Η Ελλάδα ξεκίνησε ως μία χώρα των αντιθέσεων, ένα κράτος δηλαδή που κατά το 18ο και τις αρχές του 19ου αιώνα κατοικούνταν από πλήθος διαφορετικών φύλων με μοναδικούς το καθένα πολιτισμούς: αλβανικοί πληθυσμοί στην Ήπειρο, λατινογενείς Έλληνες στα Επτάνησα, Εβραίοι στη Θεσσαλονίκη, Τούρκοι και βουλγαρόφωνοι στη Μακεδονία και ούτω καθεξής.
Προς χάρη της σταθερότητας, οι όποιες αντιθέσεις σύντομα χάθηκαν και ό,τι απέμεινε περιορίστηκε στη Θράκη: στα ορεινά της Ξάνθης οι γνωστοί σε όλους μας Πομάκοι (Έλληνες δηλαδή Μουσουλμάνοι που κατοικούν στα Πομαχώρια), ενώ λίγο πιο νότια -προς την πλευρά της θάλασσας- μία μικρότερη και πολύ πιο ιδιαίτερη κοινότητα. Αυτή των Μαύρων Ελλήνων!
Η ύπαρξής τους παραμένει άγνωστη για την υπόλοιπη Ελλάδα, η καταγωγή τους ιστορικό μυστήριο. Εμείς τους αναζητήσαμε και μαζί με αυτούς μία απάντηση στο αίνιγμα της προέλευσής τους...
Λίγο έξω από την Ξάνθη, σε μία ομάδα γειτονικών χωριών, σήμερα ζει αρμονικά με τους λευκούς πληθυσμούς μία μικρή κοινότητα μαύρων Ελλήνων. Λιγότεροι από 1.000 άνθρωποι κατοικούν απλωμένοι κατά μήκος ολόκληρου του νομού με άτυπο «κεφαλοχώρι» τους το 'Αβατο και έντονη παρουσία στα χωριά Κατράμιο, Εύλαλο, Δέκαρχο, Κρεμαστή, Ζηλωτή και Κύρνο.
Πολλά έχουν ακουστεί για την καταγωγή τους, μέρος όμως της συντακτικής ομάδας του περιοδικού στάλθηκε στην περιοχή για να ακούσει τη δική τους ιστορία. Έχοντας έρθει από πριν σε επαφή με τον τοπικό δήμο και κατοίκους των χωριών, είχαμε ξεκινήσει το ταξίδι προς τη βορειοανατολική Ελλάδα: αρχικά θα επισκεπτόμασταν το χωριό 'Αβατο όπου θα συναντούσαμε ντόπιους στο τοπικό καφενείο, ενώ στη συνέχεια θα ταξιδεύαμε στο γειτονικό Κατράμιο όπου θα μας άνοιγε το σπίτι της μία οικογένεια μαύρων Ελλήνων.
Η Κοινωνία των Μαύρων Ελλήνων
Γνωρίζαμε ήδη ότι οι μαύροι αυτοί Έλληνες ζουν σήμερα οργανωμένοι μέσα σε μία ενεργή μειονοτική κοινότητα, διόλου κλειστή ή απειλητική. Μουσουλμάνοι στο θρήσκευμα, έχοντας αρκετά τζαμιά στην περιοχή, επιμένουν να δηλώνουν με κάθε ευκαιρία Έλληνες, μην ξεχνώντας όμως τα δικά τους έθιμα που αναδεικνύουν την ιδιαιτερότητά τους (σε περίπτωση που προσκληθείτε σε κάποιο γάμο τους, μη χάσετε την ευκαιρία).
Με αυτές τις σκέψεις φθάσαμε στο 'Αβατο, λίγα χιλιόμετρα νότια της Ξάνθης. Μπήκαμε στο χωριό και κατευθυνθήκαμε προς το τζαμί των Μουσουλμάνων, δίπλα στο οποίο κάτοικοι μας περίμεναν σε ένα μικρό καφενείο.
