Ο ΤΑΦΟΣ ΤΟΥ ΙΝΔΟΥ

Ο Ινδός πρεσβευτής Ζαρμανοχηγάς πέφτει στην πυρά. Εικονογράφηση από το βιβλίο του Stuart Martin, Roman Histories, μέρος XXI, 1802. Αναπαραγωγή από το αρχείο του Rijksmuseum. 

Από την Βασιλική Πλιάτσικα,

Δρ. Αρχαιολογίας, Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς, ΥΠΠΟΑ 

Το 20 π.Χ. ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Καίσαρας Αύγουστος προσπαθούσε να τακτοποιήσει τα προβλήματα των ανατολικών επαρχιών της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

 Ο χειμώνας τον βρήκε στη Σάμο και αργότερα πέρασε στην Αθήνα. Εκεί τον συνάντησε μια διπλωματική αποστολή από την Ινδία που έφτασε τότε στην Ελλάδα μετά από πολλές κακουχίες και περιπέτειες. Η πρεσβεία ήταν σταλμένη από τον Ινδό βασιλιά Πώρο, ή Πανδίωνα κατ' άλλους, και από την ομάδα των πρεσβευτών που είχαν ξεκινήσει, μόνο τρεις έφτασαν τελικά στην Αθήνα. Οι πρεσβευτές παρέδωσαν στον Αύγουστο μια επιστολή σε περγαμηνή, γραμμένη στα ελληνικά ιδιοχείρως από τον Ινδό βασιλιά. 

Η επιστολή έλεγε ότι, παρόλο που ο ίδιος ήταν ηγεμόνας 600 βασιλείων, επιθυμούσε να συνάψει φιλία με τον Καίσαρα, να του δώσει άδεια ελεύθερης διόδου στο κράτος του και κάθε διευκόλυνση στο μέτρο του θεμιτού. 

Όστρακο λευκής κύλικας με παράσταση Τρίτωνα, Ελευσίνα, 5ος αι. π.Χ. 

Μαζί με την επιστολή ο Ινδός βασιλιάς έστειλε και ένα σωρό αξιοπερίεργα δώρα στον Ρωμαίο αυτοκράτορα, δώρα που τα μετέφεραν οκτώ γυμνοί υπηρέτες που φορούσαν μόνο περιζώματα από αρωματισμένα υφάσματα.

 Του έστειλε τίγρεις, που πρώτη φορά τις αντίκριζαν οι Ρωμαίοι, ίσως και οι Έλληνες, μεγάλες κόμπρες και έναν πύθωνα 10 πήχεις μακρύ, μια τεράστια ποταμίσια χελώνα και μια πέρδικα μεγαλύτερη από γύπα. Του έστειλε μαζί κι ένα αγόρι που του έλειπαν τα χέρια από τους ώμους, που τον αποκάλεσαν Ερμή λόγω της ομοιότητάς του με τις ερμαϊκές στήλες.

 Ο Ερμής προκαλούσε τον θαυμασμό γιατί μπορούσε να εξυπηρετείται μόνο με τα πόδια του. Μπορούσε να τεντώσει το τόξο και να ρίξει βέλη κι ακόμη να παίξει μια σάλπιγγα, φέρνοντάς την με τα πόδια στα χείλη του. 

Αναθηματικό ανάγλυφο με τη Δήμητρα και την Κόρη, Ελευσίνα, 5ος αι. π.Χ. 

Στο μεταξύ, οι Αθηναίοι οργάνωσαν προς τιμήν του Αυγούστου τα Ελευσίνια Μυστήρια χωρίς να είναι η εποχή τους, αφού μάλιστα ο αυτοκράτορας ήταν ήδη μυημένος σε αυτά.

 Στην τελετή που πραγματοποιήθηκε παρέστησαν και οι Ινδοί πρεσβευτές, ένας εκ των οποίων ονομαζόταν Ζαρμανοχηγάς ή Ζάρμαρος, καταγόταν από την πόλη Βαργόσα (ή Βαριγάζα, σημ. Baruch της βορειοδυτικής Ινδίας) και ήταν μοναχός της αίρεσης Shramana – αυτό συνάγεται από το πρώτο συνθετικό του ονόματός του «Ζαρμανο-». Όπως γράφει αργότερα, τον 3ο αι. μ.Χ., ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς (Στρωματείς, Ι.15), οι γυμνοσοφιστές της αίρεσης Σραμάνα ήταν πλάνητες, κοιμούνταν στην ύπαιθρο, ντύνονταν με κορμούς δέντρων, τρέφονταν με καρπούς και έπιναν νερό με τα χέρια τους.

