«Και που λες Ευτυχία, ευτυχία δεν είδαμε, λίγα μόνο στοιχεία ευτυχίας χαρήκαμε …» τραγουδούσε το πρωί ο Κηλαηδόνης. Όμως, τι είναι ευτυχία και πώς την αποκτούμε;
Η δυνατότητα στην ευτυχία θεωρήθηκε τόσο σημαντική ώστε συμπεριλήφθηκε στο Σύνταγμα των Ηνωμένων Πολιτειών που αναφέρει ότι όλοι οι άνθρωποι δημιουργήθηκαν ίσοι με δικαίωμα στη ζωή, στην ελευθερία και στην επιδίωξη της ευτυχίας. Ο Βενιαμίν Φραγκλίνος συμπλήρωσε αργότερα ότι το Σύνταγμα δεν εγγυάται την ευτυχία, εγγυάται μόνο το δικαίωμα στην επιδίωξή της.
Όμως είμαστε πιο ευτυχισμένοι από τους τροφοσυλλέκτες προγόνους μας που ζούσαν 70.000 χρόνια πριν; Το ερώτημα αυτό σπάνια απασχολεί τους ιστορικούς. Αν η απάντηση στο ερώτημα είναι όχι, τότε προς τι όλες τούτες οι ανακαλύψεις της επιστήμης; Σίγουρα ο σύγχρονος άνθρωπος έχει περισσότερες ευκολίες στη διάθεσή του (ηλεκτρισμός, συσκευές, νερό κ.ά.) καθώς και υλικά αγαθά αλλά αυτό δεν συνεπάγεται περισσότερη ευτυχία, παρόλο που η επιστήμη έχει συμβάλει προς αυτή την κατεύθυνση. Για παράδειγμα, η παιδική θνησιμότητα τα τελευταία 200 χρόνια έχει ελαττωθεί από 33% στα 5%. Αυτό συνέβαλε στην ευτυχία των δικών τους ανθρώπων.
Δεν μπορούμε να κρίνουμε τους προγόνους μας βάζοντας τον εαυτό μας στη θέση τους διότι οι δικές μας προσδοκίες είναι πολύ διαφορετικές από τις δικές τους. Ο σημερινός άνθρωπος είναι περισσότερο αποξενωμένος και η ζωή του είναι πολλές φορές χωρίς νόημα. Σίγουρα η ζωή π.χ. στον Μεσαίωνα ήταν πιο δύσκολη, είχε λιγότερες ανέσεις αλλά μπορεί η ζωή τότε να είχε περισσότερο νόημα οπότε οι άνθρωποι θα ήταν πιο ευτυχισμένοι.
Ο Αριστοτέλης (Ηθικά Νικομάχεια) ορίζει την ευτυχία ως το ανώτερο αγαθό (σ. 186). Ανάλογα με τις περιστάσεις το ίδιο άτομο τη θεωρεί κάτι διαφορετικό δηλαδή, όταν κάποιος είναι ασθενής, την ταυτίζει με την υγεία, ενώ όταν είναι φτωχός με τον πλούτο.
Είναι κοινή παραδοχή όλων ότι η ευτυχία είναι κάτι το υποκειμενικό, κάτι που πηγάζει από μέσα του καθενός. Η ευτυχία εξαρτάται από το συσχετισμό μεταξύ των αρχικών προσδοκιών και επιθυμιών και των τελικών συνθηκών διαβίωσης. Κάποιος γίνεται ευτυχισμένος όχι διότι υπάρχει μια συγκεκριμένη κατάσταση αλλά διότι έχουν πραγματοποιηθεί οι προσδοκίες του. Αν ένας νεαρός ονειρεύεται να αποκτήσει ποδήλατο και τελικά το αποκτήσει, τότε είναι ευτυχισμένος, κάτι που δεν συμβαίνει αν ονειρευόταν ένα αυτοκίνητο κούρσας.
Ο Μέγας Βασίλειος είπε ότι ευτυχής είναι εκείνος που αρκείται σε αυτά που έχει. Αλλά και ο Βουδισμός διακηρύττει ότι ο βαθμός της ευτυχίας του ανθρώπου εξαρτάται από το μέγεθος των επιθυμιών του.