Πρώτος μας μίλησε ο Μουσταφά Ετέμ, δημοτικός σύμβουλος στο 'Αβατο: «Λίγο πιο κάτω βρίσκεται ο οικισμός μας [εννοεί των μαύρων κατοίκων], ο οποίος δεν είναι αποκομμένος από το υπόλοιπο χωριό. Είμαστε καλοί άνθρωποι και δεν αντιμετωπίσαμε ποτέ φυλετικά προβλήματα με τους λευκούς συγχωριανούς μας».
«Είμαστε απλοί άνθρωποι», συμφωνεί ο Αλί Οσμάν Αϊντί, κάτοικος του χωριού: «αγρότες και τεχνίτες που ζουν ήσυχα σε αυτόν τον τόπο».
Μακρινοί Απόγονοι από το Σουδάν;
Σύντομα η συζήτηση στράφηκε στην καταγωγή τους, άλυτο μυστήριο μέχρι σήμερα για τους Έλληνες ιστορικούς. Ο Αλί σπεύδει να μας αποθαρρύνει από την αρχή: «Μόνο οι παππούδες μας ήξεραν για την καταγωγή μας. Έπειτα από τόσα χρόνια που βρισκόμαστε εδώ αυτά έχουν ξεχαστεί».
Έπειτα από επίμονες ερωτήσεις παίρνει το λόγο ένας άλλος κάτοικος, ο Σαΐτ Ντερόλ, περιγράφοντας όσα θυμάται από τις διηγήσεις των προγονών του: «Έχουμε ακούσει ότι οι πρώτοι μαύροι ήρθαν εδώ από το Σουδάν κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ως μισθοφόροι από τους ’γγλους. Πρόσφατα μάλιστα Σουδανοί φοιτητές της Θεσσαλονίκης μάς επισκέφθηκαν, για να μας γνωρίσουν. Θέλουν λένε να ανοίξει σουδανικό προξενείο στην πόλη και χρειάζονται την υποστήριξή μας (γελάει). Εμείς όμως εδώ μεγαλώσαμε και εδώ ζούμε. Δεν νιώθουμε κανένα ιδιαίτερο δέσιμο με το Σουδάν».
Τα ίδια πάνω-κάτω είχε ακούσει και ο Ραΐμ Ρασίμ, ένας άλλος μαύρος κάτοικος που καθόταν λίγο πιο πέρα: «Όταν ο πόλεμος τελείωσε, οι μπέηδες της περιοχής μάς κράτησαν εδώ για να δουλέψουμε στα χωράφια τους. Οι μαύροι που είχαν κουβαλήσει τότε δεν ήταν βάρβαροι και κακοί άνθρωποι. Αν ήταν κακοί, θα τους είχαν διώξει, δεν θα τους έδιναν δουλειά».
Την άγνοια των κατοίκων έρχεται να επιβεβαιώσει και ο Αντώνης Δομπράκης, λευκός δημοτικός εκπρόσωπος του χωριού που καθόταν λίγο πιο πέρα και μας βοήθησε εξαρχής στην έρευνά μας: «Δυστυχώς δεν υπάρχουν επίσημες καταγραφές για την καταγωγή των μαύρων αυτών κατοίκων. Κανείς δεν γνωρίζει επισήμως. Το θετικό πάντως είναι ότι λευκοί και μαύροι ζούνε αρμονικά στην περιοχή. Υπάρχει τζαμί στο 'Αβατο, ενώ τα ελάχιστα παιδιά των μαύρων κατοίκων μαθαίνουν τόσο την ελληνική όσο και την τουρκική γλώσσα στο μειονοτικό σχολείο του χωριού».
Με αυτά τα λόγια (και έχοντας όλοι τους αρνηθεί ευγενικά να καθίσουν μπροστά στο φωτογραφικό φακό) τους αποχαιρετήσαμε για να κατευθυνθούμε προς το γειτονικό χωριό Κατράμιο, το όνομα του οποίου αποκαλύπτει πολλά για τους μαύρους κατοίκους του.
