάνουμε.
Φανή Παπαρούπα, Ψυχολόγος του Κέντρου Ψυχικής Υγείας Καρπενησίου
Πηγή: http://www.evrytanika.gr
0 σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου
Οι όροι χρήσης που ισχύουν για τη δημοσίευση των σχολίων, έχουν ως εξής:
- Σχόλια τα οποία είναι υβριστικά ή περιέχουν χαρακτηρισμούς ή ανώνυμες καταγγελίες που δεν συνοδεύονται από αποδείξεις θα αφαιρούνται από τα Προμαχιώτικα Νεα .
- Τα Προμαχιώτικα Νέα διατηρούν το δικαίωμα να αφαιρέσουν οποιοδήποτε σχόλιο θεωρούν ότι εμπίπτει στις παραπάνω κατηγορίες.
- Τα Προμαχιώτικα Νέα δεν παρεμβαίνουν σε καμία περίπτωση για να αλλοιώσουν το περιεχόμενο ενός σχολίου.
- Τα σχόλια αναγνωστών σε καμιά περίπτωση δεν αντιπροσωπεύουν τα Προαχιώτικα Νέα.
- Με την αποστολή ενός σχολίου αυτόματα αποδέχεστε τους όρους χρήσης .
H συντακτική ομάδα των Προμαχιώτικων Νέων.