ΠΩΣ ΤΟ HOLYWOOD ΑΠΕΙΚΟΝΙΖΕΙ ΤΙΣ ΨΥΧΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ

Screencap via Movieclips

Αν κοιτάξει κανείς μερικές από τις κλασικές ταινίες τρόμου, όπως ο Εφιάλτης στον Δρόμο με τις Λεύκες, το Παρασκευή και 13 ή η Λάμψη, σίγουρα θα βρει δείγματα ψυχικών ασθενειών. Είναι μια βολική, αν και ανακριβής, εξήγηση για την μανιακή βία που πρωταγωνιστεί σε αυτές τις ταινίες. Στις περισσότερες όμως ταινίες στις οποίες συναντάμε ψυχικές ασθένειες, ειδικότερα δε στις ταινίες τρόμου, η αληθινή παθολογία εγκαταλείπεται ώστε να χωρέσουν ένα σωρό μελοδραματικά σεναριακά ευρήματα. Στην καλύτερη περίπτωση, μιλάμε απλά για σεναριογραφία που δεν ερευνά το αντικείμενο που χρησιμοποιεί. Στην χειρότερη, δαιμονοποιεί τους ανθρώπους που μας έχουν πραγματικά ανάγκη.

Μίλησα με τον Δρ Danny Wedding, πρώην διευθυντή του Missouri Institute of Mental Health και έναν εκ των συγγραφέων του Movies and Mental Illness: Using Films to Understand Psychopathology, για να μάθω περισσότερα για τους πιο συνηθισμένους κινηματογραφικούς μύθους.

 Πώς πιστεύετε ότι απεικονίζονται οι ψυχικές ασθένειες στον κινηματογράφο;

Δρ Danny Wedding: Κοίτα, ταινίες slasher όπως το Παρασκευή και 13, που απεικονίζουν τους ψυχικά ασθενείς σαν μανιακούς δολοφόνους είναι οι χειρότερες. Όμως, υπάρχουν και πολλές δημοφιλείς ταινίες που απεικονίζουν τις ψυχικές ασθένειες πάρα πολύ σωστά και παρατηρώ ότι όλο και περισσότεροι σκηνοθέτες και παραγωγοί συμβουλεύονται ψυχολόγους και ψυχίατρους όταν θέλουν να ασχοληθούν με τέτοια ζητήματα.

Screencap via Movieclips

Τι γνώμη έχετε για το γεγονός ότι πολλές ταινίες συνδέουν την βία με τις ψυχικές ασθένειες;

Ένας από τους πλέον διαδεδομένους μύθους, είναι ότι οι άνθρωποι με ψυχικές ασθένειες είναι επικίνδυνοι και βίαιοι, έστω και αν υπάρχουν άφθονα στοιχεία που δείχνουν ξεκάθαρα πως ένας άνθρωπος που πάσχει από μια ασθένεια όπως η σχιζοφρένεια, είναι πιο πιθανό να δεχθεί βία, από το να είναι αυτός που θα την εκφράσει. Οι άνθρωποι με ψυχικές ασθένειες, όπως πολλοί από τους άστεγους που βλέπει κανείς στον δρόμο για παράδειγμα, γίνονται συχνά θύματα επιθέσεων. Τους κλέβουν, τους βιάζουν, τους σκοτώνουν, σπανίως όμως βιαιοπραγούν οι ίδιοι.

Ποια ταινία πιστεύεις ότι έδειξε με τον πιο σωστό τρόπο μια ψυχική ασθένεια;

Υπάρχει μια Καναδική ταινία που λέγεται Clean, Shaven και έχει θέμα την σχιζοφρένεια. Δεν ξέρω αν την έχεις δει, άλλωστε δεν είναι πολύ γνωστή, αλλά αναφέρομαι συχνά σε αυτήν την ταινία, όταν δέχομαι αυτήν την ερώτηση. Μια πρόσφατη και γνωστή ταινία ήταν το Silver Linings Playbook, η οποία απεικόνισε εξαιρετικά την διπολική διαταραχή. Είδες το The Hours; Είναι μια ταινία με θέμα την Virginia Woolf, μια κλασσική περίπτωση διπολικής διαταραχής. Και εδώ είχαμε μια καλή απεικόνιση της ασθένειας.