Από τα Σκλαβοπάζαρα της Ανατολής...
Εκεί μας περιμένει η οικογένεια του Σαλή Ογλού Σαλή και σύντομα μας οδηγεί στο σαλόνι του σπιτιού της γεμάτη χαμόγελα. Πατέρας και κόρη μάς μιλάνε Τούρκικα, αν και καταλαβαίνει κάθε λέξη που ακούει από εμάς.
Η ερώτησά μας αναμενόμενη, το ίδιο όμως και η απάντηση του Σαλή: «Πάντα ακούγαμε τους παππούδες μας να αναρωτιούνται για το πώς βρεθήκαμε εδώ! Κάποιοι έλεγαν πως μας πουλούσαν σε σκλαβοπάζαρα της Ανατολής και μας αγόραζαν για μπράβους λόγω της σωματικής μας διάπλασης, άλλοι πως μας έφεραν στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο οι ’γγλοι. Μέχρι σήμερα όμως δεν έχουμε βρει σαφή απάντηση για την καταγωγή μας. Πάντα όταν βρισκόμαστε, συζητάμε, μα ποτέ δεν καταλήγουμε πουθενά».
Για την αντιμετώπιση τους από τους υπόλοιπους Έλληνες, ο Σαλή είναι ειλικρινής: «Φυσικά και όταν μας βλέπουν κάποιοι ξενίζονται, μας κοιτάζουν περίεργα. Σιγά-σιγά όμως μας συνηθίζουν. ’λλωστε, γίνονται συχνά πλέον γάμοι μεταξύ λευκών και μαύρων. Όταν μάλιστα κάποιος δικός μας παντρεύεται λευκό, στοιχηματίζουμε σε ποιον θα μοιάσει το παιδί, αν θα βγει μαύρο δηλαδή ή λευκό» (γελάει).
Αφήνοντας πίσω και το Κατράμιο, τα συναισθήματά μας ήταν ανάμεικτα. Από τη μία δεν βρήκαμε σαφείς απαντήσεις για το ιστορικό αυτό μυστήριο της Θράκης, από την άλλη όμως γνωρίσαμε αρκετούς από τους μοναδικούς μαύρους Έλληνες της χώρας μας. Ίσως τελικά να μην έχει και τόση σημασία η καταγωγή τους, αφού αποδεικνύουν με τον καλύτερο τρόπο πως το να είσαι Έλληνας δεν σχετίζεται τόσο πολύ με τα γονίδια, αλλά με τα βιώματα και το πώς αισθάνεσαι ο ίδιος...
Who Is Who
Για την αποστολή, την έρευνα και τις φωτογραφίες του παρόντος κειμένου υπεύθυνος είναι ο Νικόλαος Κουμαρτζής, ενώ η δημοσιογραφική έρευνα πραγματοποιήθηκε από τον δημοσιογράφο Γιώργο Μαυρίδη. Στην αποστολή της Ομάδας Πυθέας στα χωριά των μαύρων Ελλήνων συμμετείχαν -εκτός των παραπάνω- η Μαρία Σαρηγιαννίδου (μέλος της Ομάδας Πυθέας) και η δημοσιογράφος Νικολέτα Κιαπίδου.
Οδηγίες Πρόσβασης
Κατευθυνθείτε προς την Ξάνθη μέσω της Εγνατίας Οδού (περνώντας από Θεσσαλονίκη). Όταν φτάσετε στην πόλη κινηθείτε προς το νότο, περάστε το χωριό Πετροχώρι και στρίψτε αριστερά προς τα χωριά Εξοχή και Κυψέλη. Λίγο πιο πέρα θα συναντήσετε το κεφαλοχώρι Εύλαλο, γύρω από το οποίο είναι τα χωριά που κατοικούν μαύροι Έλληνες. Το 'Αβατο είναι δύο χιλιόμετρα νοτιότερα.
