Εσύ τι τύπος γονέα είσαι;

Της Κατερίνας Καρρά.

Όταν γίνεσαι γονιός βρίσκεσαι ξαφνικά μπροστά σε κάτι τόσο μεγαλειώδες αλλά και τόσο απαιτητικό, το οποίο απέχει απίστευτα από οτιδήποτε είχες φανταστεί ή ακούσει. Έχεις πλέον την απόλυτη ευθύνη για έναν άλλον άνθρωπο, ο οποίος είναι απόλυτα εξαρτημένος από σένα. Στην αρχή ακόμα και το να καλυφθούν οι βασικές του ανάγκες μοιάζει τρομακτικό και ακατόρθωτο.

Όμως, λίγο καιρό αργότερα  συνειδητοποιείς ότι τίποτα δεν είναι τόσο δύσκολο όσο το να αποφασίζεις πώς πρέπει να του συμπεριφέρεσαι σε κάθε στιγμή και κάθε κατάσταση. Και έτσι αναρωτιέσαι συνεχώς πώς θα ξέρεις με βεβαιότητα ποια είναι η καλύτερη και πιο παιδαγωγική αντιμετώπιση σε κάθε απορία, συμπεριφορά, σκανταλιά ή «κακή» πράξη του μικρού σου θησαυρού.

Ωστόσο, όπως θα έχεις ήδη καταλάβει δεν υπάρχουν συνταγές διαπαιδαγώγησης που να λειτουργούν πάντα, σε όλα τα παιδιά, σε κάθε περίσταση και να έχουν άριστα αποτελέσματα. Άλλωστε, το να είσαι γονιός είναι κάτι τόσο πολυδιάστατο και περίπλοκο και το κάθε παιδί είναι τόσο μοναδικό, που πολλές φορές ούτε και οι ειδικοί δεν μπορούν με βεβαιότητα να σου απαντήσουν ποιες μέθοδοι ανατροφής και ποιες πρακτικές διαπαιδαγώγησης θα είναι οι καταλληλότερες.

Παρ’ όλα αυτά, για να γίνει λίγο πιο ξεκάθαρο το πλαίσιο λειτουργίας των γονέων, στην επιστημονική βιβλιογραφία έχουν παρουσιαστεί κάποιοι τύποι γονεϊκής συμπεριφοράς (parenting styles). Κάθε γονεϊκός τύπος δηλώνει τι είδους μεθόδους, στάσεις και συμπεριφορές υιοθετεί ένας γονέας στη διαδικασία ανατροφής και διαπαιδαγώγησης των παιδιών του και γενικά πώς αλληλεπιδρά μαζί τους στην καθημερινότητα. Κατά συνέπεια, ο τύπος που υιοθετούν οι γονείς (ο οποίος μπορεί να είναι κοινός ή ο καθένας από τους δύο  να έχει τον δικό του)  διαμορφώνει σε πολύ μεγάλο βαθμό το συναισθηματικό κλίμα στο οποίο μεγαλώνει το παιδί και επηρεάζει σημαντικά την ψυχική του κατάσταση, τη συμπεριφορά του, αλλά και τη διαμόρφωση της προσωπικότητάς του.

Ο κάθε γονιός διαμορφώνει έναν γονεϊκό τύπο με βάση τη δική του προσωπικότητα, τις απόψεις του για διάφορα ζητήματα διαπαιδαγώγησης, τα βιώματα που έχει από τους δικούς του γονείς, τις προσλαμβάνουσες που έχει για τον τρόπο λειτουργίας άλλων οικογενειών, αλλά και με βάση τα εκάστοτε κοινωνικά πρότυπα για τον ρόλο του γονιού.

Ωστόσο, οι περισσότεροι γονείς δεν ανήκουν ξεκάθαρα σε έναν τύπο, αλλά συνδυάζουν χαρακτηριστικά από δύο ή και περισσότερους, διαμορφώνοντας έτσι έναν δικό τους γονεϊκό τύπο. Επίσης, είναι σύνηθες κάποιοι γονείς να τροποποιούν ή και να αλλάζουν τον γονεϊκό τους τύπο καθώς αλλάζει η ηλικία, η εμπειρία και οι απόψεις τους, αλλά και καθώς έρχονται αντιμέτωποι με την ωρίμανση των παιδιών τους ή με κάποια ιδιαίτερα γεγονότα.

