Πώς γίνεται να μη σου αρέσουν τα παραμύθια;

-Δε μου αρέσουν τα παραμύθια!

-Μα γιατί; Πώς γίνεται να μη σου αρέσουν τα παραμύθια;

-Γιατί τα παραμύθια λένε ψέματα.

-Ποιο είναι το ψέμα; Ότι νικάει στο τέλος το καλό; Ότι έζησαν αυτοί καλά και εμείς καλύτερα;

-Ναι! Γιατί στην πραγματικότητα μπορεί στο τέλος να κερδίσει το «κακό» και απλά να πρέπει να το αποδεχτούμε και να προχωρήσουμε παρακάτω...

-Όχι! Τα παραμύθια δε λένε ψέματα! Σου μαθαίνουν την ύπαρξη δυσκολιών. Στα παραμύθια καθρεφτίζονται όλες οι προκλήσεις και οι δυσκολίες της ζωής. Προδοσίες, τσακωμοί, κακίες, φοβίες, ζήλιες, προβλήματα, αδυναμίες, εμπόδια. Απλά όλα αυτά είναι ντυμένα με ένα μαγικό, φανταστικό μανδύα με σκοπό να γοητεύσει το παραμύθι τους αναγνώστες του, να τους συνεπάρει και να τους απομακρύνει για λίγο από την πεζή πραγματικότητα.

Αυτό που μας φοβίζει στον αληθινό κόσμο είναι ακριβώς αυτό που φοβίζει και την Κοκκινοσκουφίτσα στον κόσμο του παραμυθιού. Πρόκειται απλά για έναν διαφορετικό λύκο...

-Λύκοι. Λύκοι που μιλάνε και δράκοι. Μας λένε ότι υπάρχουν δράκοι. Μα γιατί να χρησιμοποιήσουμε ένα πλάσμα φαντασίας; Γιατί να μιλήσουμε για ψεύτικες και ονειρικές καταστάσεις; Και γιατί να θέλουμε να μας πουν για γενναίους πολεμιστές που κατάφεραν να υπερασπιστούν με επιτυχία το καλό και να σώσουν την πριγκίπισσα; Καλύτερα να πεις τα πράγματα όπως είναι. Τις δυσκολίες και τα εμπόδια που συναντάμε με το όνομά τους. Πιστεύω ότι πρέπει πάντα να ξέρουμε 100% τι συμβαίνει γύρω μας!

-Πώς μπορείς να είσαι τόσο κυνικός και ρεαλιστής; Τα παραμύθια είναι μια χώρα με μαγικά σύνορα που περικλείουν τις γνωστές επωδούς.

«Μια φορά κι έναν καιρό» και με αυτό το μικρό εισιτήριο μπαίνουμε στον εξωπραγματικό κόσμο των παραμυθιών. Με αυστηρές οδηγίες και κανόνες.

Εδώ μπορείς να συναντήσεις μάγισσες και ζώα που μιλάνε, αγαθούς γίγαντες και μαγικές κολοκύθες. Εδώ ξέρεις ότι το αδύνατο είναι δυνατό και ότι όλα μπορούν να συμβούν.

Αλλά στην έξοδο πάντα θα φύγεις με μια υπόσχεση. Ότι όλα θα πάνε καλά. Είναι σαν να μπαίνουμε σε μια προστατευμένη περιοχή. Τα όριά της είναι οι φράσεις που χαράχτηκαν στο μυαλό μας. Φράσεις που μέσα τους κλείνουν αλληγορικές ιστορίες από τη ζωή με πλάσματα ονειρικά προς τέρψιν των αισθητικών μας απαιτήσεων.

Ιστορίες με γλώσσα απλή και λιτή που μας ξεκουράζει και γίνεται κατανοητή από οποιοδήποτε ακροατήριο, με αξίες και νοήματα για να κάνουμε το αναγκαίο ταξίδι αυτογνωσίας και συνειδητότητας, πνευματική τροφή, παρέχοντάς μας ευτυχισμένο τέλος και μια υπόσχεση. Δίνοντάς μας το κουράγιο που χρειαζόμαστε για να αντιμετωπίσουμε τους ρεαλιστικούς γίγαντες της καθημερινότητάς μας.

-Ωραία είναι όλα αυτά για τα παιδιά, αλλά τι γίνεται με τους μεγάλους; Γιατί να αρέσουν τα παραμύθια στους μεγάλους; Είναι αρκετά ώριμοι να ακούσουν για αληθινούς λύκους.