[Κουτί]
Η «Επίσημη» Εκδοχή
Δεν έχουν ασχοληθεί αρκετοί Έλληνες ιστορικοί με το αίνιγμα των μαύρων Ελλήνων της Θράκης, αφού δεν είναι πολλοί αυτοί που το γνωρίζουν. Εξαίρεση αποτελεί ο Νικόλαος Ξηροτύρης, καθηγητής στο τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης (ΔΠΘ), ο οποίος ρίχνει λίγο φως στο ιστορικό αυτό μυστήριο:
«Είναι γνωστό πως στη Θράκη έφτασαν αφρικανικά φύλα στα τέλη του 18ου και τις αρχές του 19ου αιώνα. Μεταφέρθηκαν εκεί από Αιγύπτιους σουλτάνους που ήθελαν εργάτες, δουλοπάροικους για τα χωράφια τους. Όπως ο Μοχάμετ Αλί [Πασάς της Αιγύπτου και γέννημα θρέμμα της Καβάλας], στον οποίο ανήκαν περιοχές όπως η Καβάλα και η Ξάνθη, έφερνε Αφρικανούς κυρίως από το Σουδάν που ήταν τότε αποικία της Αιγύπτου». (πηγή: εφημερίδα Έθνος, συνέντευξη στον Βαγγέλη Μπότσαρη)
Όταν η Θράκη ενώθηκε με την Ελλάδα, οι μαύροι αυτοί πληθυσμοί (μην μπορώντας να επιστρέψουν στον τόπο τους) κατοίκησαν στην ορεινή Θράκη και πολιτογραφήθηκαν Έλληνες. «Τη δεκαετία του '40», εξηγεί ο κ. Ξηροτύρης, «στην περίοδο της Κατοχής και εξαιτίας των βουλγαρικών διώξεων στην ορεινή Ξάνθη, κατέβηκαν στα πεδινά. Τότε, για πρώτη φορά σημειώνονται μεικτοί γάμοι μεταξύ Αφρικανών και Πομάκων».
[Φωτογραφικό Υλικό:]
Φθάνοντας στο χωριό 'Αβατο, 24 χιλιόμετρα νότια της Ξάνθης.
Λίγο μετά το τέλος του μαθήματος στο μειονοτικό σχολείο του χωριού.
Στη «μουσουλμανική» πλατεία του χωριού, δίπλα από το τζαμί και το μειονοτικό σχολείο. Τα δορυφορικά πιάτα αποκαλύπτουν την ύπαρξη τουρκόφωνων πληθυσμών, όπως ακριβώς συμβαίνει και στη Ξάνθη.
Το τζαμί του χωριού που στεγάζεται σε ένα σύγχρονο κτίριο.
Λίγο έξω από το χωριό Κατράμιο.
Τρία μέλη της οικογένειας Σαλή Ογλού που μας άνοιξε το σπίτι της στο Κατράμιο. Διακρίνονται από αριστερά: η Μπαχάρ, η Φατμέ και ο Σαλή.
Μία από τις κυριότερες ασχολίες των μαύρων Ελλήνων της περιοχής είναι η καλλιέργεια καπνού. Ο Σαλή δίπλα σε μία μικρή σοδειά για το 2008.
Το Τζαμί στο χωριό Κατράμιο, σαφώς πιο παραδοσιακό (αν και σύγχρονο) σε σχέση με αυτό στο 'Αβατο.
Επιγραφές στα Τουρκικά έξω από το τζαμί στο Κατράμιο.
Σημείωση: Η παρούσα αποστολή δημοσιεύθηκε αρχικά στο περιοδικό Forbidden History (τεύχος 15), τον Απρίλιο του 2009.