Ακόμα και όταν κάποιος κερδίσει στο λαχείο γίνεται προσωρινά χαρούμενος αλλά μετά οι προσδοκίες προσαρμόζονται ανάλογα, μεγεθύνονται και ο άνθρωπος επανέρχεται στην προηγούμενη κατάσταση. Στο πείραμα (1978) των Brickman, Coates και Janoff-Bulman (σχετικό άρθρο κάτω από τον τίτλο «Υπερτυχεροί λαχνών και θύματα δυστυχημάτων: είναι σχετική η ευτυχία;») ζητήθηκε από εκπροσώπους των δύο κατηγοριών (τυχεροί και θύματα) να αξιολογήσουν σε κλίμακα από 0-5 τον βαθμό ευτυχίας τους. Οι τυχεροί είχαν κερδίσει μεγάλα ποσά χρημάτων μόλις τον προηγούμενο χρόνο και τα θύματα είχαν μείνει παραπληγικοί ή τετραπληγικοί την ίδια χρονιά. Τα αποτελέσματα έδειξαν το αναμενόμενο, ότι ο βαθμός ευτυχίας των τυχερών ήταν πιο μεγάλος από των θυμάτων. Το αξιοπερίεργο όμως ήταν: 1) οι τυχεροί, μετά από τον πρώτο αναπάντεχο ενθουσιασμό, μετά από ένα χρόνο δεν καταγράφηκαν ως πιο ευτυχείς από τον μέσο πληθυσμό και 2) τα θύματα αν και λιγότερο ευτυχή από τον μέσο πληθυσμό εν τούτοις έδωσαν βαθμολογία πάνω του μέσου (2,5) στην κλίμακα της ευτυχίας (0-5) (πήραν 2,96 από 5). Σε βάθος χρόνου, μπορούμε να πούμε ότι οι δύο κατηγορίες συγκλίνουν στην κλίμακα ευτυχίας.
Οι βιολόγοι ισχυρίζονται ότι η ευτυχία και γενικά τα κέφια μας καθορίζονται από τα επίπεδα βιοχημικών ουσιών (serotonin, dopamine, oxytocin). Όλοι μας γνωρίζουμε ανθρώπους που δείχνουν να είναι ευτυχισμένοι παρόλο που οι περιστάσεις τους δεν δικαιολογούν κάτι τέτοιο. Υπάρχουν άλλοι που ενώ φαίνονται να τα έχουν όλα, είναι μίζεροι. Η ευτυχία ξεκινά από μέσα μας.
Η ευτυχία δεν είναι σπάνιο πουλί να το κυνηγούμε στον ουρανό, είναι ένα κατοικίδιο πουλί στην αυλή μας (Καζαντζάκης).
Ευτυχία είναι να βρίσκεις νόημα στη ζωή σου και στις πράξεις σου ακόμα και όταν είναι γεμάτη από πολλές δυσκολίες και συνεπάγονται αγώνες.
________
~ Ζήνα Πουλλή
0 σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου
Οι όροι χρήσης που ισχύουν για τη δημοσίευση των σχολίων, έχουν ως εξής:
- Σχόλια τα οποία είναι υβριστικά ή περιέχουν χαρακτηρισμούς ή ανώνυμες καταγγελίες που δεν συνοδεύονται από αποδείξεις θα αφαιρούνται από τα Προμαχιώτικα Νεα .
- Τα Προμαχιώτικα Νέα διατηρούν το δικαίωμα να αφαιρέσουν οποιοδήποτε σχόλιο θεωρούν ότι εμπίπτει στις παραπάνω κατηγορίες.
- Τα Προμαχιώτικα Νέα δεν παρεμβαίνουν σε καμία περίπτωση για να αλλοιώσουν το περιεχόμενο ενός σχολίου.
- Τα σχόλια αναγνωστών σε καμιά περίπτωση δεν αντιπροσωπεύουν τα Προαχιώτικα Νέα.
- Με την αποστολή ενός σχολίου αυτόματα αποδέχεστε τους όρους χρήσης .
H συντακτική ομάδα των Προμαχιώτικων Νέων.