ΕΝΑ ΠΑΙΔΙ ΜΕΤΡΑΕΙ ΤΑ ΑΣΤΡΑ

Οι τελευταίες διαστημικές ανακαλύψεις πιστοποιούν, μεταξύ άλλων, την ύπαρξη τουλάχιστον μίας «δεύτερης Γης», φέρνοντας ακόμα κοντύτερα το ενδεχόμενο ύπαρξης εξωγήινης ζωής 

Από τον ΘΟΔΩΡΗ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟ 

Η καλύτερη εποχή να χάνεσαι (ή μήπως να βρίσκεσαι;) ρεμβάζοντας τα αστέρια στη διάρκεια των θερινών διακοπών, οπότε είναι πιθανότερο να βρεθείς σε μέρη μακριά από τη βοή και τα φώτα του πολιτισμού που «κρύβουν» τον έναστρο ουρανό τις νύχτες. Σαν παιδάκι έχεις άπειρο χρόνο να το κάνεις, σαν ενήλικος μόνο σε τέτοια διαλείμματα από τα απάλευτα ζόρια της καθημερινότητας μπορείς να απολαμβάνεις αναπόσπαστος την αιώνια ομορφιά, στοχαζόμενος ερωτήματα πανάρχαια που μοιάζουν πολυτέλεια στη βιοπάλη της επιβίωσης, έχουν ωστόσο ζωτική σημασία όχι μόνο για τη συνειδητότητα της ίδιας σου της ύπαρξης αλλά και για τη στάση σου απέναντι στο Άλλο.

 Ενόσω 6.5 δισ. νοματαίοι – οι περισσότεροι που υπήρξαμε ποτέ – στριμωχνόμαστε να χωρέσουμε όπως-όπως στην «τρίτη πέτρα από τον ήλιο», ενόσω ονειρευόμαστε, ερωτευόμαστε, γλεντάμε, αγωνιούμε, δοκιμαζόμαστε, σφαζόμαστε κιόλας χαλαρά άμα λάχει, η εξερεύνηση του διαστήματος συνεχίζεται και τα πρόσφατα αποτελέσματα εντυπωσιάζουν. Δεν ξέρω πόσοι το προσέξαμε μέσα στο οικονομικό στρες των ημερών και τον ορυμαγδό της εγχώριας πολιτικής επικαιρότητας αλλά τον καιρό αυτό συμβαίνουν κοσμογονικές ανακαλύψεις εκεί έξω που ίσως αλλάξουν διαπαντός την αντίληψή μας για το σύμπαν αλλά και την ίδια τη ύπαρξη:
 α) Φτάσαμε στον Πλούτωνα και τον βρήκαμε γεωλογικά ενεργό, πιθανότατα μάλιστα διαθέτει και νερό σε μορφή πάγου ή υπόγειων ωκεανών,
 β) πληθαίνουν οι μαρτυρίες για «μυστηριώδη» ηχητικά σήματα από το διάστημα (η τελευταία σχετική καταγραφή έγινε από ερασιτέχνη ερευνητή πέρσι στις ΗΠΑ κι ακόμα ερευνάται αν η «εκπληκτικά πολύπλοκη» φύση τους είναι γήινης ή εξωγήινης προέλευσης),
 γ) η εξερεύνηση του Άρη συνεχίζεται ακάθεκτη και
 δ) το κυριότερο, φαίνεται πως κάπου στον αστερισμό του Κύκνου εντοπίσαμε μια «ρέπλικα» της Γης! Είναι ο πρώτος μέχρι τώρα πλανήτης που μοιάζει τόσο του δικού μας, πολύ πιθανό μάλιστα να φιλοξενεί ζωή. 