Προς χάρη της σταθερότητας, οι όποιες αντιθέσεις σύντομα χάθηκαν και ό,τι απέμεινε περιορίστηκε στη Θράκη: στα ορεινά της Ξάνθης οι γνωστοί σε όλους μας Πομάκοι (Έλληνες δηλαδή Μουσουλμάνοι που κατοικούν στα Πομαχώρια), ενώ λίγο πιο νότια -προς την πλευρά της θάλασσας- μία μικρότερη και πολύ πιο ιδιαίτερη κοινότητα. Αυτή των Μαύρων Ελλήνων!
Η ύπαρξής τους παραμένει άγνωστη για την υπόλοιπη Ελλάδα, η καταγωγή τους ιστορικό μυστήριο. Εμείς τους αναζητήσαμε και μαζί με αυτούς μία απάντηση στο αίνιγμα της προέλευσής τους...
Λίγο έξω από την Ξάνθη, σε μία ομάδα γειτονικών χωριών, σήμερα ζει αρμονικά με τους λευκούς πληθυσμούς μία μικρή κοινότητα μαύρων Ελλήνων. Λιγότεροι από 1.000 άνθρωποι κατοικούν απλωμένοι κατά μήκος ολόκληρου του νομού με άτυπο «κεφαλοχώρι» τους το 'Αβατο και έντονη παρουσία στα χωριά Κατράμιο, Εύλαλο, Δέκαρχο, Κρεμαστή, Ζηλωτή και Κύρνο.
Πολλά έχουν ακουστεί για την καταγωγή τους, μέρος όμως της συντακτικής ομάδας του περιοδικού στάλθηκε στην περιοχή για να ακούσει τη δική τους ιστορία. Έχοντας έρθει από πριν σε επαφή με τον τοπικό δήμο και κατοίκους των χωριών, είχαμε ξεκινήσει το ταξίδι προς τη βορειοανατολική Ελλάδα: αρχικά θα επισκεπτόμασταν το χωριό 'Αβατο όπου θα συναντούσαμε ντόπιους στο τοπικό καφενείο, ενώ στη συνέχεια θα ταξιδεύαμε στο γειτονικό Κατράμιο όπου θα μας άνοιγε το σπίτι της μία οικογένεια μαύρων Ελλήνων.
Η Κοινωνία των Μαύρων Ελλήνων
Γνωρίζαμε ήδη ότι οι μαύροι αυτοί Έλληνες ζουν σήμερα οργανωμένοι μέσα σε μία ενεργή μειονοτική κοινότητα, διόλου κλειστή ή απειλητική. Μουσουλμάνοι στο θρήσκευμα, έχοντας αρκετά τζαμιά στην περιοχή, επιμένουν να δηλώνουν με κάθε ευκαιρία Έλληνες, μην ξεχνώντας όμως τα δικά τους έθιμα που αναδεικνύουν την ιδιαιτερότητά τους (σε περίπτωση που προσκληθείτε σε κάποιο γάμο τους, μη χάσετε την ευκαιρία).
Με αυτές τις σκέψεις φθάσαμε στο 'Αβατο, λίγα χιλιόμετρα νότια της Ξάνθης. Μπήκαμε στο χωριό και κατευθυνθήκαμε προς το τζαμί των Μουσουλμάνων, δίπλα στο οποίο κάτοικοι μας περίμεναν σε ένα μικρό καφενείο.
Πρώτος μας μίλησε ο Μουσταφά Ετέμ, δημοτικός σύμβουλος στο 'Αβατο: «Λίγο πιο κάτω βρίσκεται ο οικισμός μας [εννοεί των μαύρων κατοίκων], ο οποίος δεν είναι αποκομμένος από το υπόλοιπο χωριό. Είμαστε καλοί άνθρωποι και δεν αντιμετωπίσαμε ποτέ φυλετικά προβλήματα με τους λευκούς συγχωριανούς μας».
«Είμαστε απλοί άνθρωποι», συμφωνεί ο Αλί Οσμάν Αϊντί, κάτοικος του χωριού: «αγρότες και τεχνίτες που ζουν ήσυχα σε αυτόν τον τόπο».