 Δεν παντρεύονταν, δεν αποκτούσαν παιδιά και λάτρευαν τον Βούδα. 

Καμέο από σαρδόνυχα με πορτρέτο του αυτοκράτορα Αυγούστου, Βρετανικό Μουσείο, 14-20 μ.Χ. 

Στη διάρκεια της τελετής των Ελευσινίων Μυστηρίων ο Ζαρμανοχηγάς αποφάσισε να αυτοκτονήσει και αυτοπυρπολήθηκε: άλειψε το σώμα του με λίπος και φορώντας μόνο ένα περίζωμα, έπεσε ζωντανός στην πυρά που είχε ανάψει για τα Μυστήρια.

 Ο Δίων ο Κάσσιος, που περιγράφει το περιστατικό στη Ρωμαϊκή Ιστορία του (54.9.8-10), προσπαθεί να ερμηνεύσει την αιτία που έσπρωξε τον Ινδό πρεσβευτή στην αυτοκτονία: «Είτε γιατί ανήκε στην κάστα των σοφών που πράττουν κάτι τέτοιο από θρησκευτική φιλοδοξία, είτε επειδή ήταν γέρος και ακολούθησε τα παραδοσιακά έθιμα των Ινδών, είτε γιατί ήθελε να κάνει επίδειξη της πίστης του στον Αύγουστο και στους Αθηναίους».

 Ο Στράβων (Γεωγραφικά 15.1.73) παρατηρεί ορθά ότι συνήθως αυτοκτονούν όσοι ζητούν να απαλλαγούν από τις κακοτυχίες της ζωής τους, όμως ο Ινδός πρεσβευτής είχε ζήσει όπως επιθυμούσε, κι απλώς δεν ήθελε να περιμένει να του συμβεί κάποια αναπάντεχη ατυχία στο εξής. Γι' αυτό έπεσε στην πυρά γελώντας. 

Μικρά προπύλαια Ελευσίνας, περίπου 50 π.Χ. 

Όποιοι κι αν ήταν οι λόγοι της αυτοκτονίας του Ζαρμανοχηγά, οι Αθηναίοι περισυνέλεξαν με σεβασμό τα αποτεφρωμένα του κατάλοιπα και τα ενταφίασαν, γράφοντας ένα επίγραμμα στο επιτύμβιο μνημείο του: «Ζαρμανοχηγὰς Ἰνδὸς ἀπὸ Βαργόσης κατὰ τὰ πάτρια Ἰνδῶν ἔθη ἑαυτὸν ἀπαθανατίσας κεῖται», δηλαδή «εδώ κείτεται ο Ζαρμανοχηγάς ο Ινδός από τη Βαργόσα που αυτοκτόνησε σύμφωνα με τα πατρώα έθιμα των Ινδών».

 Η εξαιρετική αυτή ιστορία, όπως ήταν φυσικό, δεν ξεχάστηκε, καταγράφηκε από ιστορικούς πολλούς αιώνες αργότερα, και ο ίδιος ο τάφος του Ινδού, όπως μαρτυρεί και ο Πλούταρχος (Βίοι Παράλληλοι, Αλέξανδρος 69), έγινε ένα τοπόσημο των Αθηνών. 

  ΠΗΓΕΣ Raoul McLaughlin, Rome and the Distant East, Trade Routes to the Ancient Lands of Arabia, India and China, ed. Continuum, London-New York, 2010 / F. Millar, Rome, the Greek world and the East vol. 2: Government, Society and Culture in the Roman Empire, The University of North Carolina Press, North Carolina, 2004 / J.W. Mc Crindle, Ancient India as Described in Classical Literature, ed. Archibald Constable & co, Edinburgh, 1901 / Osmond De Beauvoir Priaulx, «On the Indian Embassy to Augustus», The Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland, vol. 17, 1860, p. 309-321 

Posted in: ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ , ΕΛΛΑΔΑ