Οι 4 βασικοί γονεϊκοί τύποι που παρουσιάζονται στη βιβλιογραφία είναι:

Οι αυταρχικοί/απολυταρχικοί γονείς

Βασικά χαρακτηριστικά αυτού του τύπου γονέων είναι:

Πολύ αυστηρή και ελεγκτική συμπεριφορά.

Απαιτούν την υπακοή και τη συμμόρφωση του παιδιού με τους κανόνες που έχουν θέσει, αλλά και με τις προσωπικές τους απόψεις.

Δεν αφήνουν πολλά περιθώρια στο παιδί να συζητήσει μαζί τους και δεν δίνουν σημασία στις απόψεις του.

Δεν εκδηλώνουν τρυφερότητα ή στοργή και δεν επιδιώκουν συναισθηματικές αλληλεπιδράσεις με το παιδί.

Έχουν πολύ υψηλές προσδοκίες και απαιτήσεις από το παιδί που μπορεί και να μην ανταποκρίνονται στην ηλικία ή στις ικανότητές του.

Έχουν την τάση να συγκρίνουν το παιδί τους με άλλα παιδιά και να απαιτούν από αυτό να υπερτερεί.

Συνήθη χαρακτηριστικά των παιδιών αυταρχικών γονέων:

Δεν ικανοποιούνται εύκολα από τον εαυτό τους και είναι πολύ αυστηρά μαζί του.

Απογοητεύονται εύκολα όταν δεν καταφέρνουν κάτι και βιώνουν αισθήματα ανεπάρκειας και παραίτησης.

Έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση.

Είναι εσωστρεφή, φοβισμένα και όχι ιδιαίτερα αυθόρμητα.

Νιώθουν ότι οι γονείς τους δεν τα αγαπούν.

Οι επιεικείς/παραχωρητικοί γονείς

Τα βασικά τους χαρακτηριστικά είναι:

Δεν θέτουν συγκεκριμένα όρια και κανόνες στο παιδί και δεν ελέγχουν τη συμπεριφορά του.

Δυσκολεύονται να πουν «όχι» και να είναι αυστηροί όταν χρειάζεται. Είναι επιεικείς και στοργικοί, ακόμα και στις περιπτώσεις που θα έπρεπε να είναι αυστηροί.

Είναι υπερβολικά τρυφεροί, υποκύπτουν στις επιθυμίες του παιδιού και του παραχωρούν περισσότερα δικαιώματα απ’ ότι αρμόζει στην ηλικία του.

Δεν παρέχουν επαρκή καθοδήγηση και δεν βοηθούν το παιδί να κατανοήσει τι είναι επιτρεπτό και τι όχι.

Έχουν πολύ χαμηλές προσδοκίες και δεν ενθαρρύνουν το παιδί να προσπαθεί περισσότερο για να πετύχει κάποιους στόχους.

Συνήθη χαρακτηριστικά των παιδιών επιεικών γονέων:

Δεν έχουν αυτοέλεγχο και δεν ξέρουν τι όρια πρέπει να τηρούν σε κάθε περίσταση.

Είναι αρκετά εγωκεντρικά (ίσως και επιθετικά) και αναζητούν συνεχώς να ικανοποιούνται οι επιθυμίες τους.

Δυσκολεύονται να σεβαστούν τους άλλους και να διαμορφώσουν ισορροπημένες σχέσεις.

Δυσκολεύονται να προσηλωθούν σε έναν στόχο και να δουλέψουν για την επίτευξή του.

Οι αδιάφοροι γονείς

Οι αδιάφοροι γονείς διακρίνονται από τα ακόλουθα γνωρίσματα:

Δεν είναι στοργικοί και δεν ανταποκρίνονται στις συναισθηματικές ανάγκες του παιδιού.

Δεν ασχολούνται ιδιαίτερα με την διαπαιδαγώγησή του παιδιού, απλά του παρέχουν τα βασικά υλικά αγαθά (ή υπερβολικά πολλά αγαθά, αν τους το επιτρέπει η οικονομική τους κατάσταση).

Δεν θέτουν όρια και κανόνες στη συμπεριφορά του παιδιού.