Μακρινοί Απόγονοι από το Σουδάν;
Σύντομα η συζήτηση στράφηκε στην καταγωγή τους, άλυτο μυστήριο μέχρι σήμερα για τους Έλληνες ιστορικούς. Ο Αλί σπεύδει να μας αποθαρρύνει από την αρχή: «Μόνο οι παππούδες μας ήξεραν για την καταγωγή μας. Έπειτα από τόσα χρόνια που βρισκόμαστε εδώ αυτά έχουν ξεχαστεί».
Έπειτα από επίμονες ερωτήσεις παίρνει το λόγο ένας άλλος κάτοικος, ο Σαΐτ Ντερόλ, περιγράφοντας όσα θυμάται από τις διηγήσεις των προγονών του: «Έχουμε ακούσει ότι οι πρώτοι μαύροι ήρθαν εδώ από το Σουδάν κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ως μισθοφόροι από τους ’γγλους. Πρόσφατα μάλιστα Σουδανοί φοιτητές της Θεσσαλονίκης μάς επισκέφθηκαν, για να μας γνωρίσουν. Θέλουν λένε να ανοίξει σουδανικό προξενείο στην πόλη και χρειάζονται την υποστήριξή μας (γελάει). Εμείς όμως εδώ μεγαλώσαμε και εδώ ζούμε. Δεν νιώθουμε κανένα ιδιαίτερο δέσιμο με το Σουδάν».
Τα ίδια πάνω-κάτω είχε ακούσει και ο Ραΐμ Ρασίμ, ένας άλλος μαύρος κάτοικος που καθόταν λίγο πιο πέρα: «Όταν ο πόλεμος τελείωσε, οι μπέηδες της περιοχής μάς κράτησαν εδώ για να δουλέψουμε στα χωράφια τους. Οι μαύροι που είχαν κουβαλήσει τότε δεν ήταν βάρβαροι και κακοί άνθρωποι. Αν ήταν κακοί, θα τους είχαν διώξει, δεν θα τους έδιναν δουλειά».
Την άγνοια των κατοίκων έρχεται να επιβεβαιώσει και ο Αντώνης Δομπράκης, λευκός δημοτικός εκπρόσωπος του χωριού που καθόταν λίγο πιο πέρα και μας βοήθησε εξαρχής στην έρευνά μας: «Δυστυχώς δεν υπάρχουν επίσημες καταγραφές για την καταγωγή των μαύρων αυτών κατοίκων. Κανείς δεν γνωρίζει επισήμως. Το θετικό πάντως είναι ότι λευκοί και μαύροι ζούνε αρμονικά στην περιοχή. Υπάρχει τζαμί στο 'Αβατο, ενώ τα ελάχιστα παιδιά των μαύρων κατοίκων μαθαίνουν τόσο την ελληνική όσο και την τουρκική γλώσσα στο μειονοτικό σχολείο του χωριού».
Με αυτά τα λόγια (και έχοντας όλοι τους αρνηθεί ευγενικά να καθίσουν μπροστά στο φωτογραφικό φακό) τους αποχαιρετήσαμε για να κατευθυνθούμε προς το γειτονικό χωριό Κατράμιο, το όνομα του οποίου αποκαλύπτει πολλά για τους μαύρους κατοίκους του.
Από τα Σκλαβοπάζαρα της Ανατολής...
Εκεί μας περιμένει η οικογένεια του Σαλή Ογλού Σαλή και σύντομα μας οδηγεί στο σαλόνι του σπιτιού της γεμάτη χαμόγελα. Πατέρας και κόρη μάς μιλάνε Τούρκικα, αν και καταλαβαίνει κάθε λέξη που ακούει από εμάς.
