"Ας ξαναγνωριστούμε" Στην ομιλία με θέμα: Τρίτη ηλικία - Καταξίωση η απόγνωση

Ήταν από τις λιγοστές φορές, που έφτανα στην ώρα μου σε εκδηλώσεις τις οποίες καλύπτω κι αυτό το γεγονός με έκανε να αισθάνομαι περίεργα και , μπορώ να πω, το απολάμβανα δεόντως.

Κατέλαβα λοιπόν μια επίκαιρη, με πανοραμική θέα, θέση στο μισοάδειο «Ξενιτίδειο»,  και ξεκίνησα να ετοιμάζω την κάμερα και το σημειωματάριό μου.

Μπορούσα να διακρίνω αρκετά γνώριμα πρόσωπα ανάμεσα στο κοινό που κατέφθανε για την ενδιαφέρουσα ομιλία, όπως πολλά στελέχη από το «ΒΟΗΘΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ» Αριδαίας, αρκετούς φίλους από τα ηλεκτρονικά μέσα της περιοχής, αρκετές κυρίες  μιας κάποιας προχωρημένης ηλικίας, αλλά και αρκετά νεαρά άτομα που συνέθεταν  αρμονικά το ηλικιακό παζλ της  συγκέντρωσης. Εντύπωση μου προκάλεσε η απουσία των θεσμικών οργάνων του δήμου και των δομών, οι οποίοι εκτός από την κυρία Δ. Καλδερεμτζή, ήταν  άφαντοι, απορροφημένοι μάλλον στο κυνήγι των  πολιτικών ισορροπιών  του δημοτικού συμβουλίου.

Στην κεντρική σκηνή του πανέμορφου δημοτικού αμφιθεάτρου, ένας τεράστιος προτζέκτορας, έτοιμος για την οπτικοακουστική παρουσίαση, ενώ η κύρια ομιλήτρια Σοφία Νικολαΐδου , κοινωνική λειτουργός, επιθεωρούσε τις σημειώσεις της.

Το θέμα της ομιλίας «Τρίτη ηλικία: Καταξίωση η απόγνωση», προϊδέαζε για μια γεμάτη, ενδιαφέρουσα βραδιά.

-«Πόσοι από εσάς ανήκουν στην Τρίτη ηλικία;»

Η αναπάντεχη ερώτηση ήρθε σαν «από μηχανής θεός», σπάζοντας την αμήχανη σιωπή που επικρατούσε και ο ερωτών, Λάζαρος Σιάντσης, κλινικός ψυχολόγος και στέλεχος  του κέντρου πρόληψης «Το όραμα» έδωσε το έναυσμα για την συζήτηση.

Αφού έγιναν οι σχετικές συστάσεις κι έσπασε ο πάγος, τον λόγο πήρε η κεντρική ομιλήτρια και με μια αξιοθαύμαστη αμεσότητα και επιχειρηματολογία, μας  έβαλε κατευθείαν σε μονοπάτια επιστημονικά και απολύτως κατανοητά.

Ο Erik Erikson, ο  Freud, τα οκτώ στάδια της ζωής, η απόγνωση, η καταξίωση, ο φόβος του θανάτου, οι προσωπικές εμπειρίες και τα πραγματικά παραδείγματα, έδωσαν τροφή για μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση  και  η εκδήλωση μετατράπηκε σε μια φιλική παρέα, όπου ο καθένας κατέθετε τις απόψεις και τις εμπειρίες του.