Screencap via Movieclips

Οπότε πιστεύεις ότι ο κινηματογράφος απεικονίζει καλύτερα πλέον τις ψυχικές ασθένειες;

Νομίζω πως ναι. Πιστεύω ότι ο Ron Howard τα κατάφερε περίφημα στο A Beautiful Mind. Είναι εξαιρετικός σκηνοθέτης. «Κοιτάζει» τον John Nash με ιδιαίτερη συμπάθεια, έναν άνθρωπο δηλαδή πραγματικά ιδιοφυή που απεικονίζεται να έχει οπτικές παραισθήσεις, αν και συνήθως οι άνθρωποι που πάσχουν από παρανοϊκή σχιζοφρένεια έχουν ακουστικές παραισθήσεις.

Υπάρχουν και άλλοι μύθοι σχετικά με τις ψυχικές ασθένειες που διαιωνίζονται μέσω του κινηματογράφου;

Ένας από τους βασικούς είναι η ύπαρξη κάποιας τραυματικής αιτιολογίας. Οι ταινίες μας λένε επί της ουσίας ότι κάποιος μπορεί να αποκτήσει μια ψυχική ασθένεια λόγω κάποιου δραματικού συμβάντος που του έχει συμβεί στο παρελθόν, πιθανόν στην παιδικής του ηλικία. Το The Three Faces of Eve και άλλες ταινίες που καταπιάνονται με την διασπαστική διαταραχή, δείχνουν συνήθως πως η ρίζα της ασθένειας βρίσκεται σε συμβάντα σεξουαλικής κακοποίησης τα οποία βιώνει κάποιος στην παιδική του ηλικία. Μπορεί να θυμάσαι τον Robin Williams στο Fisher King. Ήταν πραγματικά πολύ καλός στην απεικόνιση ενός χαρακτήρα που έδειχνε τα συμπτώματα της σχιζοφρένειας, όμως σύμφωνα με την ταινία, όλο αυτό προήλθε από το γεγονός ότι είδε την αρραβωνιαστικιά του να δολοφονείται σε ένα εστιατόριο. Κάτι τέτοιο ενδεχομένως να προκαλούσε μια διαταραχή μετα-τραυματικού στρες, αλλά όχι σχιζοφρένεια. Πολλοί άνθρωποι εμφανίζουν ψυχικές ασθένειες χωρίς να έχουν βιώσει κάποια τραυματική εμπειρία.

Screencap via Movieclips

Άλλος ένας πραγματικά επικίνδυνος μύθος είναι αυτός που αφορά τον σχιζοφρενή γονέα και την υπόθεση πως ο κάποιος μπορεί να καταλήξει ψυχικά ασθενής εξαιτίας κακής ανατροφής. Πολλές φορές επίσης βλέπουμε να εκφράζεται η άποψη πως η αγάπη μπορεί να επιβληθεί της ψυχικής ασθένειας. Αν και πιστεύω πως το να έχεις μια οικογένεια που σε αγαπάει και σε υποστηρίζει είναι σημαντικό όταν θες να ξεπεράσεις μια ψυχική ασθένεια, η αγάπη από μόνη της δεν φτάνει για να αντιμετωπίσει μια ασθένεια όπως η σχιζοφρένεια.

Ποιο είναι το χειρότερο παράδειγμα ταινίας που μπορείς να σκεφτείς;

Η περίφημη εκείνη παλιά ταινία του Jack Nicholson, η Λάμψη, δείχνει τον πρωταγωνιστή να αποκτά δολοφονικές διαθέσεις και να προσπαθεί να σκοτώσει την γυναίκα και το παιδί του. Απαράδεκτο. Ο Εφιάλτης στον Δρόμο με τις Λεύκες, απεικονίζει τον Freddy Krueger  σαν έναν ψυχικά ασθενή, του οποίου η μητέρα είχε ζήσει σε ψυχιατρείο και έπασχε και αυτή από μια σοβαρή ψυχική ασθένεια. Αυτές οι δύο ταινίες, είναι από τα χειρότερα παραδείγματα που μπορώ να σκεφτώ. Μερικές είναι τόσο κακές που δεν θέλω καν να τις αναφέρω. Σχεδόν όλες οι ταινίες αυτού του είδους, προσπαθούν να συνδέσουν τις ψυχικές ασθένειες με την βία και συνήθως περιλαμβάνουν και το σεξ με κάποιο τρόπο.

