Κάποιος φίλος, αυτές τις μέρες, είπε στη γυναίκα του:
— Γυναίκα, δώσε μου, σε παρακαλώ, τα παλιά μου ρούχα.
Η γυναίκα του τού'φερε μια παλιά του φορεσιά.
— ’Όχι αυτά. . . είπε. Τα πιο παλιά, εκείνα που είπαμε να χαρίσουμε στον περιβολάρη.
Η γυναίκα του τον κοίταξε απορημένη.
— Μα τί τα θέλεις, χριστιανέ μου; Αυτά δε φοριούνται πια. Ούτε ζητιάνος δε θα τα φορούσε τέτοια ρούχα.
Εκείνος της έδωκε μιά εξήγηση..
— ’Αποκριές δεν είναι, γυναίκα; Θέλω λοιπόν να μασκαρευτώ ζητιάνος, να πάω να διακονέψω σε μερικά φιλικά σπίτια, θα είναι αστείο.
Ή γυναίκα του βρήκε τό μασκάρεμα πολύ πρωτότυπο, γέλασε με την καρδιά της και του τά'φερε.
Λοιπόν, ο φίλος τα παλιά του ρούχα δεν τα ήθελε γιά να μασκαρευτή ζητιάνος. Τα ήθελε να τα φορέση, γιά να πάη να ποζάρη σ’ ένα γνωστό ζωγράφο γιά τό πορτραίτο του.
Απλούστατα, ο φίλος ήταν ένας άνθρωπος που καταλάβαινε όχι μόνο τή γραφικότητα τοΰ παλιού ρούχου — τή γραφικότητα όλων τών παλιών πραγμάτων — άλλα και τό χαρακτήρα του.
Γιατί τό παλιό μας ρούχο έχει πάρει κάτι από τό «εγώ» μας και τή ζωή μας. Dεν είναι κάτι ξένο και άψυχο.
Έχει άπάνω του τή «μοιραία γραμμή» τοΰ Ράσκιν, πού είναι ή βιογραφία τών αψύχων. Είναι ένα μέρος τοΰ εαυτού μας.
’Αν οι περισσότερες φωτογραφίες, και πολλά πορτραίτα ακόμη, είναι συνήθως τόσο άψυχα, νεκρά και κρύα, είναι γιατί οι άνθρωποι, όταν πάνε να φωτογραφιστούν ή να ζωγραφιστούν, φορούν τα καλά τους ρούχα. Ή, επειδή φόρεσαν καινούργια ρούχα, πάνε να φωτογραφιστούν, πού είναι τό ’ίδιο.
Με ένα καινούργιο, λοιπόν, ατσαλάκωτο ρούχο, με ένα φρεσκοσιδερωμένο κολάρο, με έναν άψογο λαιμοδέτη, μπορεί να κάνη κανείς επίσημες επισκέψεις ή κοσμικά φανερώματα, αλλά με κανένα λόγο δεν μπορεί να κάνη από τον εαυτό του έργο τέχνης, δηλαδή έργο αλήθειας.
Μόνο μέσα στο παλιό του ρούχο ο άνθρωπος είναι ο αληθινός άνθρωπος.
— Δέν μπορώ να καταλάβω, λένε πολλοί, γιατί σε όλες τις καλές φωτογραφίες πού έχω κάνει σε φωτογράφους, δεν μπορώ ποτέ να πετύχω, ενώ σε όλα τα ενσταντανέ πού μου έχουν κάνει διάφοροι ερασιτέχνες, είμαι ίδιος κι’ απαράλλακτος.
— Διότι — θα μπορούσε να τούς απαντήση κανείς — στά διάφορα ενσταντανέ πού σου παίρνουν χωρίς να τό περιμένης, στήν έξοχή ή στο δρόμο, απάνω σε μιά εκδρομή ή μιά διασκέδαση, βρίσκεσαι με τα παλιά σου ρούχα τα ασιδέρωτα.
Καί, δεύτερο, γιατί δεν ποζάρεις. και δεν ποζάρεις ακριβώς επειδή δε φορείς καινούργια ρούχα.
Καί, τρίτο ακόμα, γιατί μέσα στο παλιό σου ρούχο δεν είσαι στενοχωρημένος.
Τό παλιό ρούχο, αν είναι αναπαυτικό και ξεκουραστικό, όπως τό παραδέχονται όλοι, είναι όχι γιατί είναι πλατύτερο απ’ τό καινούργιο, αλλά γιατί δεν προσέχει κανείς να μην τό τσαλακώση, ενώ, με τό καινούργιο ρούχο, οι περισσότεροι άνθρωποι χάνουν την ελευθερία τους και την άνεσή τους και γίνονται σκλάβοι του ρούχου τους.