Καταθέτω παρακάτω την περίληψη της πολύ παραστατικής ομιλίας…

Τρίτη Ηλικία : Καταξίωση ή Απόγνωση

Έχω ζήσει μια γεμάτη ζωή ή έχω αποτύχει; Αν έχω θετική απάντηση τότε νιώθω καταξίωση, αν όχι τότε νιώθω αποτυχία. Πως όμως η αντιμετώπιση που είχαμε από το περιβάλλον μας, από τα πρώτα χρόνια της ζωής μας, συμβάλει στο θετικό ή αρνητικό πρόσημο αυτής της ερώτησης; Σύμφωνα με την θεωρία του Erik Erikson (1902- 1994) η προσωπικότητα αναπτύσσεται σε μια σειρά σταδίων όπου σημαντικό αντίκτυπο έχει η κοινωνική εμπειρία σε όλη τη διάρκεια της ζωής. Ένα από τα κύρια στοιχεία λοιπόν της θεωρίας του είναι  ανάπτυξη της ταυτότητας του εγώ, δηλαδή η συνειδητή αίσθηση του εαυτού η οποία αναπτύσσεται μέσα από τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις. Έτσι η ταυτότητα του εγώ μας αλλάζει συνεχώς λόγω της νέας εμπειρίας και των πληροφοριών που αποκτάμε στις καθημερινές αλληλεπιδράσεις μας με άλλους. Αναφέρει λοιπόν οχτώ εξελικτικά στάδια ψυχοκοινωνικής ανάπτυξης στα οποία βιώνεται μια σύγκρουση (ψυχολογική κρίση).

Ηλικία *	Στάδιο	Σημαντικά γεγονότα και κοινωνικές επιδράσεις
Γέννηση- 2ο έτος	Θεμελιώδης εμπιστοσύνη κατά δυσπιστίας	Τα βρέφη μαθαίνουν να εμπιστεύονται άλλους για να φροντίζουν τις βασικές ανάγκες τους. Αν αυτοί που τα φροντίζουν αρνούνται ή είναι ασυνεπείς στη φροντίδα τους, το βρέφος μπορεί να δει τον κόσμο ως ένα επικίνδυνο μέρος γεμάτο αναξιόπιστους ανθρώπους. Η μητέρα ή η πρώτη τροφός είναι ο κοινωνικός παράγοντας κλειδί.
2ο -4ο έτος ηλικίας	Αυτονομία κατά Ντροπής και Αμφιβολίας	Τα παιδιά μαθαίνουν να είναι αυτόνομα (να τρέφονται και να ντύνονται μόνα τους, να προσέχουν την υγιεινή τους κ.λπ.). Η αποτυχία να επιτευχθεί αυτή η ανεξαρτησία μπορεί να ωθήσει το παιδί να αμφιβάλλει για τις δυνατότητες του και να αισθανθεί ντροπή. Οι γονείς είναι οι κοινωνικοί παράγοντες κλειδί.
4ο -6ο έτος ηλικίας	Πρωτοβουλία κατά Ενοχής	Τα παιδιά προσπαθούν να ενεργούν σαν μεγάλοι, δεχόμενοι ευθύνες που ξεπερνούν την ικανότητες τους. Μερικές φορές υιοθετούν στόχους ή αναλαμβάνουν δραστηριότητες που συγκρούονται με αυτές των γονιών τους και των άλλων μελών της οικογένειας και αυτές οι συγκρούσεις μπορεί να τα κάνουν να αισθάνονται ένοχα. Η επιτυχής επίλυση αυτής της κρίσης απαιτεί μια ισορροπία: το παιδί πρέπει να διατηρήσει μια αίσθηση πρωτοβουλίας κι ωστόσο να μάθει να μην προσκρούει στα δικαιώματα, προνόμια ή τους στόχους των άλλων. Η οικογένεια είναι ο κοινωνικός παράγοντας κλειδί
6ο – 12ο έτος ηλικίας	Εργατικότητα κατά Ανεπάρκειας	Την περίοδο αυτή το παιδί συγκρίνει τον εαυτό του με τους ομοίους του. Τα παιδιά μαθαίνουν σημαντικές κοινωνικές και ακαδημαϊκές δεξιότητες. Αν είναι εργατικά, αποκτούν κοινωνικές και ακαδημαϊκές ικανότητες και νιώθουν αυτοεπιβεβαίωση. Αποτυχία στην απόκτηση αυτών των σημαντικών ιδιοτήτων οδηγεί σε αισθήματα κατωτερότητας και ανεπάρκειας. Σημαντικοί κοινωνικοί παράγοντες είναι οι  δάσκαλοι και οι όμοιοι τους.
12ο έως 18ο έτος ηλικίας	Ταυτότητα κατά Σύγχυση Ρόλων	Ο έφηβος καταπιάνεται με το ερώτημα “ποιός είμαι”; Η περίοδος αυτή είναι το σταυροδρόμι μεταξύ παιδικής ηλικίας και ωριμότητας. Οι έφηβοι πρέπει να καθιερώσουν βασικές κοινωνικές και επαγγελματικές ταυτότητες, ειδάλλως θα παραμείνουν μπερδεμένοι σχετικά με τους ρόλους που πρέπει να παίξουν ως ενήλικες. Ο κοινωνικός παράγοντας κλειδί είναι η παρέα των ομοίων.
18ο έως περίπου 40ο έτος ηλικίας	Οικειότητα κατά Απομόνωσης	Πρωταρχικό καθήκον σε αυτό το στάδιο είναι η δημιουργία ισχυρών φιλικών σχέσεων και η επίτευξη συναισθημάτων αγάπης και συντροφικότητας (ή μοιρασμένης ταυτότητας) με έναν άλλο άνθρωπο. Αν ο έφηβος δεν μπορέσει να δημιουργήσει φιλίες ή μια στενή σχέση τότε πιθανότατα βιώνει συναισθήματα μοναξιάς και απομόνωσης. Κοινωνικοί παράγοντες κλειδί στο στάδιο αυτό είναι οι εραστές, σύζυγοι και στενοί φίλοι (και των δύο φύλων).
Ενήλικη ζωή (30ο έως 65ο έτος ηλικίας)	Παραγωγικότητα κατά Αδράνειας	Σε αυτό το στάδιο, οι ενήλικες έχουν καθήκον να γίνουν παραγωγικοί στη δουλειά τους και να αναθρέψουν τις οικογένειες τους ή/και να φροντίσουν τις ανάγκες των νέων ανθρώπων. Αυτό το μέτρο “παραγωγικότητας” καθορίζεται από την καλλιέργεια καθενός. Αυτοί που είναι ανίκανοι ή απρόθυμοι να αναλάβουν αυτές τις ευθύνες θα γίνουν στάσιμοι και/ή εγωκεντρικοί. Σημαντικοί κοινωνικοί παράγοντες είναι οι σύζυγοι, τα παιδιά και οι κοινωνικοί κανόνες.
Τρίτη ηλικία	Καταξίωση κατά Απόγνωσης	Ο γηραιότερος ενήλικας αναπολεί τη ζωή του, βλέποντας την είτε ως σημαντική, παραγωγική και ευτυχή εμπειρία είτε ως μεγάλη απογοήτευση, γεμάτη ανεκπλήρωτες υποσχέσεις και απραγματοποίητους στόχους. Οι εμπειρίες της ζωής καθενός, ιδιαίτερα οι κοινωνικές εμπειρίες, καθορίζουν την έκβαση αυτής της τελευταίας κρίσης της ζωής.