Ο Ταξιτζής είναι μια πολύ βίαιη ταινία, αλλά πάντα εκτιμούσα το πώς απεικονίζει την σταδιακή κάθοδο του Bickle στο σκοτάδι της τρέλας του. Πολλές ταινίες συνηθίζουν να δείχνουν την μετάβαση στην τρέλα ως μια πολύ γρήγορη διαδικασία.

Σίγουρα, μιλάμε άλλωστε για μια από τις καλύτερες ταινίες όλων των εποχών, ο Scorsese είναι ένας εκπληκτικός σκηνοθέτης. Νομίζω πως Ο Ταξιτζής είναι μια από τις ταινίες που απεικονίζουν πολύ σωστά το πώς «δείχνει» μια ψυχική ασθένεια. Τις περισσότερες φορές, οι ψυχικές ασθένειες είναι αρκετά ύπουλες, εξελίσσονται και εκφράζονται με πολύ αργούς ρυθμούς. Μια ασθένεια όπως η σχιζοφρένεια, μπορεί να ξεκινήσει στη εφηβεία και να εκφραστεί πλήρως όταν είσαι πλέον στα 20-κάτι σου, ενώ άλλες ασθένειες όπως το Alzheimer’s μπορεί να ξεκινήσουν πολύ αργά στην δεκαετία των 60 και να χρειαστούν μια δεκαετία για να λάβουν την πλήρη μορφή τους. Άλλες παθήσεις είναι πολύ πιο άμεσες. Έχεις ακούσει για την διαταραχή μετατροπής;

Photo via Flickr user annie_is_okay

Όχι.

Καμιά φορά κάποιος μπορεί να βρεθεί σε μια κατάσταση όπου εμφανίζει για παράδειγμα υστερική τύφλωση. Αν δηλαδή μια γυναίκα δει το παιδί της να σκοτώνεται από ένα αυτοκίνητο, μπορεί να χάσει την όρασή της, έστω και αν δεν υπάρχουν οφθαλμολογικοί λόγοι για κάτι τέτοιο. Εικάζεται πως αυτό μπορεί να γίνεται εξαιτίας μιας ψυχολογικής αντίδρασης, καθώς το μυαλό προσπαθεί να αποκλείσει αυτό που συνέβη.

Ποιες είναι μερικές από τις αιτίες που δημιουργούν ψυχικές ασθένειες στον «πραγματικό» κόσμο;

Όταν λες «ψυχική ασθένεια» πρέπει να καταλάβεις ότι μιλάς για μια ιδιαίτερα μεγάλη ιατρική κατηγορία, οπότε η ερώτηση που μου κάνεις είναι σαν να με ρωτάς «ποιες είναι οι αιτίες για τις οποίες αρρωσταίνουμε»; Πολλά πράγματα μπορούν να προκαλέσουν μια ψυχική ασθένεια. Ξέρουμε ότι τα γενετικά στοιχεία παίζουν μεγάλο ρόλο. Αν κοιτάξεις ας πούμε την αυτοκτονία, οι πιθανότητες να προσπαθήσει να αυτοκτονήσει κάποιος αυξάνονται κατακόρυφα αν κάποιος από τους γονείς του έχει ήδη αυτοκτονήσει. Ξέρουμε επίσης πως το στρες παίζει σημαντικό ρόλο. Πολλοί στρατιώτες που επέστρεψαν από το Ιράκ, εμφάνισαν ψυχικές ασθένειες, λόγω των καταστάσεων που βίωσαν εκεί. Υπάρχουν λοιπόν διάφοροι λόγοι για την εμφάνιση των ψυχικών ασθενειών και πολλές φορές, αυτές οι ασθένειες αποτελούν την βάση για αρκετά ενδιαφέρουσες ταινίες.

ΠΗΓΗ...http://www.vice.com/gr

Posted in: ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ , ΣΠΙΤΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ , ΥΓΕΙΑ