Είναι απορροφημένοι με τη δική τους ζωή και ουσιαστικά δεν παρέχουν ούτε καθοδήγηση και διαπαιδαγώγηση, ούτε κάλυψη των συναισθηματικών αναγκών το παιδιού.

Τα παιδιά των αδιάφορων γονέων συνήθως χαρακτηρίζονται από:

Έλλειψη πειθαρχίας και αδυναμία τήρησης των κανόνων.

Ανώριμη και παραβατική συμπεριφορά.

Αδυναμία διαμόρφωσης φιλικών σχέσεων.

Χαμηλή αυτοεκτίμηση και αδυναμία να θέσουν και να επιτύχουν στόχους.

Πιστεύουν πως δεν αξίζουν αρκετά.

Βιώνουν αισθήματα απόρριψης και έλλειψης αγάπης.

Οι δημοκρατικοί/διαλεκτικοί γονείς

Οι δημοκρατικοί γονείς εκδηλώνουν τα εξής χαρακτηριστικά:

Είναι στοργικοί, τρυφεροί και ανταποκρίνονται στις συναισθηματικές ανάγκες των παιδιών.

Επιδιώκουν τον διάλογο με το παιδί και σέβονται τις απόψεις του.

Σέβονται τα δικαιώματα του παιδιού αλλά δεν του επιτρέπουν να καταπάτα τα δικαιώματα των άλλων.

Θέτουν σαφή όρια και κανόνες που βοηθούν το παιδί να διαμορφώσει τα πλαίσια της συμπεριφοράς του.

Είναι αυστηροί στις περιπτώσεις που αυτό κρίνεται απαραίτητο και είναι συνεπείς στην τήρηση των ορίων που έχουν θέσει, ώστε να αποφεύγεται η σύγχυση του παιδιού.

Το καθοδηγούν σε μια πορεία προς την αυτονομία και την επίτευξη στόχων ανάλογων με την ηλικία του.

Συνήθη χαρακτηριστικά των παιδιών δημοκρατικών γονέων:

Έχουν ανεπτυγμένες κοινωνικές δεξιότητες και κάνουν εύκολα φίλους.

Έχουν υψηλή αυτοεκτίμηση και προσπαθούν να τα καταφέρουν σε ό,τι κάνουν.

Διακρίνονται από δυναμισμό, προσαρμοστικότητα, εξωστρέφεια, ευχάριστη προσωπικότητα και διάθεση να προσφέρουν.

Τηρούν τους κανόνες συμπεριφοράς και τις αξίες με τις οποίες γαλουχήθηκαν ακόμα και όταν δεν ελέγχονται από κάποιον.

Είναι συναισθηματικά ισορροπημένα και μπορούν να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες με αυτοπεποίθηση.

Με βάση όλα τα παραπάνω, είναι πλέον φανερό ότι ο Δημοκρατικός γονεϊκός τύπος είναι εκείνος που συντελεί σημαντικά στη διαμόρφωση ενός ισορροπημένου και χαρούμενου περιβάλλοντος, στο οποίο τα παιδιά θα μπορούν να «ανθίσουν».

Ωστόσο, δεν είναι εφικτό για κανέναν άνθρωπο να είναι πάντα ο ιδανικός δημοκρατικός γονιός. Και ούτε χρειάζεται να είναι.

Αυτό που χρειάζεται ένας γονιός  είναι να αρχίσει σιγά-σιγά να παρατηρεί τον εαυτό του και να βλέπει πώς αλληλεπιδρά με το παιδί. Έτσι, θα καταλάβει ποια γονεϊκά χαρακτηριστικά εκδηλώνει περισσότερο και θα μπορέσει σταδιακά να τα τροποποιήσει προς την επιθυμητή κατεύθυνση.

Σε κάθε περίπτωση, αυτό που αξίζει να θυμόμαστε πάντα είναι ότι τα λόγια, οι στάσεις και οι συμπεριφορές των γονέων επηρεάζουν σημαντικά, όχι μόνο το πώς μεγαλώνει ένα παιδί, αλλά και το τι θα κουβαλά μέσα του και το τι άνθρωπος θα γίνει.

Λοιπόν, τι άνθρωποι θέλουμε να γίνουν τα παιδιά μας;

ΠΗΓΗ....http://www.anapnoes.gr

Posted in: ΣΠΙΤΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