*η ηλικία είναι κατά προσέγγιση.

Φεύγοντας μετά από ένα γεμάτο δίωρο, με την φαρέτρα των γνώσεών μου πλήρη, και κατευθυνόμενος προς την βάση μου, με τα κίτρινα φώτα της πόλης να αγκαλιάζουν το βραδυκίνητο αυτοκινητάκι μου και τον Rory Gallagher  να μου υπενθυμίζει στο πλέιερ  «what easy comes that easy goes”, πάμπολλα ερωτήματα στροβιλίζονταν στο μυαλό μου.

Ερωτήματα που τέθηκαν τόσο δεξιοτεχνικά στην εκδήλωση-ομιλία:

- Πως θέλω να ζήσω;

- Πως θέλω να πεθάνω;

- Πως θα πολεμήσω τον φόβο του θανάτου;

- Πόσο απεγνωσμένος είμαι;

- Πόσο καταξιωμένος αισθάνομαι;

Και το τελευταίο που ηχούσε πολύ έντονα μέσα μου, η προτροπή προς όλους  τους κοινωνικούς κύκλους(οικογένεια-φίλους-σχέσεις) και το ηθικό δίδαγμα της όλης ομιλίας:

«Ας ξαναγνωριστούμε».

Ευχαριστίες στη Σοφία Νικολαΐδου

Posted in: ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ , ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ , ΣΠΙΤΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ , ΤΟΠΙΚΑ , ΥΓΕΙΑ