Συμπεριφορά: όσα δεν λένε τα παιδιά
Δεν θα μπορούσε κανείς να αμφισβητήσει το γεγονός πως η σχέση των γονέων με τα παιδιά τους αποτελεί μία απ’ τις πιο ιδιαίτερες – αν όχι την πιο ιδιαίτερη – σχέσεις στη ζωή ενός ανθρώπου. Για το λόγο αυτό αποτελεί τον πιο σημαντικό παράγοντα στη διαμόρφωση της παιδικής συμπεριφοράς. Συχνά οι γονείς έρχονται αντιμέτωποι με τη δυσκολία της διαχείρισης μιας προβληματικής συμπεριφοράς του παιδιού τους. Στο συγκεκριμένο άρθρο θα αναφερθούμε στις τρεις πιο συχνές μορφές διαταραχής της συμπεριφοράς ενός παιδιού: την επιθετικότητα, την ανυπακοή σε κανόνες και την παλινδρόμηση σε προηγούμενο στάδιο ανάπτυξης, καθώς και στο πλαίσιο μέσα στο οποίο συχνά αναπτύσσονται.
Ένα συνηθισμένο περιστατικό, με το οποίο πολλοί γονείς έρχονται αντιμέτωποι, είναι η ενημέρωση από τη δασκάλα πως το παιδί τους χτυπάει τους συμμαθητές του. Οι γονείς συνήθως ξεκινάνε με συμβουλές και νουθεσίες προς το παιδί. Αν η επιθετική συμπεριφορά δεν σταματήσει, μπορεί να συνεχίσουν με επιπλήξεις ή και τιμωρίες. Ωστόσο, πολλές φορές με έκπληξη διαπιστώνουν πως όποια μέθοδο κι αν ακολουθούν δεν φέρνει το επιθυμητό αποτέλεσμα.
Μια άλλη συμπεριφορά, που συνήθως εκδηλώνουν τα μικρά παιδιά και προβληματίζει τους γονείς, είναι η ανυπακοή σε κανόνες. Το παιδί δείχνει απρόθυμο να προσαρμοστεί στις υποδείξεις των γονιών του. Για παράδειγμα, αργεί να κοιμηθεί το βράδυ, δεν θέλει να πάει στο σχολείο, δεν μαζεύει τα παιχνίδια του κ.ά. Οι γονείς νιώθουν την υπομονή τους να εξαντλείται και συνήθως αντιδρούν με έναν από τους παραπάνω τρόπους. Κάποιες φορές μάλιστα μπορεί να καλοπιάνουν το παιδί τάζοντάς του αντικείμενα ή δραστηριότητες (π.χ. «Αν μαζέψεις τα παιχνίδια σου, θα σου πάρω το απόγευμα παγωτό»).
Η παλινδρόμηση σε προηγούμενο στάδιο ανάπτυξης αποτελεί μια εξίσου συχνή συμπεριφορά ενός μικρού παιδιού, την οποία μπορεί κάποια στιγμή να αντιμετωπίσουν οι γονείς. Ένα παράδειγμα αυτής της συμπεριφοράς αποτελεί το εξής: το παιδί αρχίζει να ζητάει από την μητέρα του να το ταΐζει, ενώ είχε μάθει να τρώει μόνο του ή αρχίζει να βρέχεται στον ύπνο του, ενώ δεν χρειαζόταν πλέον τις πάνες. Σ’ αυτή την περίπτωση οι γονείς είναι περισσότερο προβληματισμένοι και επικρατεί σύγχυση αναφορικά με το τι πρέπει να κάνουν.
Πριν βιαστούμε να αποδώσουμε την «κακή» συμπεριφορά του παιδιού στον χαρακτήρα του είναι σημαντικό να σκεφτούμε τι μπορεί να σημαίνει μια τέτοια συμπεριφορά. Τι μπορεί να θέλει να μας πει το παιδί με τη συμπεριφορά του; Τι μήνυμα θέλει να μεταφέρει η επιθετική συμπεριφορά ενός παιδιού, η ανυπακοή του στους κανόνες που έχουν θεσπίσει οι γονείς του και η εκδήλωση συμπεριφορών που αντιστοιχούν σε προηγούμενο στάδιο ανάπτυξης;
Τα μικρά παιδιά, όπως όλοι οι γονείς γνωρίζουν, έχουν μια εκπληκτική ικανότητα να αντιλαμβάνονται τα πάντα. Ωστόσο, πολλές φορές δυσκολεύονται να τα εκφράσουν, ειδικά όταν δεν έχουν κατακτήσει ακόμα την ικανότητα του λόγου. Οπότε, τον ρόλο της έκφρασης αναλαμβάνει η συμπεριφορά τους. Με άλλα λόγια, μια προβληματική συμπεριφορά εκφράζει φόβους και ανησυχίες, που δεν μπορεί το παιδί να εκφράσει διαφορετικά. Ας δούμε, λοιπόν, το πλαίσιο μέσα στο οποίο συχνά αναπτύσσονται κάποιοι φόβοι και ανησυχίες των παιδιών.