Η ερώτησά μας αναμενόμενη, το ίδιο όμως και η απάντηση του Σαλή: «Πάντα ακούγαμε τους παππούδες μας να αναρωτιούνται για το πώς βρεθήκαμε εδώ! Κάποιοι έλεγαν πως μας πουλούσαν σε σκλαβοπάζαρα της Ανατολής και μας αγόραζαν για μπράβους λόγω της σωματικής μας διάπλασης, άλλοι πως μας έφεραν στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο οι ’γγλοι. Μέχρι σήμερα όμως δεν έχουμε βρει σαφή απάντηση για την καταγωγή μας. Πάντα όταν βρισκόμαστε, συζητάμε, μα ποτέ δεν καταλήγουμε πουθενά».
Για την αντιμετώπιση τους από τους υπόλοιπους Έλληνες, ο Σαλή είναι ειλικρινής: «Φυσικά και όταν μας βλέπουν κάποιοι ξενίζονται, μας κοιτάζουν περίεργα. Σιγά-σιγά όμως μας συνηθίζουν. ’λλωστε, γίνονται συχνά πλέον γάμοι μεταξύ λευκών και μαύρων. Όταν μάλιστα κάποιος δικός μας παντρεύεται λευκό, στοιχηματίζουμε σε ποιον θα μοιάσει το παιδί, αν θα βγει μαύρο δηλαδή ή λευκό» (γελάει).
Αφήνοντας πίσω και το Κατράμιο, τα συναισθήματά μας ήταν ανάμεικτα. Από τη μία δεν βρήκαμε σαφείς απαντήσεις για το ιστορικό αυτό μυστήριο της Θράκης, από την άλλη όμως γνωρίσαμε αρκετούς από τους μοναδικούς μαύρους Έλληνες της χώρας μας. Ίσως τελικά να μην έχει και τόση σημασία η καταγωγή τους, αφού αποδεικνύουν με τον καλύτερο τρόπο πως το να είσαι Έλληνας δεν σχετίζεται τόσο πολύ με τα γονίδια, αλλά με τα βιώματα και το πώς αισθάνεσαι ο ίδιος...
Who Is Who
Για την αποστολή, την έρευνα και τις φωτογραφίες του παρόντος κειμένου υπεύθυνος είναι ο Νικόλαος Κουμαρτζής, ενώ η δημοσιογραφική έρευνα πραγματοποιήθηκε από τον δημοσιογράφο Γιώργο Μαυρίδη. Στην αποστολή της Ομάδας Πυθέας στα χωριά των μαύρων Ελλήνων συμμετείχαν -εκτός των παραπάνω- η Μαρία Σαρηγιαννίδου (μέλος της Ομάδας Πυθέας) και η δημοσιογράφος Νικολέτα Κιαπίδου.
Οδηγίες Πρόσβασης
Κατευθυνθείτε προς την Ξάνθη μέσω της Εγνατίας Οδού (περνώντας από Θεσσαλονίκη). Όταν φτάσετε στην πόλη κινηθείτε προς το νότο, περάστε το χωριό Πετροχώρι και στρίψτε αριστερά προς τα χωριά Εξοχή και Κυψέλη. Λίγο πιο πέρα θα συναντήσετε το κεφαλοχώρι Εύλαλο, γύρω από το οποίο είναι τα χωριά που κατοικούν μαύροι Έλληνες. Το 'Αβατο είναι δύο χιλιόμετρα νοτιότερα.