'Όλοι αυτοί οι λόγοι, πού κάνουν την αισθητική άξια του παλιού ρούχου, κατά βάθος είναι ένας και ο ίδιος λόγος.
Πόσοι όμως καταλαβαίνουν την άξια του παλιού ρούχου;
— Λατρεύω τα παλιά μου ρούχα . . . λένε πολλοί. Δε βλέπω την ώρα να γυρίσω στο σπίτι μου, να φορέσω τό παλιό μου κοστούμι, να ξεκουραστώ.
Τί σημαίνει να ξεκουραστή; Σημαίνει, απλούστατα, να ξαναβρή τον εαυτό του.
Ενώ όμως τό ξέρει, ότι με τα παλιά του ρούχα ξαναβρίσκει τον εαυτό του, όταν πάη να φωτογραφιστή ή να ζωγραφιστή, φορεί τα καινούργια του ή και παραγγέλνει επίτηδες καινούργια.
Γιατί; Γιά να δείξη πώς έχει καινούργια ρούχα;
Δείχνει μονάχα την ανοησία του, και από άνθρωπος γίνεται φιγουρίνι και ρεκλάμα τού ράφτη του.
Και απορώ, μάλιστα, πώς σε κάτι τέτοια πορτραίτα, μαζί με τό ζωγράφο, δεν υπογράφει και ο ράφτης, ο μόνος πού θα είχε τα μεγαλύτερα δικαιώματα να υπογράψη.
Μιά από τις ευτυχίες και τις υπερηφάνειες της ζωής μου είναι ότι κατάφερα, με χίλιες προσπάθειες και χίλια τεχνάσματα — όπως τό έχω διηγηθεί πλατύτερα άλλου — να φωτογραφήσω τον αφωτογράφητο, ως τις τελευταίες ημέρες της ζωής του, Παπαδιαμάντη. Και τον φωτογράφησα όπως τον βρήκα, με τό παλιό τριμμένο του παλτό, σε μιά γωνίτσα τού καφενείου της Δεξαμενής, στη συνηθισμένη του ασκητική στάση.
'Η φωτογραφία αυτή είναι, χωρίς άλλο, έργο τέχνης.
Λοιπόν, συλλογίζομαι τώρα ποιό θα ήταν τό αποτέλεσμα, αν ο Παπαδιαμάντης ήταν ένας άνθρωπος σαν τούς περισσότερους, πού θα μούλεγε: — θέλεις να με φωτογραφήσης; Στάσου, καημένε, να πάω να βάλω τα καινούργια μου ρούχα, να φορέσω κολάρο και λαιμοδέτη, και ύστερα μου παίρνεις τή φωτογραφία μου.
Φαντάζεστε πώς θα ήταν ο Παπαδιαμάντης αυτός, όσο κι’ αν τουμοιαζε ή φωτογραφία του, ή ένας όποιος -όποιος καλός νοικοκύρης;
Τό ρούχο — λέει κάποιο ρητό — δεν κάνει τον άνθρωπο. Δεν ξέρω αν τον κάνη ή δεν τον κάνη. Ξέρω όμως ότι τό ρούχο πού φορέθηκε έχει πάρει κάτι από τή ζωή τού ανθρώπου πού τό φόρεσε και κάτι από την ψυχή του ακόμα.
0 σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου
Οι όροι χρήσης που ισχύουν για τη δημοσίευση των σχολίων, έχουν ως εξής:
- Σχόλια τα οποία είναι υβριστικά ή περιέχουν χαρακτηρισμούς ή ανώνυμες καταγγελίες που δεν συνοδεύονται από αποδείξεις θα αφαιρούνται από τα Προμαχιώτικα Νεα .
- Τα Προμαχιώτικα Νέα διατηρούν το δικαίωμα να αφαιρέσουν οποιοδήποτε σχόλιο θεωρούν ότι εμπίπτει στις παραπάνω κατηγορίες.
- Τα Προμαχιώτικα Νέα δεν παρεμβαίνουν σε καμία περίπτωση για να αλλοιώσουν το περιεχόμενο ενός σχολίου.
- Τα σχόλια αναγνωστών σε καμιά περίπτωση δεν αντιπροσωπεύουν τα Προαχιώτικα Νέα.
- Με την αποστολή ενός σχολίου αυτόματα αποδέχεστε τους όρους χρήσης .
H συντακτική ομάδα των Προμαχιώτικων Νέων.