-Μα ο ανθρώπινος νους πάντα αρεσκόταν να πλανιέται με αλληγορίες. Θυμήσου τις αρχαίες τραγωδίες, τα υπερφυσικά πλάσματα, τα μυθικά προσωπεία, τις παραβολές των θρησκειών, τους ανίκητους ήρωες των ταινιών της σύγχρονης εποχής. Είναι μια ανάγκη μας. Η φαντασία, η μυθοπλασία, η δημιουργικότητα... Όλα αυτά μας ψυχαγωγούν και μας ωθούν να απομακρυνθούμε από τα στεγανά και τη ρουτίνα της καθημερινότητας.

Το ήξερες ότι τα παραμύθια αρχικά φτιάχτηκαν για τους μεγάλους;

«Τα παραμύθια πλάστηκαν κατά την προϊστορική εποχή, όταν δεν υπήρχε γραπτός λόγος, κι ένας από τους σκοπούς τους ήταν να διαφυλάξουν την εμπειρία και τη σοφία των παλαιών γενεών και να τη μεταδώσουν στις νεότερες, γι’ αυτό και αρχικά απευθύνονταν σε ενήλικες».

Τα παραμύθια δεν απευθύνονταν ποτέ σε παιδικό ακροατήριο πριν από τους αδελφούς Γκριμ. Σιγά-σιγά έγιναν ιστορίες που έλεγαν οι μητέρες στα παιδιά τους για να κοιμηθούν. Απλοποιήθηκαν και απέκτησαν πιο ήπια μορφή και με την επικράτηση του ορθολογισμού στις δυτικές κοινωνίες, τα παραμύθια απαξιώθηκαν και υποβιβάστηκαν σε ιστοριούλες κατάλληλες αποκλειστικά για μικρά παιδιά. Ήταν τότε που αναδύθηκε η παιδική λογοτεχνία, μαζί με την υποχρεωτική εκπαίδευση των παιδιών και τον πόλεμο εναντίον του αναλφαβητισμού.

-Πώς ξεκίνησαν, λοιπόν, τα παραμύθια για τους μεγάλους; Με τι σκοπό;

-Οι άνθρωποι μαζεύονταν γύρω από τη φωτιά και οι μεγαλύτεροι μοιράζονταν με τους μικρότερους τα θαύματα και τις αγωνίες της ζωής. Πίσω από τα παραμύθια άλλωστε κρύβονται αιματηροί μύθοι, σκληροί γονείς, κακουχίες, σκοτεινές και τραχείς ιστορίες που πήραν τη μορφή παραμυθιών. Οι παραμυθάδες αφηγούνταν τα μεγάλα πλήγματα και τις τιτάνιες συμφορές της ζωής, μόνο που στο τέλος βουτούσαν την πένα τους σε αισιόδοξο μελάνι.

Έντυναν τις ιστορίες τους με γλώσσα ποιητική και συμβολική και κατέληγαν σε ευτυχισμένα τέλη και επικράτηση του καλού, γιατί οι άνθρωποι κουρασμένοι από τη μέρα και από τα προβλήματα αυτό ήθελαν να ακούσουν.

Κάτι να τους καθησυχάσει και να τους παρηγορήσει. «Το παραμύθι είναι η καθαρότερη ποίηση των πόθων μας, όπου καταφεύγει η βασανισμένη ψυχή μας, για να ανακουφιστεί από τη σεμνότητα και τη χυδαιότητα της βαριάς καθημερινότητας». (Berendsohn)

Όπως τότε έτσι και τώρα, όμως, έχουμε επίγνωση της πραγματικότητας. Ξέρουμε ότι κανένας ουτοπικός ιππότης δε θα έρθει να πολεμήσει στο πλευρό μας αλλά έχουμε ανάγκη να τον φανταζόμαστε να καλπάζει και να έρχεται προς το μέρος μας.

Γιατί έτσι έχουμε την ελπίδα, το όνειρο, το άπιαστο στα χέρια μας. Και αυτό μας δίνει δύναμη να συνεχίσουμε, να πολεμήσουμε τους δικούς μας λύκους και να λυτρωθούμε όπως ο ήρωες της ιστορίας. Θυμήσου την κάθαρση των τραγωδιών. Ο θεατής έπρεπε στο τέλος να λυτρωθεί.

Σκέψου τώρα τι θα πει παραμύθι. Η λέξη παραμύθι προέρχεται από το αρχαιοελληνικό ρήμα παραμυθέομαι, παραμυθοῦμαι που σημαίνει συμβουλεύω, παρακινώ, παρηγορώ, ανακουφίζω.

Και όπως αναφέρει ο Freud: «Ο άνθρωπος δε μπορεί να δώσει ένα νόημα στη ζωή του παρά μόνο όταν αγωνίζεται με θάρρος ενάντια σε εκείνο που του φαίνεται πως είναι άνισα καταπιεστικό».