[Κουτί]
Η «Επίσημη» Εκδοχή
Δεν έχουν ασχοληθεί αρκετοί Έλληνες ιστορικοί με το αίνιγμα των μαύρων Ελλήνων της Θράκης, αφού δεν είναι πολλοί αυτοί που το γνωρίζουν. Εξαίρεση αποτελεί ο Νικόλαος Ξηροτύρης, καθηγητής στο τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης (ΔΠΘ), ο οποίος ρίχνει λίγο φως στο ιστορικό αυτό μυστήριο:
«Είναι γνωστό πως στη Θράκη έφτασαν αφρικανικά φύλα στα τέλη του 18ου και τις αρχές του 19ου αιώνα. Μεταφέρθηκαν εκεί από Αιγύπτιους σουλτάνους που ήθελαν εργάτες, δουλοπάροικους για τα χωράφια τους. Όπως ο Μοχάμετ Αλί [Πασάς της Αιγύπτου και γέννημα θρέμμα της Καβάλας], στον οποίο ανήκαν περιοχές όπως η Καβάλα και η Ξάνθη, έφερνε Αφρικανούς κυρίως από το Σουδάν που ήταν τότε αποικία της Αιγύπτου». (πηγή: εφημερίδα Έθνος, συνέντευξη στον Βαγγέλη Μπότσαρη)
Όταν η Θράκη ενώθηκε με την Ελλάδα, οι μαύροι αυτοί πληθυσμοί (μην μπορώντας να επιστρέψουν στον τόπο τους) κατοίκησαν στην ορεινή Θράκη και πολιτογραφήθηκαν Έλληνες. «Τη δεκαετία του '40», εξηγεί ο κ. Ξηροτύρης, «στην περίοδο της Κατοχής και εξαιτίας των βουλγαρικών διώξεων στην ορεινή Ξάνθη, κατέβηκαν στα πεδινά. Τότε, για πρώτη φορά σημειώνονται μεικτοί γάμοι μεταξύ Αφρικανών και Πομάκων».
Φθάνοντας στο χωριό 'Αβατο, 24 χιλιόμετρα νότια της Ξάνθης.
Λίγο μετά το τέλος του μαθήματος στο μειονοτικό σχολείο του χωριού.
Στη «μουσουλμανική» πλατεία του χωριού, δίπλα από το τζαμί και το μειονοτικό σχολείο. Τα δορυφορικά πιάτα αποκαλύπτουν την ύπαρξη τουρκόφωνων πληθυσμών, όπως ακριβώς συμβαίνει και στη Ξάνθη.
Το τζαμί του χωριού που στεγάζεται σε ένα σύγχρονο κτίριο.
Λίγο έξω από το χωριό Κατράμιο.
Τρία μέλη της οικογένειας Σαλή Ογλού που μας άνοιξε το σπίτι της στο Κατράμιο. Διακρίνονται από αριστερά: η Μπαχάρ, η Φατμέ και ο Σαλή.
Μία από τις κυριότερες ασχολίες των μαύρων Ελλήνων της περιοχής είναι η καλλιέργεια καπνού. Ο Σαλή δίπλα σε μία μικρή σοδειά για το 2008.
Το Τζαμί στο χωριό Κατράμιο, σαφώς πιο παραδοσιακό (αν και σύγχρονο) σε σχέση με αυτό στο 'Αβατο.
Επιγραφές στα Τουρκικά έξω από το τζαμί στο Κατράμιο.
Σημείωση: Η παρούσα αποστολή δημοσιεύθηκε αρχικά στο περιοδικό Forbidden History (τεύχος 15), τον Απρίλιο του 2009.
ΠΗΓΗ...http://www.explorers.gr
0 σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου
Οι όροι χρήσης που ισχύουν για τη δημοσίευση των σχολίων, έχουν ως εξής:
- Σχόλια τα οποία είναι υβριστικά ή περιέχουν χαρακτηρισμούς ή ανώνυμες καταγγελίες που δεν συνοδεύονται από αποδείξεις θα αφαιρούνται από τα Προμαχιώτικα Νεα .
- Τα Προμαχιώτικα Νέα διατηρούν το δικαίωμα να αφαιρέσουν οποιοδήποτε σχόλιο θεωρούν ότι εμπίπτει στις παραπάνω κατηγορίες.
- Τα Προμαχιώτικα Νέα δεν παρεμβαίνουν σε καμία περίπτωση για να αλλοιώσουν το περιεχόμενο ενός σχολίου.
- Τα σχόλια αναγνωστών σε καμιά περίπτωση δεν αντιπροσωπεύουν τα Προαχιώτικα Νέα.
- Με την αποστολή ενός σχολίου αυτόματα αποδέχεστε τους όρους χρήσης .
H συντακτική ομάδα των Προμαχιώτικων Νέων.