Πολλές φορές παρατηρείται διαφορά στις αντιδράσεις των γονιών ως προς τη συμπεριφορά του παιδιού. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η περίπτωση που το παιδί ζητάει να δει τηλεόραση και ο ένας γονιός το απαγορεύει, ενώ ο άλλος το επιτρέπει. Όταν η απόκλιση στις απαντήσεις των γονιών γενικεύεται και σε άλλες περιπτώσεις και πλαίσια, το παιδί βιώνει ένα αίσθημα σύγχυσης και ανησυχίας, το οποίο συχνά εκφράζεται με μια από τις συμπεριφορές που προαναφέρθηκαν. Το μήνυμα που θα μπορούσε το παιδί να μεταφέρει στους γονείς του μέσω της συμπεριφοράς του είναι «Φοβάμαι. Δεν ξέρω τι να κάνω.». Τα μικρά παιδιά έχουν ανάγκη από σαφή όρια και ξεκάθαρες απαντήσεις προκειμένου να μην αποπροσανατολίζονται και να αισθάνονται ασφάλεια. Για το λόγο αυτό, καθίσταται σημαντικό οι γονείς να είναι σαφείς, ξεκάθαροι και να ακολουθούν μια κοινή πορεία πλεύσης.
Από την άλλη πλευρά, οι γονείς οφείλουν να δίνουν στο παιδί το απαραίτητο για την ηλικία του περιθώριο ελευθερίας και ανεξαρτησίας. Για παράδειγμα, να του επιτρέπουν να ντύνεται μόνο του, εφόσον η ικανότητα αυτή έχει κατακτηθεί, χωρίς να επεμβαίνουν. Μια προβληματική συμπεριφορά, όπως η ανυπακοή σε κανόνες, μπορεί να δηλώνει την ανάγκη του παιδιού για περισσότερη αυτονομία. Μέσα από τη συμπεριφορά αυτή το παιδί μπορεί να λέει στους γονείς του «Αφήστε με, μπορώ να το κάνω μόνος/η μου!».
Τέλος, είναι πολύ σημαντικό οι γονείς να δίνουν ιδιαίτερη προσοχή στο μεγαλύτερο παιδί, όταν γεννιέται ένα μικρότερο. Πολλές φορές, θεωρώντας πως το πρώτο παιδί πλέον μεγάλωσε, έχουν απαιτήσεις που δεν αρμόζουν στο στάδιο της ηλικίας στο οποίο βρίσκεται. Έτσι, το παιδί, προκειμένου να διεκδικήσει τη θέση που του αρμόζει, μπορεί να εκδηλώσει μια προβληματική συμπεριφορά, όπως η παλινδρόμηση σε προηγούμενο στάδιο ανάπτυξης. Με τη συμπεριφορά αυτή το παιδί επισημαίνει στους γονείς «Είμαι μικρός/ή ακόμα. Δεν μπορώ να τα καταφέρω μόνος/η μου.».
Είναι σημαντικό να τονιστεί πως αυτές είναι μόνο κάποιες περιπτώσεις, στις οποίες το παιδί μπορεί να εκδηλώσει ανησυχητική συμπεριφορά και σε καμία περίπτωση δεν εξαντλούν το φάσμα της πολύπλοκης συμπεριφοράς ενός μικρού παιδιού. Το παιδί έχει ανάγκη να αισθάνεται πως οι γονείς του είναι δυνατοί προκειμένου να νιώθει ασφαλές. Η προβληματική συμπεριφορά είναι μια μορφή πρόσκλησης προς τους γονείς να το ακούσουν, να αφουγκραστούν αυτά που έχει ανάγκη. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως τα μικρά παιδιά δεν έχουν την ικανότητα επικοινωνίας των ενηλίκων, γι αυτό είναι σημαντικό να εφιστούμε την προσοχή στα σημάδια που μας στέλνουν.
Σοφία Ασαλέα
Ψυχολόγος - Ειδικευόμενη Συστημική Ψυχοθεραπεύτρια
0 σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου
Οι όροι χρήσης που ισχύουν για τη δημοσίευση των σχολίων, έχουν ως εξής:
- Σχόλια τα οποία είναι υβριστικά ή περιέχουν χαρακτηρισμούς ή ανώνυμες καταγγελίες που δεν συνοδεύονται από αποδείξεις θα αφαιρούνται από τα Προμαχιώτικα Νεα .
- Τα Προμαχιώτικα Νέα διατηρούν το δικαίωμα να αφαιρέσουν οποιοδήποτε σχόλιο θεωρούν ότι εμπίπτει στις παραπάνω κατηγορίες.
- Τα Προμαχιώτικα Νέα δεν παρεμβαίνουν σε καμία περίπτωση για να αλλοιώσουν το περιεχόμενο ενός σχολίου.
- Τα σχόλια αναγνωστών σε καμιά περίπτωση δεν αντιπροσωπεύουν τα Προαχιώτικα Νέα.
- Με την αποστολή ενός σχολίου αυτόματα αποδέχεστε τους όρους χρήσης .
H συντακτική ομάδα των Προμαχιώτικων Νέων.