Σε όποια ηλικία κι αν έχουμε φτάσει παλεύουμε ασταμάτητα ενάντια στο «κακό», αντιμετωπίζουμε τους δικούς μας δράκους και κακές μάγισσες. Ο άνθρωπος σκέφτεται συνειρμικά και ό,τι βλέπει και ακούει προσπαθεί να το ταυτίσει με τα δικά του βιώματα και επιθυμίες. Γι’ αυτό μας συναρπάζουν οι ιστορίες των παραμυθιών.

Οι αδύναμοι ήρωες αντικατοπτρίζουν τις δικές μας αδυναμίες, ήρωες που παλεύουν να αντιμετωπίσουν τις κακουχίες που προβάλλουν συνεχώς μπροστά τους όπως και σε μας και στο τέλος γεύονται την ικανοποίηση της δικαίωσης, της νίκης του καλού υπέρ του κακού, κάτι που αποτελεί και δική μας ουτοπική φαντασίωση.

Είναι η εκπλήρωση των ονείρων, η ικανοποίηση των στόχων, το φτάσιμο στο άφταστο που μας μαγεύει. Δεν έχουμε παρωπίδες και αυταπάτες. Γνωρίζουμε καλά τα όριά μας και τις δυνατότητές μας στην επίτευξη του «και εμείς καλύτερα». Αλλά έχουμε ανάγκη να πιαστούμε από κάπου.

-Είναι απλά όμορφα ψέματα που μας δίνουν ελπίδα...

-Όχι... Δεν πρόκειται για ψέματα. «Η διαφορά ανάμεσα στο ψέμα και το παραμύθι είναι ότι το ψέμα (είτε το λες στους άλλους είτε στον εαυτό σου) σε βοηθά να υπεκφεύγεις τις δυσκολίες της ζωής, ενώ το παραμύθι να τις αντιμετωπίζεις». (Ίνγκμαρ Μπέργκμαν)

-Για τους μεγάλους λοιπόν...

-Ναι. Για τους μεγάλους είναι κυρίως τα παραμύθια. Γιατί «με τις ιστορίες κοιμούνται τα παιδιά και ξυπνάνε οι μεγάλοι». (Χόρχε Μπουκάι)

Και κάτι ακόμα... Τα παραμύθια είναι τόσο αληθινά που δε μας μιλάνε μόνο για τις δυσκολίες που συναντάμε αλλά και τους χαρακτήρες που πλάθουμε στην προσπάθεια να τις αντιμετωπίσουμε.

«Τα παραμύθια εκφράζουν ταυτόχρονα αυτόν τον κόσμο (τον “πρωταρχικό” κόσμο) και την ψυχή μας με τους λύκους της, τις νεράιδες της, τα σκληρά της πρόσωπα, τους δράκους και τις μητριές της». Έχουν λοιπόν ένα διπλό “αποκαλυπτικό” χαραχτήρα αφού μπορούν να είναι καθρέφτες του κόσμου και καθρέπτες του ανθρώπου στα βάθη της ψυχής του».(Ζακ Μπαρσιγιόν)

-Να σου πω τώρα ένα παραμύθι;

-Με δράκους;

-Ναι... με δράκους. Και είναι στο χέρι σου να μεταφράσεις τους δράκους του παραμυθιού μου με τις δικές σου φοβίες και να φτάσεις στη δική σου κάθαρση. Γιατί τα παραμύθια είναι μια πορεία προς την ολοκλήρωση.

«Στην ουσία, τα παραμύθια “αφηγούνται” την παιδική ηλικία ενός ανθρώπου μέχρι και την ενηλικίωσή του, και όλες τις περιπέτειες που περιλαμβάνει αυτή η διαδρομή».

Τα παραμύθια –του Freud- απεικονίζουν την ολοκλήρωση του Εγώ, η οποία επιτρέπει την κατάλληλη ικανοποίηση των επιθυμιών του Εκείνου.

«Υπάρχει τίποτα αληθινότερο απ’ την αλήθεια; Ναι, το παραμύθι. Αυτό δίνει αθάνατο νόημα στην εφήμερη αλήθεια». (Ν. Καζαντζάκης)



**Με αφορμή ένα διάλογο με ένα φίλο-γνωστό. Γιατί η αλήθεια και ο προβληματισμός γεννιούνται όταν μοιράζεσαι τις σκέψεις σου, όταν ανταλλάσσεις απόψεις, όταν συμφωνείς και κυρίως όταν διαφωνείς.

Πληροφορίες αντλήθηκαν από τη σελίδα: www.paramithimaliso.gr/bigtext.asp

Facebook: Xara Koulopoulou

ΠΗΓΗ...http://www.o-klooun.com/

Posted in: ΣΠΙΤΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