Ενάμιση δισ. χρόνια γηραιότερος, διπλάσιος σε μάζα αλλά με παρόμοιες θερμοκρασίες, όπως υπολογίζεται, ο Κέπλερ 452b απέχει κάπου 1400 έτη φωτός - δεν πετάγεσαι ένα τριήμερο να κόψεις κίνηση, όμως η απόσταση σε συμπαντικά μεγέθη είναι κυριολεκτικά "next door", ίσως τον επόμενο αιώνα ένα τέτοιο ταξίδι να είναι διαπραγματεύσιμο. Ανυπολόγιστος είναι, εξάλλου, ο αριθμός των πλανητών που βρίσκονται σε «κατοικήσιμες ζώνες» ηλιακών συστημάτων και που μόλις τελευταία κατέστη δυνατός ο εντοπισμός τους. Αν η ανακάλυψη εξωγήινης ζωής είναι το «άγιο δισκοπότηρο» της διαστημικής έρευνας, φαίνεται πως είμαστε κοντύτερα από ποτέ σε αυτό το ενδεχόμενο - παίζει δηλαδή να είναι η γενιά μας, που σε πολύ τρυφερή ηλικία παρακολούθησε έκθαμβη σε ασπρόμαυρη TV την πρώτη προσελήνωση και μεγάλωσε με Χαμένοι στο Διάστημα, Star Trek και Πόλεμο των Άστρων (όχι αυτόν του Ρόναλντ Ρίγκαν!), να είναι κιόλας η πρώτη που θα κάνει, αν όχι «στενές επαφές τρίτου τύπου», τουλάχιστον τη διαπίστωση ότι κάπου εκεί έξω υπάρχει κάτι ζωντανό, έστω σε πρωτόγονη μορφή. Φαντάζει άλλωστε τρομερά παράδοξο – ή μήπως τρομερά βαρύ να το αποδεχτούμε; - να βρίθει από ζωή διαθέτοντας, ταυτόχρονα, μια εκπληκτική βιοποικιλότητα ο ασήμαντος τούτος πλανήτης ενόσω το υπόλοιπο σύμπαν είναι μια απέραντη νεκρή ερημιά.

  Ανέκαθεν οι άνθρωποι αντικρίζαμε με δέος αλλά και προσμονή τα άστρα, ίσως επειδή γνωρίζαμε ενστικτωδώς ότι από εκεί προερχόμασταν – καθώς άλλωστε προτείνει μια από τις επικρατέστερες θεωρίες για τη ζωή στη Γη - και για εκεί προοριζόμαστε. Όπως εξάλλου κάθε πλανήτης, έτσι κι ο δικός μας έχει ημερομηνία λήξης, την οποία κιόλας μοχθούμε να συντομεύσουμε παντοιοτρόπως. Η εξερεύνηση του διαστήματος είναι βέβαια μια πολύ καινούργια ιστορία για τη ράτσα μας, μετράει κάπου μισό αιώνα (εκτός πια και πιστέψουμε τις ευφάνταστες θεωρίες του Έριχ Φον Ντένικεν και των επιγόνων του, που μας θέλουν να νταραβεριζόμαστε με το διάστημα από... πιθήκια, εκτρέφοντας μια ολόκληρη UFO παραφιλολογία με έντονο συνομωσιολογικό χαρακτήρα). Δεν έχουμε πατήσει παρά το φεγγάρι, στείλαμε όμως πλήθος μη επανδρωμένες αποστολές στο ηλιακό μας σύστημα αλλά κι έξω από αυτό. Τις αμέσως επόμενες δεκαετίες μπορεί, λέει, να καταφέρουμε να εγκατασταθούμε στον Άρη (ξεπέρασαν ήδη, διαβάζω, τις 200.000 έναντι των μερικών... δεκάδων που αρχικά αναμένονταν οι εθελοντές υποψήφιοι έποικοι, παρότι το πρώτο ταξίδι θα είναι χωρίς επιστροφή!), ενώ τα ολοένα ισχυρότερα τηλεσκόπια που κατασκευάζουμε κρυφοκοιτάζουν πια τις εσχατιές του σύμπαντος. 

Δεν συμμερίζονται βέβαια όλοι τον διαστημικό ενθουσιασμό των επίδοξων επιγόνων του Ziggy Stardust. Η διαστημική έρευνα έχει αναμφίβολα πολλαπλά επιστημονικά οφέλη, ωστόσο για ένα είδος ζωής του οποίου μεγάλοι πληθυσμοί ζουν ακόμα στην ανέχεια φαντάζει μια αμφιλεγόμενη και σίγουρα ακριβή υπόθεση (πάντως η ύφεση έφερε περικοπές κι εκεί, στρέφοντας ταυτόχρονα την έρευνα σε οικονομικότερες διεξόδους όπως οι αποστολές μίνι ρομπότ). Δεν έχει πάντα αγνά κίνητρα (εννοείται πως χρησιμοποιείται και για στρατιωτικούς/κυριαρχικούς σκοπούς), δεν είναι καν σίγουρο ότι μας... συμφέρει:
 O Στίβεν Χόκινγκ π.χ. προειδοποιεί να κάνουμε λιγότερη «φασαρία» εκεί έξω γιατί πιθανόν να μας εντοπίσει κάποια ανεπτυγμένη πλην όχι ακριβώς αγαπησιάρικη εξωγήινη φυλή και τότε να ζήσουμε την ανακάλυψη της Αμερικής από την πλευρά των Ινδιάνων. Αλλά ούτε οι ιστορίες για θεόρατα κύματα, θαλάσσια τέρατα και τόπους κακούς, αφιλόξενους αποθάρρυναν τους παλιότερους εξερευνητές, που εντέλει βρήκαν τους Νέους Κόσμους που αναζητούσαν, με ολέθρια συχνά αποτελέσματα για τους γηγενείς αλλά ανυπολόγιστα οφέλη για εκείνους. Το δικό μας στοίχημα είναι να προλάβουμε να μετακομίσουμε προτού ο δικός μας κόσμος γίνει ή τον κάνουμε αβίωτο. 



Μπαίνουν βέβαια πλήθος άλλα ζητήματα, ποιοι θα είναι οι «εκλεκτοί» που θα κάνουν την αρχή και πώς θα επιλεγούν, πώς θα οργανωθούν κοινωνικά οι εξωγήινες αποικίες, τι θα σημαίνει να διαθέτουμε πια σε αφθονία πρώτες ύλες, ποιοι και πώς θα καρπώνονται τα οφέλη των εξερευνήσεων, πόσο θα διαφέρει το ανθρώπινο είδος που θα εξελιχθεί εκεί, τι είδους φιλοσοφία, ηθική, οικονομία, σεξουαλικότητα ή και μεταφυσική θα αναπτύξει κ.λπ. («μανούλες» σε κάτι τέτοια είναι οι Άρθουρ Κλαρκ, Ισαάκ Ασίμοφ, Φίλιπ Ντικ, Νόρμαν Σπίνραντ, Ούρσουλα Λε Γκεν). Όλα αυτά, φυσικά, εφόσον ο σημερινός πολιτισμός αντέξει το βάρος των αντινομιών του και συνεχίσει να προοδεύει σχετικά ομαλά, κάνοντας έτσι εφικτή τη διαπλανητική μετανάστευση – βάρδα μόνο μη συναντήσει τίποτα «τείχη» σαν αυτά που ορθώνει στη δική του εσωτερική!

 Με αυτά και πολλά άλλα φουτουριστικά... άγχη έχει καταπιαστεί η επιστημονική φαντασία, ένα λογοτεχνικό είδος που ανιχνεύεται ήδη στην αρχαιότητα (τον 1ο αιώνα π.Χ. ο Λουκιανός ο Σαμοσατεύς περιέγραφε ένα υποθετικό ταξίδι στη Σελήνη, από όπου πιθανόν εμπνεύστηκε κι ο Ουγκώ το δικό του ομώνυμο κλασικό έργο) αλλά που γνώρισε πραγματική έκρηξη μετά τη δεκαετία του '50, αποτελώντας ταυτόχρονα δημοφιλέστατο κινηματογραφικό είδος. Όπως ήταν αναμενόμενο, ενδιαφέρθηκε ιδιαίτερα για το διάστημα, προετοιμάζοντάς μας για όλα τα πιθανά ενδεχόμενα: οι εξωγήινοι μπορεί να είναι από πολύ φιλικοί (Ε.Τ.) ως απόλυτα κακιασμένοι (Ο Πόλεμος των Κόσμων), να μας μοιάζουν (Γυρίστε τον Γαλαξία με Ωτοστόπ) ή να είναι κάτι εντελώς άλλο (Alien), να είναι εκείνοι προηγμένοι κι εμείς πρωτόγονοι (το πιο σύνηθες σενάριο) ή και το αντίστροφο (Avatar).
 Σε πολλές περιπτώσεις και ειδικά στις πιο «ψαγμένες», όπως στην Οδύσσεια του Διαστήματος, τον Αναρχικό των Δύο Κόσμων, τον Φρουρό, ταινίες ε.φ. όπως τα πρόσφατα Gravity και Interstellar, η διαστημική περιπέτεια είναι το επιφαινόμενο – η δεύτερη και ουσιαστικότερη ανάγνωση αφορά την ίδια την ανθρώπινη αυτοσυνείδηση και τη σχέση της σε ακραίες συνθήκες τόσο με το Όμοιο, όσο και με το Διαφορετικό. Καθώς σημείωνε ο Στάνισλαβ Λεμ, συγγραφέας του επικού Solaris, «ο άνθρωπος πιάνει να εξερευνήσει νέους κόσμους και πολιτισμούς χωρίς να έχει ψάξει τα σκοτεινά περάσματα και τις μυστικές αίθουσες του δικού του λαβύρινθου και χωρίς να έχει βρει τι παραμονεύει πίσω από πόρτες που ο ίδιος έχει σφαλίσει».
 Το να καταφέρει να τα πετύχει αυτά αντιμέτωπος με την αδυσώπητη πραγματικότητα των άστρων νομίζω είναι, σε κάθε περίπτωση, η μεγαλύτερη αξία της όλης διαστημικής περιπέτειας εντέλει. 



Πηγή:www.lifo.gr

Posted in: ΚΟΣΜΟΣ , ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